कामसूत्र निषिद्ध नाही

* डॉ. प्रेमपाल सिंह वाल्यान

अलीकडेच मुंबईतील महाविद्यालयीन विद्यार्थिनींच्या एका गटाने सेक्स आणि त्याबद्दलच्या महिलांच्या इच्छेबाबत मनमोकळेपणाने बोलता यावे यासाठी मुलींना प्रोत्साहित करण्याच्या हेतूने सोशल मीडियावर एक उपक्रम सुरू केला. काही महिन्यांतच त्यांच्या फॉलोअर्सची संख्या लाखांच्या घरात पोहोचली आणि या विषयाने इंस्टाग्रामवर एक सन्मानजनक स्थान प्राप्त केले.

हस्तमैथून, कामवासना, लैंगिक इच्छा आणि लैंगिक आनंद या अशा गोष्टी आहेत ज्या तारुण्यावस्था सुरू होताच आपले हार्मोन्स आपल्याला देतात, पण या विषयावर आपण, विशेषत: मुली कधीच मनमोकळेपणाने बोलत नाहीत, असे ओह माय ऋतिक डॉट कॉमच्या ५ संस्थापकांपैकी २ असलेल्या कृती कुलश्रेष्ठ आणि मानसी जैन यांचे म्हणणे आहे.

कामवासनेच्या कथा

२०१८ मधील हिवाळयाच्या ऋतूत मुंबईतील महाविद्यालयीन विद्यार्थिनी कृती, मानसी, वैशाली मानेक, सुपर्णा दत्ता आणि केविका सिंगला यांनी निर्णय घेतला की, त्या महिलांची इच्छा आणि त्यांच्या आंतरिक आनंदाबद्दल जाहीरपणे बोलायला सुरुवात करतील. त्यांना त्यांच्या ‘बॅचलर्स ऑफ मास मीडिया’च्या (बीएमएमच्या) अभ्यासक्रमासाठी हाच विषय घ्यायचा होता. त्यांच्या काही मैत्रिणींना मात्र हा विषय आवडला नाही आणि त्या त्यांच्या गटातून वेगळया झाल्या. तरीही त्या मुलीही मानिसकदृष्ट्या या विषयाशी सखोलपणे आणि प्रामाणिकपणे जोडल्या गेल्या.

या विषयावर खूप जास्त चर्चा झाली, कारण काही लोकांना माहीत होते की, या विषयावर खूप काही करणे बाकी आहे. कृतीने सांगितले की, जेव्हा आम्ही या विषयावर संशोधन केले तेव्हा लक्षात आले की, फक्त अशा प्रकारच्या भावना आणि विचार व्यक्त केले तरी मानसिक तणाव संपतो.

निनावी मंच

अशा प्रकारे ओह माय ऋतिक डॉट कॉम तरुणींसाठी त्यांच्या कल्पना, इच्छांना निनावीपणे किंवा ओळखीसह व्यक्त करण्याचे व्यासपीठ बनले. त्याला ऋतिक हे नाव यासाठी देण्यात आले, कारण हे सर्वाधिक महिलांच्या आवडीचे नाव आहे. काही तरुणींचे असे म्हणणे होते की, ‘लस्ट स्टोरी’ चित्रपटात सुमुखी सुरेशचे चरित्र महिला हस्तमैथून संदर्भातले आहे आणि त्यात ऋतिक रोशन एका सत्यनिष्ठ ग्रीक गॉडच्या रूपात आहे आणि आम्हाला असे वाटले की, यातून ओएमसीऐवजी एखाद्याच्या भावना व्यक्त करून त्या समजावून सांगण्यात आल्या आहेत.

एका मुलीची गोष्ट

कृती सांगते की, सुरुवातीला वेबसाईट आणि सोशल मीडिया हँडलने बऱ्याच मुलांना आकर्षित केले, कारण त्यांना वाटले की, ही एखादी सेक्स साईट आहे. वास्तव समजताच बरीच मुले अलिप्त झाली, मात्र आता मोठया संख्येने मुली याच्याशी जोडल्या गेल्या आहेत.

मानसी सांगते की, आम्ही फक्त प्रसिद्धी झोतात राहणाऱ्या आणि नक्कल करणाऱ्या आहोत असा लोकांना संशय होता, पण असे काहीच नसल्याचे आता त्यांच्या लक्षात आले आहे. आमच्या अनेक पुरुष मित्रांनी आम्हाला सांगितले की, यामुळे त्यांना महिलांना चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास मदत होत आहे तसेच मुलींच्या अपेक्षांबद्दलही त्यांना जास्त माहिती मिळत आहे.

