* गरिमा पंकज
युनिसेफच्या एका संशोधनात असे दिसून आले आहे की जर पालक आपल्या मुलांसाठी वेळ देत नाहीत आणि त्यांच्या समस्या ऐकत नाहीत तर अशी मुले त्यांच्या पालकांशी किंवा इतर लोकांशी गैरवर्तन करू लागतात आणि हट्टी बनतात.
वाढत्या मुलांचे पालक सहसा तक्रार करतात की आजकाल त्यांचे मूल चुकीचे वागते, ऐकत नाही, हट्टी आहे किंवा पूर्णपणे उदासीन झाले आहे. अशा समस्या पालकांना त्रास देतात. मुलं हट्टी आणि वाईट वागण्यामागील मुख्य कारण म्हणजे तणाव. जेव्हा मुलांच्या आजूबाजूला तणावपूर्ण वातावरण असते किंवा ते त्यांच्या भावना कोणाकडेही व्यक्त करू शकत नाहीत किंवा त्यांच्यासोबत बसून समजावून सांगणारे कोणी नसते तेव्हा मुले हट्टी, वाईट वागणूक किंवा नैराश्यग्रस्त होऊ शकतात.
अशा परिस्थितीत पालकांनी त्यांच्या व्यस्त वेळापत्रकातून वेळ काढून त्यांना मार्गदर्शन करणे गरजेचे आहे. त्यांच्याशी बोला आणि त्यांच्या समस्यांवर चर्चा करा जेणेकरून त्यांना कळेल की त्यांचे पालक त्यांची किती काळजी घेतात आणि काही समस्या उद्भवल्यास, त्यांचे पालक त्यांना त्या समस्येतून बाहेर पडण्यास मदत करतील.
मुलांना तुमचा वेळ हवा असतो आणि तुमच्या जोडीदाराच्या बाबतीतही असेच असते. तुमच्या जोडीदारालाही तुमच्याशी प्रत्येक गोष्ट शेअर करायची आहे, काही अडचण असल्यास त्यावर चर्चा करायची आहे आणि एकत्र वेळ घालवायचा आहे. पण अनेकदा आपल्याजवळ त्यांच्यासाठी वेळ नसतो आणि त्यामुळे अनेकदा नात्यात अंतर वाढते.
लग्नानंतर अनेकदा प्रेम कमी होते
खरे प्रेम कधीच बदलत नाही असे म्हटले जात असले तरी लग्नानंतर पती-पत्नीमधील प्रेम वाढण्याऐवजी कमी होऊ लागते. एकमेकांसाठी जीवाची आहुती देणारे लोक कोणत्या ना कोणत्या कारणाने भांडू लागतात.
खरं तर, लग्नानंतर काही वर्षांनी सर्वकाही बदलू लागते. जसजसे दिवस निघून जातात, पती-पत्नी दोघेही एकमेकांबद्दल तक्रारी करू लागतात. पत्नींना असे वाटते की पती पूर्वीसारखे रोमँटिक नाहीत, प्रेम व्यक्त करत नाहीत, एकत्र वेळ घालवत नाहीत, आश्चर्यचकित होत नाहीत, कंटाळवाणे झाले आहेत. त्याचवेळी, पतींना असे वाटते की त्यांच्या बायका आता त्यांच्यासाठी कपडे घालत नाहीत, मुलांसोबत जास्त वेळ घालवतात, घरातील कामात व्यस्त असतात आणि नेहमी थकल्यासारखे कारण बनवतात.
रूममेट सिंड्रोम फंड
अनेकवेळा परिस्थिती अशी होते की पती-पत्नीच्या नात्यात प्रेम आणि भावनिक जोडाचा अभाव निर्माण होतो. त्यांच्यातील जवळचे नातेही कमी होते परंतु कौटुंबिक किंवा सामाजिक दबावामुळे ते वेगळे होऊ शकत नाहीत. अशा परिस्थितीत ते एकाच छताखाली राहतात, एकत्र खाणे-पिणे, बाहेरची कामे, खर्च, घरच्या जबाबदाऱ्या वाटून घेतात, पण मनापासून अंतर कायम असते. बाहेरून ते जोडीदारासारखे दिसतात पण त्यांच्या नात्यात प्रेम दिसत नाही. दोघंही नातं ओझ्यासारखं वाहून घेऊ लागतात.
मानसशास्त्राच्या भाषेत याला ‘रूममेट सिंड्रोम’ म्हणतात. विविध कारणांमुळे कोणत्याही नात्यात ते फुलू शकते. पण जर हा सिंड्रोम जोडप्यांमध्ये निर्माण झाला तर त्याचा परिणाम नातेसंबंधावर होऊ लागतो.
पती-पत्नीमधील अंतर का वाढते याचा कधी विचार केला आहे का? पती-पत्नीमध्ये चर्चेसाठी समान विषय का नसतो किंवा छोट्या छोट्या गोष्टींवरून भांडण का होतात?
