शाळकरी पालकांशी अशा प्रकारे मैत्री खेळा

* रोहित सिंग

३८ वर्षीय अबिदा नवीन जीवन आणि चांगल्या आशेने मेरठहून दिल्लीत आली. ती एक सुशिक्षित आणि सेटल झालेली एकल मदर होती. 4 वर्षांपूर्वी तिच्या पतीचे ऑफिसमधील एका महिलेसोबत प्रेमसंबंध होते आणि दोघांमध्ये मतभेद झाल्यानंतर हे प्रकरण घटस्फोटापर्यंत पोहोचले.

3 वर्षे चाललेल्या न्यायालयीन प्रक्रियेने आबिदाला आवाज दिला होता, पण यादरम्यान तिला लढण्याचे धाडसही मिळाले होते. आबिदा तिच्या माहेरच्या घरी होती आणि लांब न्यायालयीन कामकाजात गुंतलेली होती. जेव्हा तिचा घटस्फोट झाला तेव्हा तिने ठरवले की ती यापुढे तिच्या माहेरच्या घरी राहणार नाही. तिला अभिमान वाटत होता. तर, ती आपल्या वहिनीच्या तिरक्या नजरेकडे पाहून समजावत होती.

तिने तिच्या आई-वडिलांची आणि सासरची कोणतीही तक्रार न करता दिल्लीत स्थायिक होण्याचा निर्णय फार पूर्वीच घेतला होता. दरम्यान, ती नोकरीसाठी अर्जही करत राहिली. घटस्फोटाची प्रक्रिया पूर्ण होताच, स्थायिक होण्यासाठी तिच्या पालकांकडून आर्थिक मदत घेऊन ती दिल्लीतील लक्ष्मी नगर भागात आपल्या मुलासोबत राहायला आली.

सोबतच तिने काही काळ तिच्या आईला सोबत आणले होते जेणेकरून रियानची सर्व काही सुरळीत होईपर्यंत काळजी घेता येईल.ती शिकलेली होती त्यामुळे तिला गुरुग्रामच्या MNC मध्ये नोकरी मिळायला जास्त वेळ लागला नाही.

आबिदा अनेकवेळा दिल्लीत आल्या असल्या, तरी ही पहिलीच वेळ आहे जेव्हा ती स्वतःहून मोठी जबाबदारी घेऊन इथे आली आहे. त्याच्यासाठी सगळ्यात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे त्याच्या ८वीत शिकणाऱ्या मुलाचे शिक्षण. नवीन आणि चांगल्या शाळेत प्रवेश मिळवणे आणि नंतर स्वतःसाठी नवीन चांगले मित्रांचे वर्तुळ शोधणे आवश्यक होते.

अबिदाने आपल्या मुलाला EWS कोट्याच्या आधारे केंद्रीय शाळेत प्रवेश मिळवून दिला. नवीन शाळेत गेल्यावरच रियानने आपले नवीन मित्र बनवले होते, त्यात त्याच्याच कॉलनीतील ऋषभ हा त्याचा खास मित्र बनला होता जो रियानसोबत यायचा. आता आबिदाला हे अवघड होत चालले होते की ती नोकरी करत असल्याने आई आणि एक जबाबदार व्यक्ती म्हणून तिच्या मुलाच्या कामांवर लक्ष ठेवणे तिला कमी पडत होते. त्याच्याकडे त्याच्या मुलाबद्दलची माहिती फक्त त्याच्या आईकडूनच होती.

जेव्हा त्याने विचार केला तेव्हा त्याला तोडगा मिळायला वेळ लागला नाही. त्याच्यासाठी सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे रायनच्या शाळेतील मित्रांशी किंवा त्याच्या मित्रांच्या पालकांशी जवळीक वाढवणे. याचे 2 फायदे होते एक तिचे मित्र मंडळदेखील वाढेल आणि तिला तिच्या मुलाच्या सुरक्षिततेबद्दल आणि क्रियाकलापांबद्दल खात्री दिली जाईल.