वाईट गोष्ट नाही

कृती सांगते की, वयात आल्यानंतर मुली त्यांच्या महिला मैत्रिणींशी या विषयवार कधीच बोलत नाहीत. मी सीबीएसई शाळेत शिकले. तिथे लैंगिक शिक्षणाच्या वर्गात मुलांना सर्व माहिती असायची मात्र मुली त्याकडे दुर्लक्ष करायच्या. शिक्षकही हा विषय शिकवायचा सोडून स्वत:च शिका असे सांगायचे.

मानसी सांगते की, या व्यासपीठावर आपले विचार मांडताना मुलींनी आपली ओळख लपवू नये, असे बहुतांश मुलींचे मत आहे. त्यांच्या मते आपल्या इच्छांचे मालक आपण स्वत: असायला हवे. ही वाईट गोष्ट नाही. त्यासाठी स्वत:ला दोष देऊ नये. हे खूपच सामान्य आहे. तुम्ही तुमचे विचार, इच्छा आणि भावना दाबून ठेवत असाल तर तुमच्यासाठी ते चांगले नाही. काही लोक, मुले आणि मुलींनी आम्हाला सांगितले की, एका मुलीला जे हवे असते ते तिचे वैयक्तिक आयुष्य असते. म्हणूनच आम्ही कोणावर जबरदस्ती करत नाही. आमच्याकडे बऱ्याच निनावी पोस्ट आहेत आणि आम्ही त्यांची दखल घेतो.

स्वत:हून याबद्दल बोला : कृती सांगते की, मुली फक्त ऑनलाइनपर्यंत मर्यादित राहू इच्छित नाहीत. आम्ही या विषयावर दिल्लीतील मिरांडा हाऊस, जयपूरमधील एक कॅफे आणि मुंबईतील एका महाविद्यालयाच्या कॅम्पसमध्ये चर्चा केली. जयपूरमध्ये आमच्या २० महिला सदस्य आहेत. अनेक मुलींनी सांगितले की, कामवासना आणि त्यासंदर्भातील इच्छेबाबतच्या आपल्या भावनांचे काय करायचे, हे यापूर्वी त्यांना माहीत नव्हते. या माध्यमामुळे आपले लैंगिक वर्तन सामान्य ठेवण्यासाठी अनेकांना मदत मिळत आहे.

आकार महत्त्वाचा असतो : आम्हाला या साईटमधून कुठलाही नफा मिळत नाही, मात्र महाविद्यालयीन परिसरात आमचे अनेक संचालक आणि कार्यकर्ते आहेत. आम्हाला असे लेखक, कलाकार, कवी आणि लोकांचे सहकार्य हवे आहे जे या विषयाच्या अभिव्यक्तीसाठी, त्याला आणखी वाचा फोडण्यासाठी आम्हाला मदत करू शकतील. आम्हाला सातत्याने या विषयात पुढे जायचे आहे. या साईटसाठी सध्या स्वत:च्या खिशातून खर्च करावा लागत असल्याचे या मुलींचे म्हणणे आहे, मात्र या साईटचा विस्तार आवश्यक आहे, कारण कुठल्याही विषयाच्या आकाराला महत्त्व असते.

अज्ञान : या मुलींचे म्हणणे आहे की, बहुतांश मुली प्रतिमा बेदी आणि शोभा डे यांना ओळखत नाहीत, ज्या महिलांची इच्छा आणि त्यांच्या आंतरिक आनंदाला आवाज मिळवून देण्यासाठी अग्रेसर राहिल्या आहेत. म्हणूनच त्यांना या अज्ञानातून बाहेर काढण्यासाठीचे आमचे प्रयत्न सुरू आहेत.

कृतीचे म्हणणे आहे की, आमच्या अशा मनमोकळेपणे वागण्यामुळे लोकांना पुढे धोका असल्यासारखे किंवा आम्ही बऱ्याच स्वतंत्र झालो आहोत असे वाटू शकते. जर ते आम्हाला समजू शकत नसतील तर आमच्यावर टीका-टिपण्णी करण्याचा त्यांना अधिकार नाही. आम्ही नकारात्मकता, असभ्य टिपण्णी आणि असभ्य संदेश आल्यास त्याकडे दुर्लक्ष करून सकारात्मक बाजूकडे लक्ष केंद्रित करतो.

निषिद्ध विषय नाही

प्रसिद्ध कलाकार राधिका आपटेने तिच्या ओएमएच प्लॅटफॉर्मवर या मुलींचे बरेच कौतुक केले आहे, सोबतच एक व्हिडीओ प्रसिद्ध करून स्वत:च्या कल्पनांबद्दलही माहिती दिली आहे.

ऋतिकला हे माहीत आहे का की तुम्ही त्याला इच्छापूर्तीचे प्रतीक बनवले आहे, असे जेव्हा या मुलींना विचारले तेव्हा त्या म्हणाल्या की, त्याला याबाबत माहिती आहे किंवा नाही, हे आम्हाला माहीत नाही, पण मुख्यत्वे हे त्याच्यासंदर्भात नाही.

