* गरिमा पंकज
अलीकडेच ‘मेक इन इंडिया’ अंतर्गत तयार करण्यात आलेल्या तारिणी नौकेवर स्वार होऊन ६ महिला अधिकाऱ्यांनी साहसी मोहीम राबवली. तो दिवस १९ सप्टेंबर, २०१७ हा होता, जेव्हा ऐश्वर्या, एस. विजया, वर्तिका जोशी, प्रतिभा जामवाल, पी. स्वाती आणि पायल गुप्ता यांनी समुद्र्मार्गे आयएनएस तारिणीवरून प्रवास सुरू केला. १९ मे, २०१८ रोजी २१,६०० नॉटिकल मैल म्हणजेच २१६ हजार नॉटिकल मैल अंतर यशस्वीपणे पार करून त्या परतल्या होत्या. या मोहिमेला सुमारे २५४ दिवस लागले आणि मोहीम फत्ते करून या ६ नौदल महिला अधिकाऱ्यांनी इतिहासाच्या पानात आपले नाव नोंदवले.
२१ मे, २०१८ रोजी त्या ऑस्ट्रेलिया, न्यूझिलंड, पोलंड आणि दक्षिण आफ्रिकेतून गोव्यात पोहोचल्या. त्यांच्या समोरही तितकीच आव्हाने होती जितकी पुरुष अधिकाऱ्यांसमोर असतात, पण त्यांनी नेटाने लढा देत यश मिळवले. ही आहे आजच्या स्त्रीची बदललेली प्रतिमा. या आहेत जोखीम पत्करून त्याचा धाडसाने सामना करणाऱ्या आजच्या महिला.
भारताला स्वातंत्र्य मिळून ७५ वर्षे झाली आहेत. स्वातंत्र्यानंतर सात दशकांहून अधिक कालावधीतील या प्रवासात देशातील महिलांचे जीवनमान खूप बदलले आहे. त्यांच्या स्थितीत सुधारणा झाली आहे. त्यांना अनेक अधिकार मिळाले आहेत. अनेक बंधनांपासून स्वातंत्र्य मिळाले आहे. अनेक प्रकारच्या हक्कांसाठी त्या लढल्या आहेत. त्यांनी अनेक ठिकाणी यशाची पताका रोवली असून अनेक क्षेत्रांत पुरुषांना मागे टाकले आहे, पण हेही नाकारता येणार नाही की अजूनही त्यांना जाचक रूढी-परंपरांचा त्रास सहन करावा लागत आहे. आजही त्यांना समाजात दुय्यम दर्जा आहे. त्यांच्यावर शारीरिक अत्याचार होत असून आजही त्यांची झोळी रिकामीच आहे.
चला, या ७५ वर्षांत महिलांच्या आयुष्यात कोणते बदल झाले ते पाहूयात.
समाज आणि कुटुंबातील महिलांच्या स्थितीत हळूहळू का होईना, पण सकारात्मक बदल होत आहेत.
स्त्री सुशिक्षित झाली
आपले अस्तित्व ओळखणे आणि आपली योग्यता सिद्ध करण्यासाठी स्त्रीने सुशिक्षित असणे, आपले हक्क जाणून घेणे आणि आपली कर्तव्ये ओळखून न घाबरता पुढे जाणे गरजेचे असते. स्त्रीच्या विकासात शिक्षणाची फार मोठी भूमिका आहे. स्वातंत्र्यानंतर महिलांना समान अधिकार मिळाले, त्यानुसार लिहिण्या-वाचण्याची संधी मिळाली. इथूनच अर्ध्या लोकसंख्येचे जग बदलण्यास प्रारंभ झाला.