बौद्धिक व्यस्ततेचा अभाव
अनेकदा पती-पत्नीच्या संभाषणासाठी कोणताही बौद्धिक विषय शिल्लक राहत नाही. ते घर, कुटुंब किंवा मुलांच्या समस्यांवर चर्चा करतात पण देशात, समाजात किंवा राजकारणात काय चालले आहे यावर ते बोलत नाहीत.
ते पुस्तके किंवा मासिके वाचत नाहीत, म्हणून नवीन गोष्टींबद्दल अपडेट राहत नाहीत. त्याला कोणत्याही कादंबरी, लेख, कथेवर चर्चा करण्याची कल्पना नाही. म्हणजेच, ते काही मनोरंजक गोष्टी करत नाहीत जसे आपण मित्रांमध्ये करतो. ते कोणतेही मजेदार गेम खेळत नाहीत किंवा कोणतेही गंभीर किंवा विनोदी चित्रपट एकत्र पाहत नाहीत. एकंदरीत, पती-पत्नी मित्र बनू शकत नाहीत, त्यामुळे संबंध कंटाळवाणे होऊ लागतात. एकमेकांसाठी आकर्षण नाहीसे होते.
सामाजिक चालीरीतींचे पालन करण्यावर भर
दोन्ही कुटुंबांच्या चालीरीती वेगळ्या असल्या तरी लग्न म्हणजे दोन कुटुंबांचे मिलन. दोन वेगवेगळ्या कुटुंबातील लोक लग्न करतात आणि त्यांच्या दोन्ही घरातील राहणीमान, खाण्याच्या सवयी आणि सण साजरे करण्याची पद्धत वेगळी असते. अशा परिस्थितीत पती आपल्या कुटुंबातील परंपरांना महत्त्व देतो तर पत्नीला आपल्या पद्धतीने कुटुंब चालवायचे असते. यामुळेच दोघांमध्ये वाद सुरू होऊन प्रेम कमी होताना दिसत आहे.
जबाबदाऱ्यांमध्ये वाढ
लग्नाआधी मुला-मुलींवर विशेष कौटुंबिक जबाबदाऱ्या नसतात आणि ते आपल्याच विश्वात हरवून जातात. पण लग्नानंतर रोजच्या जबाबदाऱ्या वाढू लागतात. जबाबदाऱ्यांचे ओझे हे पती-पत्नीच्या भांडणाचे प्रमुख कारण बनते. जेव्हा मुलांना जबाबदारीची जाणीव होऊ लागते, तेव्हा ते त्यांची नोकरी गांभीर्याने घेतात आणि मुली कुटुंबातील सदस्यांची मने जिंकण्यासाठी घरातील कामे करू लागतात. तुम्ही नोकरी करत असाल तर तुमच्या जबाबदाऱ्या आणखी वाढतात. अशा परिस्थितीत जोडप्यांना एकमेकांसाठी वेळ मिळत नाही.
कौटुंबिक हस्तक्षेप
लग्नानंतर, जोडप्यांच्या जीवनात कुटुंबाकडून जास्त हस्तक्षेप केल्याने अनेकदा पती-पत्नीमध्ये तेढ निर्माण होते. बहुतेक मुली त्यांच्या आयुष्यातील प्रत्येक घटना त्यांच्या आई, वहिनी किंवा बहिणीला मोबाईलवर तपशीलवार सांगतात. प्रत्येक घटनेचे योग्य शवविच्छेदन होते आणि सासरच्यांच्या उणिवा मोजल्या जातात. इथे मुलाची आईही तिच्या नातलगांच्या माध्यमातून आपल्या सुनेच्या उणीवा आणि दोषांचे आकलन करते.
जोडीदाराला वेळ न देणे
लग्नानंतर पती-पत्नी दोघेही आपापल्या दिनचर्येत इतके मग्न होतात की त्यांना एकमेकांसाठी वेळच मिळत नाही. वेळेचा अभाव हे देखील एकमेकांमधील प्रेम कमी होण्याचे कारण असू शकते. बायको जर वर्किंग वुमन असेल तर तिला वेळच उरत नाही. घरगुती असली तरी आजच्या काळात फक्त मोबाईलवरूनच सुट्टी मिळत नाही. इथे मूल झालं तर नवरा-बायकोही त्यात व्यस्त होतात.
अधिकार स्थापित करा
लग्नाच्या सुरुवातीला प्रत्येक जोडप्यामध्ये सर्वकाही ठीक असल्याचे दिसते, परंतु कालांतराने, जर ते एकमेकांवर वर्चस्व गाजवू लागले किंवा जोडीदाराचा अपमान करणे सामान्य मानले तर नात्यात अंतर वाढू लागते.
एकमेकांसोबत दर्जेदार वेळ घालवा
तुमच्या जोडीदारासोबत काही सुंदर वेळ घालवा. यावेळी, सर्व कामातून विश्रांती घ्या आणि फक्त एकमेकांमध्ये हरवून जा. उद्यानात जा किंवा लायब्ररीमध्ये एकत्र मनोरंजक पुस्तके वाचा. एकत्र खरेदीला जा किंवा चित्रपट पहा. कधी कधी साहसी सहलीलाही जा. म्हणजे आयुष्यातील मौल्यवान क्षण एकत्र घालवा.