या विषयावर सागरी मानसशास्त्रज्ञ अशिता महेंद्र यांचे म्हणणे आहे की, लैंगिक अत्याचार महिलांच्या मानसिक आरोग्यासाठी धोकादायक ठरतो. ऐतिहासिक रुपात महिलांना कामुकतेसाठी लाजिरवाणी वागणूक देण्यात आली. त्यामुळेच महिला त्यांच्या लैंगिक गरजेच्या पूर्ततेसाठी आवश्यक शारीरिक संबंध ठेवण्याकरता पुढाकार घेत नाहीत. त्यांना यासाठी प्रशिक्षणही देण्यात येत आहे.

भारतीय समाजात सेक्स आणि लैंगिक शिक्षण हा पूर्वापारपासूनच निषिद्ध विषय राहिला आहे, मात्र सिगमंड फ्राईड यांच्या मते लैंगिक आवेश आणि लैंगिक इच्छा दाबून टाकल्यामुळे अनेक आजारांना आमंत्रण मिळते. त्यासोबतच अनेक विकृती जसे की, लाज, चिंता, नैराश्य इत्यादी समस्या निर्माण होतात. तसेच लैंगिक उत्तेजना आणि इच्छा कमी झाल्यामुळे त्यांच्यामध्ये स्वत:वर संशय घेण्याची वृत्ती आणि असुरक्षिततेची भावना निर्माण होते. याचा परिणाम त्यांच्या वैवाहिक संबंधांवरही होतो.

जून महिन्यात प्राइड परेड का साजरी करायची, चला जाणून घेऊया त्याचा संपूर्ण इतिहास

* सोनाली ठाकूर

जून महिना जगभरात ‘प्राइड मंथ’ म्हणून साजरा केला जातो, विशेषत: लॅटिन-अमेरिकन देशांमध्ये. जून महिन्याला काही खास समुदायांकडून प्राइड परेड मंथ म्हणतात. दरवर्षी जगभरातील LGBTQ समुदाय आणि त्याला पाठिंबा देणारे लोक मोठ्या उत्साहाने तो साजरा करतात. प्रात्यक्षिक दरम्यान, हे लोक त्यांच्या हातात एक ध्वज घेऊन जातात ज्याला इंद्रधनुष म्हणतात.

गर्व महिना का साजरा केला जातो?

28 जून 1969 रोजी अमेरिकेतील मॅनहॅटन येथील स्टोन वॉलमधील LGBTQ समुदायाच्या ठिकाणांवर छापा टाकण्यात आला होता, हा छापा समलिंगी समुदायाच्या लोकांच्या सततच्या निदर्शने आणि धरणे यांच्या निषेधार्थ टाकण्यात आला होता. या छाप्यादरम्यान पोलिस आणि तेथे उपस्थित लोकांमध्ये जोरदार हाणामारी झाली. यानंतर पोलिसांनी लोकांना अटक करण्यास सुरुवात केल्यावर परिस्थिती नियंत्रणाबाहेर गेली. त्यानंतर या समाजाच्या लोकांनी बंडखोरी सुरू केली आणि हा संघर्ष सलग तीन दिवस चालला. या लढ्याने केवळ अमेरिकेतच समलिंगी स्वातंत्र्य चळवळ सुरू केली नाही, तर अनेक देशांमध्ये चळवळही सुरू झाली. यानंतर या समाजातील लोकांनी आपल्या हक्काच्या मागणीसाठी आणि त्यांच्या ओळखीचा अभिमान बाळगण्यासाठी दरवर्षी जून महिन्यात शांततेत प्राईड परेड काढण्याचा निर्णय घेतला.

प्राईड महिन्यात लाखो लोकांची परेड निघते

हा महिना LGBTQ समुदायावर होणाऱ्या अत्याचाराच्या निषेधार्थही दिसतो. राजकीयदृष्ट्या LGBTQ समुदायाबद्दल सकारात्मक छाप पाडण्यासाठीदेखील या महिन्याचा वापर केला जातो. महिनाभर हे लोक शहरात ठिकठिकाणी परेड काढतात. या समाजाला आपला पाठिंबा व्यक्त करण्यासाठी अनेक संघटनाही त्यांच्या परेडमध्ये सहभागी होतात.

अमेरिकेत प्राइड मंथ कधी ओळखला गेला?

