फिगर फोबिया हावी का आहे?

* पुरुषोत्तम

गेल्या काही वर्षांत सिनेमा, टीव्ही आणि मॉडेलिंगच्या वाढत्या दबावामुळे सौंदर्याचे मानके झपाट्याने बदलू लागले आहेत. स्पष्टपणे सांगायचे झाले तर आजकाल आवश्यकतेपेक्षा सुंदर दिसण्याची अनिर्बंध इच्छा, वरून फॅशनचे अनावश्यक दडपण आणि खुल्या बाजाराचे आक्रमण यामुळे इथे बरेच काही बदलले आहे.

सौंदर्याच्या या सध्याच्या व्याख्येशी सहमत असलेल्यांनीही हे सत्य स्वीकारायला सुरुवात केली आहे की आकृतीचा हा फोबिया अनेक प्रकारच्या समस्यांना जन्म देऊ लागला आहे. सौंदर्यात नवीन अवतार झिरो फिगरची इच्छा मुलींच्या हृदयावर आणि मनावर इतकी वर्चस्व गाजवते की त्या केवळ त्यांचे सौंदर्यच नाही तर त्यांचे आरोग्यही पणाला लावत आहेत.

नक्कल करण्यात पारंगत असलेल्या तरुण पिढीला आता या गोष्टीची फारशी पर्वा नाही की, कालपर्यंत प्रीती झिंटा, राणी मुखर्जी, काजोल यासारख्या गुबगुबीत आणि कुरघोड्या तरुणांना लोकांची पहिली पसंती असायची. आज तुम्ही ज्याच्याकडे बघाल त्याला दिशा पटनी, अनन्या पांडे, आलिया भट्ट आणि दीपिका पदुकोण सारखी व्यक्तिरेखा हवी आहे.

टीव्ही, सिनेमा आणि मॉडेलिंगच्या या झुंडावर भाष्य करताना, दिशा शर्मा, एक प्रसिद्ध मॉडेल आणि मिस चंदीगड म्हणाली की, आता केवळ महाविद्यालयीन मुलीच नाही, तर नवविवाहित जोडप्या आणि अनेक मुलांच्या माताही करीना कपूरच्या ‘टशन’ चित्रपटासारखी व्यक्तिरेखा साकारण्याचा प्रयत्न करत आहेत. डाएटिंगसोबतच अँटिबायोटिक्स ज्या प्रकारे गिळले जात आहेत, त्यामुळे त्यांच्यासमोर अनेक शारीरिक समस्या निर्माण झाल्या आहेत.

खरं तर भारतात पहिल्यांदाच झिरो फिगरची गॉसिप करीना कपूरने ‘टशन’ चित्रपटातून आणली होती. या चित्रपटात करीना कपूरने पोपट रंगाची सेक्सी बिकिनी घातली होती. तो सीन समुद्रात शूट करण्यात आला होता. तेव्हापासून झिरो फिगर म्हणजेच सेक्सी दिसणे हे सर्वत्र समजू लागले आहे. अलीकडेच दीपिका पदुकोणनेही ‘पठाण’ चित्रपटात बिकिनी परिधान केली होती. भगव्या बिकिनीवर गदारोळ झाला, नाहीतर दीपिका पदुकोणची व्यक्तिरेखा ज्या नीटनेटकेपणाने चित्रित करण्यात आली त्यामुळे तरुणींच्या मनात हेवा निर्माण झाला असावा.

आज सगळ्या फॅशन शोमध्ये झिरो फिगर असलेल्या मॉडेल्सच दिसतात. तथापि, बर्‍याच पाश्चात्य देशांनी झिरो फिगर मॉडेल्ससाठी स्पर्धा आयोजित करण्यास सुरुवात केली आहे आणि फॅट असलेल्या मॉडेल्ससाठी फॅशन परेडशिवाय इतर स्पर्धा आयोजित केल्या आहेत. मात्र हे झिरो फिगर असूनही आज मुलींचे डोके उंचावत आहे.

समस्या अशी आहे की मासिक पाळीत अडथळे येणे, चक्कर येणे आणि छातीत जळजळ होणे या तक्रारी आहेत, परंतु मार्केटिंगमुळे झिरो फिगर इतका लोकप्रिय झाला आहे की सर्व समस्या असूनही तो ट्रेंडमध्ये आहे.

शून्य आकृतीची संकल्पना

सौंदर्याचे मानके सर्व काळ आणि ठिकाणी कधीही स्थिर नसतात. 32-22-34 या आकृतीच्या नावावर शून्याची व्याख्या केली आहे. यात छातीचे माप 32 इंच, नितंबाचे माप 34 इंच आणि कंबरेचे माप 22 इंच आहे, जे सहसा 8-9 वर्षांच्या मुलीचे असते.