स्तुती करण्यास अजिबात संकोच करू नका
जेव्हा तुम्ही गर्लफ्रेंड आणि बॉयफ्रेंडसारख्या रिलेशनशिपमध्ये असता तेव्हा तुम्ही अनेकदा एकमेकांची स्तुती करताना दिसतात. पण लग्नानंतर अनेकदा जोडपी या गोष्टी कमी करू लागतात. तर एखाद्या गोष्टीसाठी धन्यवाद किंवा स्तुती करणे खूप महत्वाचे आहे. याद्वारे तुम्ही तुमच्या जोडीदाराला चांगलेच वाटत नाही तर त्याचे महत्त्वही दाखवता. जेव्हा तुमचा पार्टनर तुमच्यासाठी काही खास करतो तेव्हा त्यांचे आभार मानण्याची जबाबदारी तुमची असते. पण अनेकदा लोक या गोष्टींकडे दुर्लक्ष करतात आणि त्यांच्या नात्यातील भावना मरायला लागतात.
अहंकार सोडा आणि सॉरी म्हणायला शिका
अनेकदा जेव्हा लोक नात्यात अहंकार आणतात तेव्हा त्यांचे जोडीदारासोबतचे नाते तुटू लागते. एखाद्या गोष्टीत तुमची चूक असेल, तर त्यांना सॉरी म्हणायला तुम्हाला अजिबात संकोच वाटू नये. तुम्हाला हे समजले पाहिजे की प्रत्येक जोडप्यामध्ये भांडणे होतात, परंतु तुमच्या नात्यातील प्रेम टिकवून ठेवण्यासाठी, वाद लवकरात लवकर संपवले पाहिजेत. अशा परिस्थितीत सॉरी म्हणायला शिका.
एकमेकांशी समस्या शेअर करा आणि सल्ला घ्या
पती-पत्नीने एकमेकांचा सल्ला घेणे फार महत्वाचे आहे. अशावेळी दोघांमधील मैत्रीचे बंधही घट्ट होतात. ज्या जोडप्यांना मोकळेपणाने बोलण्याची सवय असते ते वर्षांनंतरही त्यांचे नाते सुंदरपणे टिकवून ठेवतात. लक्षात ठेवा, लग्नानंतर तुमचा जोडीदार तुमच्या आयुष्याचा एक भाग आहे. अशा स्थितीत त्याला काहीही सांगताना संकोच वाटू नये.
तुमच्या जोडीदारावर दावा करणे थांबवा
लग्नाच्या काही वर्षानंतर, जेव्हा तुम्ही तुमच्या जोडीदाराशी गैरवर्तन करता आणि त्यांच्यावर बंधने लादण्यास सुरुवात करता किंवा त्यांना तुमच्या मागण्या मान्य करण्यास भाग पाडण्याचा प्रयत्न करता तेव्हा नात्यात दुरावा येऊ लागतो. तुमच्या जोडीदाराच्या भावनांचा आणि त्याच्या/तिच्या विचारांचा/विचारांचा आदर करा. जेव्हा तुम्ही तुमच्या जोडीदाराचा आदर करता तेव्हा तो तुमच्या विचारांचा आदर करेल.
अपेक्षा पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करा
पती-पत्नीने एकमेकांना विचारले पाहिजे की त्यांच्या तुमच्याकडून काय अपेक्षा आहेत, त्यांना काय आवडते आणि काय आवडत नाही. तुम्ही दोघांनीही तुमची आशा, मजबुरी, समस्या इत्यादी भांडण, वादविवाद किंवा आवाज न वाढवता शांत चित्ताने उघडपणे सांगा. यानंतर मधला मार्ग शोधा. पतींना हे समजले पाहिजे की पत्नी तिच्या माहेरचे घर सोडून त्याच्याकडे आली आहे. कोणत्याही समस्येवर आपल्या कुटुंबाची बाजू घेऊन त्यांना एकटे सोडणे योग्य नाही. बायकोची चूक असली तरी तिला प्रेमाने समजावता येते.
पत्नीने हे समजून घेतले पाहिजे की ती नुकतीच तिच्या पतीच्या आयुष्यात आली आहे तर हे कुटुंब तिच्या जन्मापासून तिच्यासोबत आहे. जर तुम्हाला तुमच्या पतीचे मन जिंकायचे असेल तर तुम्ही कुटुंबाशी जुळवून घेण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.
एकत्र जबाबदारी पार पाडा
लग्नानंतरच जबाबदाऱ्या वाढतात. अशा परिस्थितीत दोघांनाही एकमेकांच्या जबाबदाऱ्या समजून घ्याव्या लागतील. आपल्या कामात एकमेकांना मदत करावी लागेल. अशाप्रकारे काम लवकर झाले तर दोघेही एकत्र वेळ घालवू शकतील, फिरू शकतील आणि बोलू शकतील. लग्नानंतर, कंटाळवाण्या नात्यात पुन्हा उत्साह आणण्यासाठी, लग्नापूर्वी ज्या गोष्टी करायच्या त्या सर्व गोष्टी पुन्हा करा. सहलीला जा, सरप्राईज गिफ्ट्स द्या.