बिल क्लिंटन हे 2000 साली अधिकृतपणे प्राइड मंथ ओळखणारे पहिले अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष आहेत. बराक ओबामा जेव्हा 2009 ते 2016 पर्यंत अमेरिकेचे अध्यक्ष होते, तेव्हा त्यांनी जून महिन्यात LGBTQ लोकांसाठी प्राईड मंथ घोषित केला होता. मे 2019 मध्ये अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी एका ट्विटद्वारे प्राइड मंथ ओळखला. त्यांच्या प्रशासनाने LGBTQ ला गुन्हेगारीमुक्त करण्यासाठी जागतिक मोहीम सुरू केल्याची घोषणा करण्यात आली. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन यांनीही अधिकृतरीत्या ‘प्राइड मंथ’ घोषित केला आहे. न्यूयॉर्क प्राइड परेड ही सर्वात मोठी आणि प्रसिद्ध परेड आहे.

अभिमान परेडचा ध्वज काय आहे

प्राइड परेडचा ध्वज 1978 मध्ये अमेरिकेतील सॅन फ्रान्सिस्को शहरातील कलाकार गिल्बर्ट बेकर यांनी डिझाइन केला होता. बेकरने बनवलेल्या ध्वजात 8 रंग होते – गुलाबी, लाल, केशरी, पिवळा, हिरवा, निळा, इंडिगो आणि व्हायलेट, परंतु पुढच्याच वर्षीपासून हा ध्वज लाल, केशरी, पिवळा, हिरवा, निळा अशा सहा रंगांमध्ये बदलण्यात आला. आणि वायलेट रंग आहेत. हे लोक इंद्रधनुष्य मानतात आणि परेडमध्ये समाविष्ट करतात. या महिनाभर चालणाऱ्या परेडमध्ये कार्यशाळा, मैफिली आणि इतर अनेक कार्यक्रमांचा समावेश होतो, जे सर्वत्र लोकांना आकर्षित करतात. या समाजातील लोक त्यांच्या उत्सवात सामील होण्यासाठी वेशभूषा, मेकअपसह तयार होतात.

प्राइड परेड हे नाव कोणी दिले?

1970 मध्ये समलिंगी हक्क कार्यकर्ते एल. क्रेग शूनमेकर यांनी या चळवळीला ‘प्राइड’ म्हणण्याचा सल्ला दिला होता. एका मुलाखतीत त्यांनी याचा खुलासा केला, तो म्हणाला की याच्याशी संबंधित लोक आतून संघर्ष करत होते आणि त्यांना स्वतःला समलिंगी असल्याचे सिद्ध करून अभिमान कसा बाळगावा हे समजत नाही.

भारतात LGBTQ चे कायदेशीर अधिकार काय आहेत?

समलैंगिकता हा भारतातील कलम ३७७ अंतर्गत गुन्ह्याच्या श्रेणीखाली होता, परंतु २०१८ मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने समलैंगिकतेवरील कलम ३७७ ला मान्यता दिली. या ऐतिहासिक निर्णयानंतर भारतात LGBTQ ला संबंध ठेवण्याचा कायदेशीर अधिकार देण्यात आला. हा आनंदाचा प्रसंग साजरा करण्यासाठी, LGBTQ समुदायाच्या लोकांनी देशभरात मुक्त नागरिक म्हणून मोर्चा काढला.

भारतातील LGBTQ समुदायाच्या लोकांना अजूनही लग्न करण्याचा आणि मुले दत्तक घेण्याचा अधिकार नसला तरी ऑस्ट्रेलिया, माल्टा, जर्मनी, फिनलंड, कोलंबिया, आयर्लंड, अमेरिका, ग्रीनलँड, स्कॉटलंड यासह 26 देशांमध्ये LGBTQ समुदायाच्या लोकांना परवानगी आहे. लग्न करा आणि मुले दत्तक घ्या. मुलांना दत्तक घेण्याचा अधिकार आहे.

भारतात प्राइड परेड कधी सुरू झाली आणि त्याचा इतिहास?

भारतातील पहिली प्राइड परेड 02 जुलै 1999 रोजी कोलकाता येथे आयोजित करण्यात आली होती. तेव्हा त्याला कोलकाता रेनबो प्राइड वॉक असे नाव देण्यात आले. सिटी ऑफ जॉय म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या कोलकाता येथील या परेडमध्ये केवळ 15 लोक सहभागी झाले होते, ज्यामध्ये एकही महिला नव्हती. यानंतर येत्या काही वर्षांत देशातील अनेक राज्यांमध्ये याचे आयोजन करण्यात आले आहे.

2008 मध्ये, दिल्ली आणि मुंबईमध्ये प्रथमच, LGBTQ समुदायाच्या लोकांनी प्राइड परेडचे आयोजन केले होते. दरवर्षी नोव्हेंबरच्या शेवटच्या रविवारी दिल्लीत या समुदायातर्फे प्राइड परेड आयोजित केली जाते.