ऋषभची आई रीना हिची त्याला आधीच ओळख झाली होती हे बरे झाले. रीनाला बोलणे आणि वागणे आवडते पण जास्त बोलता येत नव्हते. आता जेव्हा आबिदाने पुन्हा बोलायला सुरुवात केली तेव्हा रीनाच्या माध्यमातून रियानचे आणखी बरेच शाळकरी तिच्या फ्रेंड सर्कलमध्ये सामील होऊ लागले.

या वर्तुळातून ते मुलांच्या परस्पर बंधाचा दुवा तर बनत होतेच, शिवाय शाळेतील उणिवांवर चर्चा करायला आणि वेळ पडल्यावर तक्रारी शाळेत पाठवायलाही ते मागे हटले नाहीत. अशा प्रकारे ते आपल्या कामासोबतच मुलांची काळजी घेत होते.

आवश्यक नाही

पालकांनी आपल्या मुलांच्या शाळकरी पालकांशी मैत्री करणे किंवा त्यांच्याशी ओळख होणे ही काही मोठी गोष्ट नाही. मुलांना शाळेतून सोडताना किंवा घरी आणताना भेटतात. अनेक वेळा दर महिन्याला होणाऱ्या पालक शिक्षक सभेत ही बैठक अधिक गहिरे होते. कधी कधी असंही होतं की, कॉलनीत राहणारी मुलं त्याच शाळेत जातात.

दुसरीकडे, इतर पालकांशी मैत्री करण्यासाठी पालकांवर नैसर्गिकरित्या पालकांचा दबाव असतो. असं करणंही चुकीचं नाही कारण ज्या वेळी तुमचं मूल तुमच्या नजरेआड होतं, त्या वेळी तुम्हाला कळायला हवं की, तो कोणासोबत जास्त वेळ घालवतो? त्याचा सर्वात चांगला मित्र कोण आहे? प्रकृती कशी आहे? त्याच्या आई-वडिलांचा स्वभाव कसा आहे.

प्रत्येक पालक आपल्या मुलांची काळजी घेत असतो. मुलांची सर्व प्रकारे काळजी घेतली जावी, असेही त्यांना वाटते. यासाठी जर तुम्हाला त्यांच्या मित्रांच्या पालकांशी मैत्री करावी लागणार असेल तर ते चुकीचे नाही. बघितले तर मैत्रीची व्याप्ती वाढवणे हे कोणत्याही प्रकारे चुकीचे नाही. ते तुमच्या आयुष्यातील सरप्लससारखे असतात, ज्यांच्यासोबत क्वालिटी टाइम घालवता येतो, फिरता येते, त्यांच्याशी संबंधित माहिती घेता येते.

असे असूनही, एक गोष्ट लक्षात ठेवली पाहिजे ती म्हणजे इतर पालकांशी मैत्रीची स्वतःची ‘जर आणि पण’ असेलच असे नाही. अनेक पालक या प्रकारच्या मैत्रीला फारसे महत्त्व देत नाहीत. पण ज्यांना ते आवडते त्यांनी विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे जेणेकरून मैत्री त्याच्या मर्यादेत राहून सुरळीतपणे चालू राहते.

काळजी घेणे आवश्यक आहे

भिन्न स्वारस्ये : तुम्ही ज्या लोकांशी कनेक्ट आहात ते कदाचित तुमच्या सारख्याच स्वारस्ये सामायिक करू शकत नाहीत. बहुतेक मैत्री या मुद्द्यावर संपते की ‘भाई उस में और मुशा में तो कोई ताल ही नहीं था.’ जसे की जर इतर पालकांना नेहमी चित्रपटांबद्दल बोलायचे असेल आणि आपण चित्रपट शौकीन नाही किंवा त्यांना घराबद्दल बोलणे आवडत असेल तर सजावट आणि तुम्हाला घरगुती गोष्टींऐवजी बाह्य क्रियाकलापांमध्ये स्वारस्य आहे, तर संभाषण आनंददायक होणार नाही.

अशावेळी कंटाळा येण्याऐवजी रस घेणे किंवा त्यासाठी प्रयत्न करणे हाच उत्तम उपाय आहे. त्यासाठी वाचून किंवा जाणून घेऊन त्या कामात रस निर्माण करणे अधिक चांगले.

