* राजेश कुमार
एका अंदाजानुसार, देशातील निम्मी मुले एकतर शाळेत जात नाहीत किंवा काही वर्षांतच त्यांचा अभ्यास अपूर्ण ठेवतात. अशा स्थितीत देशातील भावी तरुण किती साक्षर असतील, याचा अंदाज बांधणे अवघड नाही. देशातील वाढत्या महागाईमुळे आपल्या पाल्याला चांगले शिक्षण देणे हे सर्वात कठीण काम आहे. चांगले शिक्षण म्हणजे केवळ त्याला शाळेत पाठवणे नव्हे, तर त्याच्या प्राथमिक शिक्षणापासून उच्च शिक्षणापर्यंत, अशा प्रकारे की त्याच्या अभ्यासादरम्यान आणि करिअर घडवताना कोणतीही आर्थिक अडचण भासणार नाही आणि तो आपले इच्छित करिअर निवडू शकेल. सहसा, आम्ही खर्चाचा समावेश करतो. मुलांच्या शैक्षणिक खर्चात शाळा, कॉलेज आणि पोस्ट ग्रॅज्युएशनपर्यंतच्या शिक्षणावर, तर आजकाल मुलांच्या शालेय शिक्षणातील शाळेची फी, तसेच वाहतूक, इतर सर्जनशील उपक्रम, प्रवेश, शिकवणी फी, ड्रेस, स्कूल बॅगसाठी परदेशात जाण्यापासून, स्टेशनरी आणि उच्च शिक्षण, इतर अनेक खर्च गुंतलेले आहेत, जे खिशात पैसे नसल्यास भविष्यात तुमच्या मुलांच्या शिक्षणाची आणि करिअरची भिंत बनतात.
अशा परिस्थितीत मुलांच्या उच्च शिक्षणाचा खर्च उचलणे इतके सोपे आहे का? मार्ग नाही. मग मुलांच्या शिक्षणासाठी पुरेशी रक्कम जमा करत आहात का? नाही तर आतापासून कंबर कसली. मुलांच्या चांगल्या शिक्षणासाठी आणि भविष्यासाठी आतापासून पैसे जमा करायला सुरुवात करा.
खर्च, अंदाजपत्रक आणि नियोजन
भारतात तीन प्रकारचे शिक्षण आहेत- प्राथमिक, मध्यम आणि उच्च शिक्षण. उच्च शिक्षणात शैक्षणिक आणि व्यावसायिक म्हणजेच व्यावसायिक शिक्षण येते. हे शिक्षण सगळ्यात महाग आहे. जवळपास सर्व प्रकारच्या व्यावसायिक शिक्षणावर लाखो रुपये खर्च केले जातात. उदाहरणार्थ, वैद्यक, अभियांत्रिकी, एमबीए इत्यादींच्या शिक्षणावर सुमारे 4 लाख ते 10 लाख रुपये खर्च केले जातात. मुलांच्या प्राथमिक शिक्षणाचा खर्च आपण उचलतो, पण महाविद्यालयीन आणि व्यावसायिक शिक्षणासाठी पैशांची व्यवस्था करणे कठीण होते. मग आपत्कालीन परिस्थितीत कुणाला कर्ज घ्यावे लागते, तर कुणाला आपले दागिने विकावे लागतात. त्यामुळे मुलांनी लहानपणापासूनच शिक्षणासाठी पैसे जमा करायला सुरुवात केली तर पुढे आर्थिक संकटातून सुटका होऊ शकते.