वैवाहिक जीवनावर पोर्नचा परिणाम

* मोनिका अग्रवाल

जेव्हा स्त्री, पुरुष विवाह बंधनात बांधले जातात, तेव्हा त्यांच्या मनात सेक्सबाबत बरीच गुंतागुंत असते. अशावेळी पोर्नोग्राफीचा आधार घेणेच त्यांना योग्य वाटते. पण पुढे जाऊन याच आधाराचे व्यसन लागले तर निरोगी आणि सुखी वैवाहिक जीवनावर याचा दुष्परिणाम होऊ शकतो.

सेक्ससाठी जागृत करणे : मुलगा, मुलगी किंवा स्त्री, पुरुषाच्या यौन संबंधांवेळीच्या क्षणांचे फोटो किंवा व्हिडिओजना पोर्नोग्राफीचे नाव देण्यात आले आहे. हे सध्या सहज उपलब्ध आहेत. पण हे व्यसन आहे आणि तुम्ही व्यसनी बनत चालला असाल तर विचार करण्याची गरज आहे.

सहज उपलब्धता : सध्या इंटरनेट हा पोर्नबाबत माहिती मिळवण्याचा सर्वात सोपा मार्ग आहे. गेल्या काही वर्षांची तुलना केल्यास सध्या तुमच्यासाठी येथे यासंदर्भात बरेच काही उपलब्ध आहे.

सेक्सोलॉजिस्टचे मत : सेक्सोलॉजिस्टनुसार, सेक्स लाईफ चांगले बनवण्यासाठी पोर्न साहित्य किंवा साईट्सचा वापर केला जात असेल तर याचा सेक्स लाईफवर सकारात्मक परिणाम होतो. यामुळे वैवाहिक जीवनावर दुष्परिणाम होतो.

चुकीचे चित्रण : पोर्नोग्राफीचे साहित्य किंवा फिल्म माणसातील कामवासनेला चुकीच्या पद्धतीने दाखवते जे केवळ कल्पनेवर आधारित असते, पण सादरीकरण असे असते की पाहणाऱ्याचे मन आणि बुद्धीवर ते खोलवर परिणाम करते. एका संशोधनानुसार, पोर्नोग्राफी आठवडयातून फक्त एक तासापेक्षा कमी वेळेसाठी पाहिली जात असेल तर काळजीचे कारण नाही. पण दहा तास किंवा त्यापेक्षा जास्त वेळ पाहिली जात असेल तर पाहणाऱ्याची सेक्स लाईफ किंवा वैवाहिक जीवनावर याचा परिणाम झाल्याशिवाय राहात नाही.

वैवाहिक जीवनात पोर्नोग्राफी : डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, पोर्नोग्राफी पाहिल्यामुळे वैवाहिक जीवनात सेक्सकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलतो. पोर्नोग्राफीचे व्यसन लागलेला जोडीदार सेक्सची ती पद्धत आपलीशी करू पाहातो, जी तो पाहातो. यामुळे दुसऱ्या जोडीदाराकडून त्याला सेक्सबाबतची कमी जाणवते आणि त्याचा वैवाहिक जीवनावर नकारात्मक परिणाम होतो. अशा फिल्ममध्ये दाखवली जाणारी सेक्सची दृश्ये प्रत्यक्षातील सेक्सपेक्षा खूपच वेगळी असतात.

पती असो किंवा पत्नी, त्यांना आपल्या जोडीदाराकडून तितक्याच उत्तेजनेची अपेक्षा असते आणि ती नसेल तर आपसातील प्रेमाची भावना कमी होते. अशावेळी जे होते त्याला वासनेच्या श्रेणीत पाहाणेच योग्य ठरेल. कारण हे प्रेम न राहता केवळ शरीराची भूक ठरते.

दिल्लीच्या एका फर्ममध्ये काम करणाऱ्या सुनीलला पोर्न पाहण्याची वाईट सवय लागली. तो अनेकदा ऑफिसच्या मीटिंगदरम्यानही लॅपटॉपवर पोर्न साईट उघडून ठेवायचा. हे महिला कर्मचाऱ्यांना समजताच त्यांनी त्याची तक्रार केली. शेवटी त्याला नोकरी सोडावी लागली आणि उपचारासाठी मानसोपचारतज्ज्ञाची मदत घ्यावी लागली.

लैंगिक असमाधान : तुमचे जोडीदारासह भावनात्मक नाते नसेल तर याचा तुमच्या लैंगिक जीवनावर परिणाम होतो. कारण कामवासनेचा हा प्रयत्न तो जोडीदाराऐवजी पोर्नोग्राफी माध्यमातील व्यक्तीसोबत करू लागतो, ज्याचा नकारात्मक परिणाम दिसून येतो. पोर्नोग्राफीमुळे वैवाहिक जीवनात तणाव आणि लैंगिक असमाधान निर्माण होते आणि घटस्फोटापर्यंतची वेळ येते.

