* डॉक्टर व्योम अग्रवाल
रात्री ३ च्या सुमारास मला अंजनीचा फोन आला. अतिशय घाबरलेल्या आवाजात सुरुवातीलाच तिने अपरात्री फोन केल्याबद्दल माझी माफी मागितली. त्यानंतर रडत म्हणाली की, मागच्या अर्ध्या तासापासून तिचे ५ दिवसांचे बाळ खूपच अस्वस्थ आहे. त्यानंतर अचानक जोरात ओरडून मोठयाने रडू लागली. ५ मिनिटांपूर्वी त्याने शी-शू केली आणि आता निपचित पडलेय, असे तिने मला सांगितले.
बाळाच्या मूत्रमार्गात अडचण, संसर्ग किंवा त्याला मूत्रपिंडाचा त्रास झाला असावा, अशी तिला भीती होती. मी तिची समजूत काढत सांगितले की, नवजात बाळाबाबत असे होतेच. यामागचे कारण कदाचित असे असते की, बाळाचे त्याच्या मूत्र विसर्जनावर नियंत्रण नसते. त्यामुळे त्याचा मूत्रमार्ग अचानक बंद होतो, जेणेकरून त्याचे मूत्र सतत टपकत राहत नाही. सर्वसामान्यपणे बाळ २ महिन्यांचे होइपर्यंत असा त्रास होतोच. त्यामुळे घाबरण्याची किंवा बाळाची तपासणी करून घेण्याची गरज नसते. अंजनीला याबाबतची माहिती आधीच असती तर ती आणि तिच्या कुटुंबावर (आणि माझ्यावरही) रात्रीच्यावेळी यावर चर्चा करण्याची वेळ आली नसती.
बाळाचा जन्म कुटुंबात आनंद घेऊन येतो. विशेषत: पहिल्यांदाच आई होणाऱ्या तरुणीसाठी हा क्षण आणि अनुभव अविसमरणीय असतो. आजी, वहिनी, नणंद अशा घरातल्या अनुभवी बायका नव्या आईला बाळाची काळजी कशी घ्यावी, हे शिकवत असतात. बाळाच्या आजारावर सोपे उपाय सांगतात. विभक्त कुटुंबात आपल्या माणसांचे सल्ले मिळू शकत नाहीत, कारण आपली माणसे सोबत राहत नसतात. शिवाय त्रयस्थ व्यक्तीचा सल्ला योग्यच आहे, हेही अनेकदा ठामपणे सांगता येत नाही.
बाळांमधील सामान्य समस्या
२४ वर्षांच्या अनुभवातून माझ्या हे लक्षात आले आहे की, नवजात बाळाला घरी घेऊन जाणाऱ्या बहुतेक मातांना एकसारख्याच समस्या जाणवतात. त्यावेळी डॉक्टरांशी लगेचच संपर्क न झाल्यामुळे किंवा माहितीच्या अभावामुळे त्या अस्वस्थ होतात. आईपणाच्या उंबरठयावर पहिले पाऊल ठेवणाऱ्या महिलांना येणाऱ्या अशाच काही समस्यांबाबत माहिती करून घेऊया.
शरीरावर लाल पुरळ : काही दिवसांपूर्वी एक बाळ श्वास घ्यायला त्रास होत असल्यामुळे जन्मानंतर ३ दिवस आमच्याच रुग्णालयात होते. चौथ्या दिवशी बाळाला स्तनपानासाठी आईकडे देण्यात आले. काही वेळानंतर बाळाची आजी रागाने ओरडत आली आणि जाब विचारू लागली की, बाळाला कोणते औषध दिले? त्याला अॅलर्जी झालीय. अंगावर पुरळ उठलाय.
