* सोमा घोष
हिवाळ्यात लहान मुलांची त्वचा कोरडी पडते, अशा परिस्थितीत त्यांची त्वचा मऊ राहण्यासाठी तेलाची मालिश करता येते. कोरडेपणासोबतच ते कोणत्याही संसर्गापासूनही बचाव करते. ऑलिव्ह ऑइल नवजात मुलांची मालिश करण्यासाठी देखील चांगले मानले जाते. यामुळे मुलांची त्वचा मुलायम होते.
बहुतेकदा असे दिसून येते की जन्मानंतर आजूबाजूच्या सर्व स्त्रिया बाळाला तेल मसाज करण्यात व्यस्त होतात कारण त्यांना वाटते की पारंपारिक पद्धतीने तेल मालिश केल्याने बाळाची हाडे मजबूत होतील, वाढ लवकर होईल. लवकरच चालायला शिकेल, पण या दरम्यान काही घटना घडतात ज्यामध्ये तेल मालिश करताना मुलाला दुखापत होते.
योग्य मसाज बाळाला आराम देतो, पण कसे, योग्य मसाज म्हणजे काय? या संदर्भात नवी मुंबई येथील ‘स्पर्श चाइल्ड केअर क्लिनिक’च्या बालरोगतज्ज्ञ डॉ. शिल्पा आरोसकर सांगतात की, नवजात बालकांना मालिश करणे ही एक सांस्कृतिक परंपरा आहे, मात्र आजपर्यंत त्याचा कोणताही वैज्ञानिक फायदा झालेला नाही.
उदाहरणार्थ, हाडे किंवा स्नायू मजबूत होणे किंवा वेगवान वाढ. हे फक्त बाळाला आराम देते आणि चांगली झोप घेण्यास मदत करते. बाळाला मालिश करण्यापूर्वी नवीन मातांना या गोष्टी माहित असणे आवश्यक आहे :
* बाळाला दूध दिल्यानंतर लगेच मसाज करू नका किंवा बाळ झोपलेले असताना, बाळाला जाग आल्यावर मसाज करा जेणेकरून त्याला मसाजचा चांगला अनुभव मिळेल.
* नारळ तेल आणि व्हिटॅमिन तेल मालिशसाठी सर्वोत्तम तेल मानले जाते. मोहरीच्या तेलाने किंवा इतर कोणत्याही तेलाने मालिश करणे टाळावे कारण बाळाच्या त्वचेची छिद्रे अडकण्याचा धोका असतो, ज्यामुळे बाळाला पुरळ उठू शकते.
* बहुतेक स्त्रिया बाळाला मालिश करण्यासाठी मोलकरीण ठेवतात, ज्याच्या जास्त दाबाने मालिश केल्याने बाळाला फ्रॅक्चर, सूज किंवा रक्तस्त्राव होण्याचा धोका असतो.
* मसाज करताना कानात, नाकात तेल कधीही वापरू नका.
* आई, आजी, आजीच्या हातांनी बाळाला मसाज करणे चांगले मानले जाते, ज्यामध्ये प्रेम आणि स्पर्श थेरपीमुळे बाळाचे आरोग्य आणि वाढ लवकर सुधारते आणि हे वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्धही झाले आहे.
* ‘इंटरनॅशनल असोसिएशन ऑफ इन्फंट मसाज’ नुसार, मसाजमुळे बाळाच्या शरीरातील रक्ताभिसरण आणि पचन सुधारते, गॅस, पेटके, बद्धकोष्ठता इत्यादी समस्यांपासून आराम मिळतो.
* मुलासाठी दिवसातून एकदा मालिश करणे पुरेसे आहे.
* एक वर्षानंतर मुलाला मसाज केल्याने त्याच्यात फारसा फरक पडत नाही कारण यावेळी मूल खेळकर बनते आणि मसाजचा फारसा फायदा होत नाही.
* नवीन मातांसाठी हे समजून घेणे महत्वाचे आहे की तेल मालिश ही भारतीय परंपरा आहे, जी दिवसातून एकदा कधीही केली पाहिजे.
* मसाज करताना हात आणि बोटांचा आरामात वापर करावा. खूप प्रेमाने बाळाचे पाय तळहातावर ठेवा आणि बोटांनी मांडीपासून पायापर्यंत मसाज करा. अशा प्रकारे काही मिनिटे मसाज करा.
* हलका स्ट्रेचिंग मसाज फायदेशीर आहे. पाय किंचित ताणून, दोन्ही तळवे एकत्र जोडून मग जमिनीला स्पर्श करा. या प्रक्रियेमुळे मुलाच्या स्नायूंना आराम मिळेल.
* पायाच्या मसाजमुळे शरीराला खूप आराम आणि आराम मिळतो आणि त्यामुळे मनालाही आराम वाटतो. मुलांच्या पायाची मालिश केल्याने त्यांना चांगली झोप लागते. पायांना मसाज करताना, तळव्यांच्या काही बिंदूंवर अंगठ्याने हलका दाब द्या. यामुळे शरीरावरील ताण दूर होतो.