मानसशास्त्रज्ञांच्या मते त्यांच्याकडील ५० टक्के कौटुंबिक वादाच्या प्रकरणांत भांडणाचे मूळ जोडीदार पोर्न अॅडिक्ट असणे हे असते. जर तुम्हाला वाटत असेल की तुमचा जोडीदार खूप जास्त पोर्न साईट्स पाहातो तर सावध व्हा आणि आपसात बोलून ही समस्या सोडविण्याचा प्रयत्न करा.

याबाबत सेक्सोलॉजिस्टचा सल्ला अवश्य घ्या. पती-पत्नीला सेक्सबाबत चांगली आणि पूर्ण माहिती असेल तर पोर्नोग्राफीमुळे त्यांचे सेक्स लाईफ जास्त चांगले होऊ शकते. अट एकच, ते पाहायला मर्यादा हवी आणि जोडीदाराला त्याची सवय लागता कामा नये.

मुलांना वाचवा : आजकाल वयस्कर लोकांमध्येच नाही तर मुलांमध्येही ही समस्या पाहायला मिळते. ९ ते १५ वर्षांपर्यंतची मुलेही पोर्न अॅडिक्ट झाली आहेत. ९ वर्षांच्या एका मुलाला जेव्हा वर्गशिक्षकांनी अश्लील फोटोंसह पकडले, तेव्हा त्याने पोर्नचे व्यसन जडल्याने शाळेतील काही मित्रांकडूनच मिळालेल्या फोटोंबद्दल सांगितले. इंटरनेटवर अशा अनेक फिल्म पाहून नंतर डिलीट करता येतात, असा सल्ला एका मित्राने त्याला दिला होता. येथून सुरू झालेला हा प्रकार त्या धोकादायक वळणावर गेला, जिथे संधी मिळताच तो त्याच्याच घराशेजारील महिलांचे विवस्त्र किंवा अर्धनग्नावस्थेतील फोटो काढायचा. घरच्यांनी त्याचे समुपदेशन केले, तेव्हा त्याला पोर्नचे व्यसन जडल्याचे समजले.

सेक्सचे व्यसन

पोर्नचे व्यसन आणि सेक्सचे व्यसन या दोन वेगळया गोष्टी आहेत. सेक्सचे व्यसन जडलेला जास्तीत जास्त सेक्सची मागणी करतो पण कधीच समाधानी होत नाही तर पोर्नचे व्यसन लागलेला सतत पोर्न व्हिडिओ किंवा फोटो पाहातो. ज्याला सेक्सचे व्यसन असेल त्याला पोर्नचेही व्यसन असेलच असे नाही. हीच गोष्ट पोर्नचे व्यसन असलेल्यालाही लागू होते. अशावेळी गरजेचे आहे की सर्वप्रथम कोणते व्यसन जडले आहे ते शोधा. त्यानंतर त्यापासून वाचण्यासाठी किंवा त्यातून बाहेर पडण्यासाठी पाऊल पुढे टाका.

सेक्श्युअल लाइफ स्पाइनल इंजरीनंतरचं…

– डॉ. एच.एस. छाबडा, इंडियन स्पाइनल इंजरीज सेंटरमध्ये स्पाइन सर्विचे प्रमुख आणि मेडिकल डायरेक्टर

स्पाइनल इंजरी कोणाच्याही आयुष्याची त्रासदायक घटना असू शकते. यामुळे व्यक्ती एकप्रकारे लकवाग्रस्त होऊ शकते. इंजरी जर मानेत असेल तर यामुळे टेट्राप्लेजिया होऊ शकतं. इंजरी जर मानेच्या खाली असेल तर यामुळे पाराप्लेजिया म्हणजेच दोन्ही पाय आणि इंजरीने खालच्या शरीरात लकवा होऊ शकतो. केंद्रीय स्नायुतंत्राचा भाग असल्यामुळे स्पाइनल कॉर्डवरच संपूर्ण शरीर अवलंबून असतं. इंजरीने लैंगिक सक्रियतादेखील प्रभावी होऊ शकते. स्पाइनल कॉर्ड इंजरी उंचावरून खाली पडल्याने, रस्ते अपघात, हिंसा वा खेळांच्या घटनांमुळेदेखील होऊ शकते. स्पाइनल कॉर्ड इंजरीच्या नॉनट्रोमेटिक कारणांमुळे स्पाइन आणि ट्यूमरचा टीबी यांसारख्या संसर्गाचा समावेश आहे.

