* शिखर चंद जैन
आकाशची त्याच्या कार्यालयातील हुशार आणि स्मार्ट मार्केटिंग एक्झिक्युटिव्हमध्ये गणना होते. बॉसही त्याच्या कामावर खूश असतो, पण न विचारता आपलं मत मांडण्याच्या त्याच्या सवयीमुळे सगळेच त्रस्त असतात. ऑफिसमधले चार जण बसून बोलत होते तिथे पोहोचून त्याने आपली मते सगळ्यांवर लादायला सुरुवात केली. बॉसशी भेट झाली तरी आकाशातील प्रतिध्वनींमध्ये मोठा आवाज घुमतो. जणू काही सभेला उपस्थित असलेल्या इतर लोकांचे काही विचार किंवा अनुभव नसतात किंवा त्यांना काहीच माहीत नसते.
जर आकाशप्रमाणेच तुम्हीही अनाठायी सल्ला द्यायला लागलात किंवा संभाषणात कठोरपणे बोलू लागलात, तर एक गोष्ट नक्की जाणून घ्या, तुमची ही सवय तुमच्यासाठी किंवा काही लोकांसाठी दिलासा देणारी किंवा अभिमानाची बाब असू शकते, परंतु बहुतेकदा यामुळे त्रास होऊ शकतो. लोक तसंच कधी-कधी तुमच्या या सवयीमुळे तुम्हाला मोठ्या संकटातही पडावं लागू शकतं.
आकाशप्रमाणेच रवींद्रलाही बोलतांना सल्ला देण्याची वाईट सवय होती, पण 8 दिवस तुरुंगात घालवल्यानंतर त्याच्या डोक्यातून हे भूत निघून गेले आहे आणि त्याने शपथ घेतली आहे की मी गरजेनुसारच बोलेन आणि विचारल्यावरच सल्ला देईन. झाले असे की, त्यांच्या कार्यालयातून लाखो रुपयांची चोरी झाली. सकाळी कार्यालयात आल्यावर सर्व कर्मचाऱ्यांना हा प्रकार समजला. पोलीसही घटनास्थळी आले.
रवींद्रला ऑफिस जॉईन होऊन फक्त 10-12 दिवस झाले होते. रवींद्र ऑफिसमध्ये पोहोचल्यावर त्याला लोकांची गर्दी दिसली. काही वेळातच त्याला सगळा प्रकार समजला. आता तो सर्व प्रकार तयार करू लागला आणि लोकांना समजावण्याचा प्रयत्न करू लागला की चोर असाच आला असावा… चोरी याच वेळी झाली असावी, कुलूप असेच तोडले असावे… इत्यादी. तपासात गुंतलेल्या पोलिसांनी तो इतका सक्रिय असल्याचे पाहून त्याची चौकशी करण्यास सुरुवात केली.
रवींद्र हा कार्यालयात नवीन कर्मचारी असल्याची माहिती पोलिसांना मिळाली. तो 10-12 दिवसांपूर्वीच आला होता. मग काय, तो संशयाच्या भोवऱ्यात आला. रवींद्रने खूप खुलासा केला आणि अनेक शपथा घेतल्या, पण पोलिसांनी त्याला अटक करून घेऊन गेले. मोठ्या कष्टाने बॉसने त्याची सुटका केली, दरम्यान, 4 दिवसांच्या सार्वजनिक सुट्टीमुळे रवींद्रला 8 दिवस तुरुंगात काढावे लागले. त्या दिवसापासून रवींद्रने कान पकडून ठरवले की आतापासून विचारल्याशिवाय सल्ला द्यायचा नाही.
जर त्याने आवश्यकतेपेक्षा जास्त सल्ला दिला नसता तर कदाचित त्याने पोलिसांचे लक्ष वेधले नसते. रवींद्र आणि आकाशप्रमाणे तुम्हालाही न विचारता सल्ला देण्याची सवय आहे, त्यामुळे आकाशसारखे लोकांचे मन हरवण्याआधी किंवा रवींद्रप्रमाणे अडचणीत येण्याआधी ते बदला.
इतरांचा दृष्टीकोन जाणून घ्या
हे खरे आहे की बॉसचे लक्ष वेधून घेण्यासाठी, त्याला/तिला आपल्या प्रतिभा आणि बुद्धिमत्तेची ओळख करून देणे आवश्यक आहे, परंतु यासाठी त्याचे/तिचे ऐकणे आणि त्याच्या/तिच्या दृष्टीकोनातून परिस्थिती पाहणे आणि समजून घेणे देखील महत्त्वाचे आहे. परिस्थिती इतरांच्या दृष्टीकोनातून न पाहता सर्वत्र स्वतःची मते लादणे देखील अपयशास कारणीभूत ठरू शकते.