पालकत्वाबद्दल वेगवेगळी मते : तुम्ही मृदू पालकत्वाला प्राधान्य देऊ शकता आणि इतर पालक त्यांच्या मुलांवर अधिक शिस्त वापरतात किंवा तुम्ही मुलांबद्दल खूप मोकळेपणाने वागू शकता आणि तुम्हाला असे वाटते की इतरांनी मात केली आहे.

त्याचप्रमाणे, जर तुम्ही त्यांच्या सभोवताली सोयीस्कर नसाल किंवा तुमच्या मुलाला त्यांच्या सभोवताल ठेवत नसाल, जसे की जर पालक त्यांच्या मुलावर स्पॅंकिंग वापरत असतील तर तुम्ही स्वतःला दूर ठेवू शकता.

मैत्री व्यवस्थापन टिपा

स्टेटस आणि जात धर्मावर जाऊ नका : भारतात लग्नाच्या वेळी जात, धर्म आणि स्टेटसला प्राधान्य दिले जाते. समाजाच्या कानाकोपऱ्यात हा आजार पसरला आहे. इतकं की ते मैत्री करतानाही दिसतात. आपल्या मुलांनाही मैत्री करण्यापासून रोखले जाते. जरी कोणी गैर-धर्म किंवा जातीशी मैत्री केली तरी एक ना एक मार्गाने त्याला असे वाटले जाते की तो समान नाही. हे अजिबात करू नका. समाज बदलत आहे. स्वतःला बदला. या सर्व जुन्या गोष्टी बकवास झाल्या आहेत.

वादग्रस्त विषयांवर वाद घालू नका : तुम्ही धार्मिक किंवा राजकीय विषयांवर वादविवाद करण्यासाठी कितीही उत्कट असलात तरी वस्तुस्थिती अशी आहे की समोरचा तुमच्याशी सहमत असेलच असे नाही. अनेक वेळा धार्मिक मुद्द्यावरून वेगळ्या धर्माच्या मित्रासोबत वाद निर्माण होऊ शकतो.

पाठीमागे वाईट नाही : असे होते की अनेकवेळा मुलांचे पालक जेव्हा एकमेकांना भेटतात तेव्हा ते तिसऱ्या व्यक्तीबद्दल कुजबुजायला लागतात. दुसर्‍याबद्दल वाईट बोलणे सुरू करा.

हे बहुतेकदा स्त्रियांमध्ये जास्त दिसून येते. लक्षात ठेवा की ज्यांच्याशी तुम्ही तुमच्याबद्दल काही शेअर करत आहात, ते तुमचे मित्र बनले आहेत फक्त ठराविक काळासाठी. असे केल्याने तुमची प्रतिमा खराब होईल. तुमच्या पाठीमागे कोणीतरी तुमच्याबद्दल बोलत असण्याची शक्यता आहे.

गटासह हँग आउट करा : एखाद्या दिवशी तुम्ही सर्व मुले आणि पालक सहलीसाठी कुठेतरी जाऊ शकता. असे केल्याने मुलांचे नाते तर घट्ट होईलच, शिवाय तुम्ही एकमेकांना चांगल्या प्रकारे समजून घेऊ शकाल. यासाठी तुम्ही एखादे चांगले पार्क निवडू शकता किंवा म्युझियम, रेस्टॉरंट, चित्रपटाची योजना करू शकता. पण लक्षात ठेवा, फक्त चांगले संभाषण करा.

सीमा निश्चित करा  : नवीन मित्रांशी संपर्क साधला जातो परंतु आरामदायक असणे कठीण होते. अशा परिस्थितीत, नाते दृढ करण्यासाठी त्यांना आपल्या वैयक्तिक जागेत प्रवेश देणे आवश्यक नाही. आपल्या मुलांच्या शाळासोबती पालकांना बाहेर मर्यादित करण्याचा प्रयत्न करा. मैत्री घराबाहेर राहिली तर उत्तम. तुमच्या तत्वांना चिकटून राहा.