लैंगिक सक्रियता महत्त्वाची

स्पाइनल इंजरीने पीडित व्यक्तिला यथासंभव आत्मनिर्भर बनविण्याचा प्रयत्न व्हायला हवा. भारतीय समाजाच्या एका मोठ्या वर्गात लैंगिक आरोग्यावर चर्चा करणं तसं वर्जित विषय मानला जातो, त्यामुळे या विषयावर लोक चर्चा करायला तसे संकोचतात आणि रुग्ण शांतपणे हे सर्व सहन करत राहातो. शिक्षा, ज्ञान आणि जागरूकतेच्या अभावामुळे लोक अशा रुग्णाच्या बाबतीत असा विचार करू लागतात की ते यौनेच्छा वा लैंगिक समस्येने पीडित आहेत. परंतु वास्तव हे आहे की सर्वसामान्य व्यक्तिप्रमाणेच स्पाइनल इंजरीने पीडित व्यक्तिसाठीदेखील लैंगिक सक्रियता तेवढीच गरजेची आहे.

साथीदाराचा अभाव

खरंतर, स्पाइन इंजरी इच्छाशक्तीवर परिणाम करत नाही. मात्र, एखाद्या व्यक्तिच्या लैंगिक गोष्टींवर नक्कीच परिणाम करते. अनेकदा असं जोडीदाराच्या अभावामुळेदेखील होतं. इतर बाबतीत मात्र हे मांसपेशींवर नियंत्रण ठेवणाऱ्या व्यायामाच्या अभावामुळेदेखील होऊ शकतं. लैंगिक अनिच्छा लिंगाच्या आधारावरदेखील वेगवेगळी असू शकते. पुरुषाला जिथे उत्तेजनेच्या अभावामुळे त्रास होतो, तिथे स्त्रियांना साधारणपणे शिथिल जोडीदारामुळे थोडाफार त्रास होतो, खासकरून भारतीय समाजात. परंतु स्पाइनल इंजरीने पीडित व्यक्तिंच्या लैंगिक अनिच्छेला सेक्श्युअल रिहॅबिलिटेशन प्रोग्राम आणि निरंतर अभ्यासाने अधिक प्रमाणात दूर करता येऊ शकतं.

समस्येकडे दुर्लक्ष

अशा रुग्णांमध्ये आत्मविश्वास निर्माण करणं आणि लैंगिक गोष्टींबाबत त्यांच्याशी मोकळेपणाने बोलणं खूपच गरजेचं असतं. यामध्ये तंबाखू पूर्णपणे निषिध असायला हवा. शारीरिक हालचालींचा अभाव आणि वेदनेबरोबरच एससीआय रुग्ण आकर्षण, संबंध आणि प्रजननाची क्षमतासारख्या इतर कारणांवरूनदेखील चिंतित राहातात. काळाबरोबरच रुग्ण आपल्या नवजात शिशूसोबत जगणं शिकतात आणि बाकीच्या आयुष्याचादेखील स्वीकार करतात, मात्र आपल्या लैंगिक गरजांबाबत ते अनभिज्ञ राहातात. रुग्णाच्या शरीराच्या अशा हरविलेल्या गोष्टी बहाल करण्यासाठी मोठ्या रिहॅबिलिटेशन प्रोग्रामच्या दरम्यानदेखील लैंगिक समस्येकडे दुर्लक्षच केलं जातं.

स्वत:हून पुढाकार घेत नाहीत

एससीआयच्या प्रकरणात पुरुषांच्या तुलनेत स्त्रियांसाठी अनेकदा सेक्श्युअल पार्टनर बनणं अधिक सहजसोपं होतं. हे सर्व फक्त शारीरिक रचनेमुळे नाही तर सक्रियतेच्या स्तरावरदेखील शक्य होतं. भारतासारख्या रूढिवादी समाजात स्त्रियांकडून कामेच्छाची आशा करणं कठीण आहे. भारताच्या ९० टक्के स्त्रिया पॅसिव्ह सेक्श्युअल पार्टनर असतात ज्या स्वत:हून पुढाकार घेत नाहीत. म्हणूनच पुरुषांच्या तुलनेत त्यांच्यासाठी लैंगिक स्वास्थ पुन्हा मिळवणं अधिक सहजसोपं ठरतं आणि त्यांचं मुख्य लक्ष्य लैंगिक सक्रियता पुन्हा मिळवणं तसंच संभोग करण्याची क्षमता मिळवणं हेच असतं.

अडचणीवर उपाय

पुरुषांच्या बाबतीत अडचणी या उत्तेजनेचा अभाव आणि स्खलनशी संबंधित असतात. त्यांची उत्तेजनक्षमता आणि स्खलनमध्ये बदल होण्याव्यतिरिक्त कामोत्तेजनांचे लैंगिक समाधानदेखील एक असं क्षेत्र आहे जे एससीआयपीडित पुरुषांसाठी चिंतेचं कारण आहे. दुसरं चिंतेचं कारण म्हणजे स्पर्मच्या गुणवत्तेवर पडणारा प्रभाव आणि स्पर्म काउंटबाबतचा आहे. स्पाइनल इंजरीच्या प्रकरणात अनेकदा वियाग्रासारख्या औषधांनी उत्तेजनेची समस्या दूर केली जाऊ शकते. काही प्रकरणांत व्हॅक्यूम ट्यूमेसेंस कन्स्ट्रक्शन थेरेपी (वीटीसीटी) वा पॅनाइल प्रोस्थेसिससारख्या उपकरणांचीदेखील गरज पडू शकते.