मॉडेलिंग आणि सौंदर्य स्पर्धांच्या जगात हा आकार अनुकूल मानला जातो. हलके आणि सडपातळ शरीर मिळविण्यासाठी किमान आहार घेऊन मॉडेलिंगमध्ये गुंतलेल्या मुलींची असहायता समजू शकते, परंतु आजकाल तरुणींना आकर्षित करणे हाच मुलींचा उद्देश आहे. यासाठी त्यांना कितीही किंमत मोजावी लागली तरी चालेल.

आजकाल, कॉस्मेटिक सर्जरीशिवाय, चेहऱ्यावरील चरबीचा थोडासा थर कमी करण्यासाठी अनेक पर्याय वापरले जात आहेत. चंदीगड स्थित एका जिमचा ऑपरेटर म्हणतो, “केवळ आकृतीसाठी शरीराचा सांगाडा बनवणे ही काही विवेकाची बाब नाही. हा एक ध्यास आहे आणि मर्यादा ओलांडल्यानंतर ही इच्छा पुढे मानसिक आजार बनते.

ग्लॅमरची परिस्थिती नियंत्रणाबाहेर जात आहे

ग्लॅमरस फिगर ही प्रत्येक स्त्रीची इच्छा असली तरी झिरो फिगरच्या हव्यासापोटी तरुणी ज्या प्रकारे संतुलित आहाराकडेही दुर्लक्ष करत आहेत, ते अत्यंत घातक आहे. त्यामुळे शरीरात पौष्टिक घटकांची कमतरता असल्याने पचनसंस्थाही कमकुवत होते, त्यामुळे माणसाची भूक मरते.

त्यामुळे चक्कर येणे, मूर्च्छेचा झटका येण्याची शक्यताही एनोरेक्सियाच्या पकडीत वाढते. यासोबतच गर्भाशयाच्या समस्या आणि हाडे कमकुवत होण्याचा धोकाही असतो.

एका महिलेच्या शरीराला दररोज सरासरी 1,500 ते 2,500 कॅलरीजची आवश्यकता असते, परंतु जेव्हा ती 1,200 पर्यंत कमी होते, तेव्हा शरीर ही कमतरता अंतर्गत अवयव आणि हाडे भरून काढू लागते, जे आरोग्यासाठी खूप वाईट लक्षण आहे.

अकाली वृद्धत्वाला आमंत्रण

मॉडेलिंग, अँकरिंग आणि अभिनयाशी निगडीत मुलींवर फिगर टिकवून ठेवण्याचे दडपण अजूनही समजण्यासारखे आहे, पण लग्नाची तारीख जवळ येताच लग्नाच्या तयारीत गुंतलेल्या मुलीही झिरो फिगरच्या कचाट्यात आल्याशिवाय राहत नाहीत.

लग्नाआधीच कंबर स्लिम करण्याची क्रेझ मुलींच्या हृदयावर आणि मनावर अशा प्रकारे गाजते की त्यासाठी त्या 15 ते 16 किलो वजन कमी करतात. हा कल 18 ते 25 वयोगटात सर्वाधिक दिसून येतो.

वेटवॉचर मासिकाने नुकत्याच केलेल्या एका सर्वेक्षणात असे म्हटले आहे की, मुली उपाशी राहून स्लिम बॉडी क्वीन बनू शकतात, परंतु काही काळानंतर त्यांचे स्वरूप प्रौढ स्त्रीसारखे दिसू लागते. ते त्यांच्या वयापेक्षा मोठे दिसू लागतात. सत्य हे आहे की पूर्ण गाल आणि मांसल शरीर असलेली स्त्री म्हातारपणातही तरुण दिसते.

आहाराचे दुष्परिणाम

सामान्यतः महिला बारीक होण्यासाठी डाएटिंगवर भर देतात. प्रसिद्ध स्त्रीरोग तज्ज्ञ डॉ. सुषमा नौहेरिया यांच्या मतानुसार, वजन कमी करण्यासाठी आणि नंतर स्वत:ला संतुलित ठेवण्यासाठी डाएटिंगपेक्षा जॉगिंग, व्यायाम करणे चांगले आहे.

अति आहाराचे संपूर्ण शरीरावर दुष्परिणाम होतात, उदाहरणार्थ, उपवासामुळे शरीरातील पाचक घटकांचे रक्ताभिसरण कमी झाल्यामुळे व्यक्तीची पचनशक्ती बिघडते, त्यामुळे यकृत आणि स्नायूंवर वाईट परिणाम होतो. काही प्रकरणांमध्ये, हार्मोनल असंतुलनामुळे, मुलींमध्ये मासिक पाळी देखील अनियमित असल्याचे दिसून आले आहे. अतिव्यायाम किंवा जिममध्ये गेल्याने शरीरात पाण्याच्या कमतरतेसोबतच चेहऱ्यावर सुरकुत्या आणि डोळ्यांखाली काळी वर्तुळेही दिसू लागतात.