त्यामुळे तुमच्या विचाराची व्याप्ती वाढत नाही आणि तुमच्या सल्ल्याला महत्त्वही उरत नाही. अशा परिस्थितीत लोक आपले विचार तुमच्याशी शेअर करणे थांबवतात, यामुळे तुम्ही नवीन गोष्टी आणि कल्पनांपासून वंचित राहता.
ग्रॅमी पुरस्कार विजेते संगीतकार गॅरी बर्टन म्हणतात, “मला असे निपुण संगीतकार माहित आहेत जे इतर लोकांचा दृष्टीकोन पाहू शकत नव्हते, म्हणूनच ते फारसे यशस्वी झाले नाहीत.”
जर तुम्हाला यशस्वी व्हायचे असेल, तर तुम्ही ज्यांच्याशी अजिबात सहमत नाही अशा लोकांच्या दृष्टिकोनातून स्वीकृती दाखवण्यासाठी तुम्हाला सहनशीलतेची मर्यादा ओलांडली पाहिजे, म्हणून त्यांना तुमच्या मतांची जाणीव करून देऊ नका. तुम्ही मार्केटिंग, सर्व्हिस प्रोव्हायडर किंवा जनसंपर्काशी संबंधित इतर कोणत्याही क्षेत्रात असाल, तुम्हाला तुमच्या ग्राहकाच्या दृष्टीकोनातून पाहावे लागेल, त्याच्या विचारांशी सुसंगतपणे काम करावे लागेल, त्यामुळे तुमच्या सल्ल्याला फारसे महत्त्व नाही. अशा परिस्थितीत जर तुम्ही ग्राहकाचे ऐकण्याऐवजी त्याला तुमचा सल्ला द्यायला सुरुवात केली तर त्याला पुढच्या वेळी तुमच्याशी बोलायला आवडणार नाही.
हेन्री फोर्ड म्हणाले, “यशाचे काही रहस्य असेल तर ते म्हणजे दुसऱ्याचा दृष्टिकोन समजून घेण्याची आणि गोष्टी त्याच्या किंवा तिच्या दृष्टीकोनातून तसेच तुमच्या स्वतःच्या दृष्टिकोनातून पाहण्याची क्षमता.”
एक मोठा मॉल मालक आणि यशस्वी व्यापारी म्हणतो, “तुम्ही काय विचार करता हे महत्त्वाचे नाही, तर तुम्ही ज्यांच्यासाठी काम करत आहात त्यांचे विचार अधिक महत्त्वाचे आहेत, कारण तुम्हाला तुमच्या सेवांसह त्यांचे समाधान करावे लागेल.”
योग्य वापर करा
तुमच्याकडे नवीन कल्पना निर्माण करण्याची क्षमता असेल तर त्याचा योग्य वापर करा. तुमच्यावर सोपवलेले काम अधिक चांगल्या पद्धतीने पूर्ण करण्यासाठी तुमची सर्जनशील शक्ती वापरा, नाहीतर अनेक प्रसंगात तुम्हाला समोरून येताना पाहून इतर लोक डावीकडे आणि उजवीकडे लपवून ठेवतील जेणेकरून तुम्ही तुमचे अवांछित किंवा दुसऱ्या शब्दांत, मुक्त मत करू शकता. तुम्हाला विचारल्यावरच तुमचा सल्ला द्या, नाहीतर लोक तुम्हाला ‘दालभातमधील मूसलचंद’, ‘कबाबमधील हड्डी’, ‘बेगानी शादीमधील अब्दुल्ला दिवाना’, ‘पकाऊ’ अशी टोपणनावे देऊ लागतील.
जरा कल्पना करा, तुम्ही तुमच्या पत्नीशी कसे वागले पाहिजे, तुम्ही कपडे कुठून घ्यावेत, तुम्ही तुमच्या मुलांना कोणत्या शाळेत पाठवावे, त्यांना कोणत्या प्रवाहात आणावे किंवा त्यांनी कोणत्या डॉक्टरांकडून उपचार घ्यावेत हे न विचारता कोणीतरी तुम्हाला सल्ला देऊ लागतो तुम्ही कुठे जावे आणि किती पैसे खर्च करावेत असे वाटते? तुम्ही जेव्हा त्यांना न विचारता तुमचा सल्ला देण्यासाठी पोहोचता तेव्हा लोकांना असेच वाटते.
तुमची ही अनोखी क्षमता तुम्ही तुमचे करिअर किंवा व्यवसाय सुधारण्यासाठी वापरली तरच बरे होईल, तरच गोष्टी सुरळीत होताना दिसतील, नाहीतर तुमची हसण्यावारी व्हायला वेळ लागणार नाही.