गैरसमज

सेक्श्युअल काउन्सलिंग आणि मॅनेजमेंट विकासशील देशांमध्ये एससीआयच्या सर्वात उपेक्षित गोष्टींपैकी एक आहे. लेखकांच्या एका संशोधनानुसार आढळलंय की एससीआयने पीडित ६० टक्के रुग्णांनी आणि त्यांच्या ५६ टक्के जोडीदारांनी सेक्श्युअल काउन्सलिंग घेतलेलं नाही. ज्या गोष्टींकडे खूपच कमी लक्ष दिलं जातं, त्यापैकी एक आहे जागरूकता आणि सांस्कृतिक बदल. पती आणि पत्नींमध्ये लैंगिक संबंधाचा हेतू फक्त मुलांना जन्म देणं एवढंच मानलं जातं. सेक्सबाबत चर्चा करणं वाईट मानलं जातं. लैंगिक समस्या सर्वसामान्य झाल्या आहेत तसंच सेक्सकडे दुर्लक्ष, सेक्सबाबतच्या चुकीच्या धारणा आणि नकारात्मक विचारसरणीदेखील याची प्रमुख कारणं मानली जातात. पारंपरिक वर्जनादेखील यामध्ये महत्त्वाची भूमिका साकारते. सेक्श्युआलिटीला प्रभावित करणाऱ्या इतर सामाजिक, पारंपरिक फॅक्टर्समध्ये लैंगिकसंबंधांची विचारसरणी, आईवडिलांबाबत आदर तसंच इतर कारणांचा समावेश आहे. सेक्सला वाईट समजलं जातं आणि पुरुष तसंच स्त्रियांसाठी वागणुकीचे दुहेरी मापदंड असतात. पुरुषांच्या तुलनेत स्त्रियांची अवस्था अधिक बिकट असते.

आत्मविश्वासाचा अभाव

एका संशोधनानुसार विकसित देशांच्या तुलनेत भारतासारख्या देशात स्पाइनल, कॉर्ड इंजरीने पीडित व्यक्तिंच्या लैंगिक गोष्टींची वारंवारता कमी असते. अनेक रुग्ण इंजरीच्या पूर्वीच्या तुलनेत आपल्या सेक्स लैंगिक आयुष्याकडे दुर्लक्ष करतात. हे कदाचित एससीआयच्या समस्या, इंजरीनंतर पार्टनरची असंतुष्टी, लैंगिक क्रीडेच्या दरम्यान जोडीदाराचं असहकार्य, आत्मविश्वासाचा अभाव तसंच अपर्याप्त सेक्श्युअल रिहॅबिलिटेशन कारणंदेखील असू शकतात. पाश्चिमात्य देशांतील प्रकरणांप्रमाणे खूपच कमी जोडीदार समाधानी असतात. पुरुषांच्या तुलनेत स्त्रिया लैंगिक समाधानाच्या अभावाची तक्रार अधिक करतात. यामागे एक प्रचलित सांस्कृतिक मान्यता आहे की एखाद्या आजारी बाईशी लैंगिक संबंध ठेवणं नैतिकतेविरुद्ध आहे आणि यामुळे पुरुष जोडीदारालादेखील लागण होऊ शकते. भारतीय समाजात स्त्रियांची वाईट अवस्था, जोडीदारांची वेगळी विचारसरणी, पचनशक्ती इत्यादींची गडबड आणि वैयक्तिक आयुष्याचा अभावदेखील याची काही संभावित कारणं असू शकतात.

लैंगिक जीवनाला अंत नाही

स्पाइनल इंजरीला लैंगिक जीवनाचा शेवट मानू नये. यामुळे इंजरीपीडित व्यक्तिला आपल्या नवीन शरीरात लैंगिकसुखाचा स्वीकार करण्यात मदतीची गरज असते आणि अनेकदा त्यासाठी वेगवेगळ्या पद्धतीने विचार करण्याची गरज असते. परिवर्तित संवेदनशीलता, शारीरिक स्वीकृती वा मसल कंट्रोलसारखे फॅक्टर समजून घेतल्याने स्पाइनल इंजरी रुग्णाला निरामय कामजीवन बहाल करण्यात मदत मिळू शकते. त्याच्या सेक्श्युअल रिहॅबिलिटेशनसाठी मेडिकल प्रोफेशनल्सच्या मदतीची गरज असते. याबाबतीत जागरूकता वाढविण्याची गरज आहे. खासकरून भारतीय समाज तसंच प्रोफेशनल्समध्ये.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें