पावसाळ्यात अंतर्गत स्वच्छता महत्त्वाची

* सोमा घोष

आज महिला सर्वच क्षेत्रात आपला ठसा उमटवत आहेत, पण त्या शरीराशी संबंधित कोणतीही गोष्ट उघडपणे सांगू शकत नाहीत, अगदी पतीलाही नाही. अंतर्गत भागातील काही आजारांबद्दल त्या कोणालाच सांगू शकत नाहीत, याचे उदाहरण एका महिला डॉक्टरांकडे पाहायला मिळाले. ३५ वर्षीय महिलेला डॉक्टरांशी बोलायलाही लाज वाटत होती आणि डॉक्टर तिला खडसावत होत्या, कारण तिला एक मोठा अंतर्गत संसर्ग झाला होता, ज्यावर त्वरित उपचार करणे गरजेचे होते.

याबाबत नानावटी मॅक्स सुपर स्पेशालिटी रुग्णालयाच्या प्रसूती आणि स्त्रीरोगतज्ज्ञ डॉ. गायत्री देशपांडे सांगतात की, आजही छोटया शहरातील महिलांची तपासणी पुरुष स्त्रीरोगतज्ज्ञांकडून होत नाही, त्या त्यांच्याकडे प्रसूतीसाठी जात नाहीत.

खरंतर, अंतर्गत स्वच्छता आणि काळजी यांचा महिलांच्या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यावर परिणाम होत असतो. जागरुकतेचा अभाव तसेच वेळेवर वैद्यकीय मदत न मिळाल्यामुळे व्हल्व्होव्हॅजाइनल संसर्गाची प्रकरणे वाढली आहेत, विशेषत: उन्हाळयाच्या हंगामात, अंतरंग स्वच्छता राखणे खूप महत्वाचे आहे. घाम आणि उष्णतेमुळे अंतर्गत संवेदनशील भागांत बुरशीजन्य संसर्ग फार लवकर होतो. त्यामुळे महिलांनी हे लक्षात घेतले पाहिजे की, अंतर्गत स्वच्छता ही केवळ स्वच्छता नसून ती त्यांच्या आरोग्याशी संबंधित महत्त्वपूर्ण बाब आहे.

धार्मिक आणि सामाजिक अडथळयांपासून दूर राहा

महिलांनी सर्व सांस्कृतिक, धार्मिक आणि सामाजिक अडथळयांना स्वत:पासून दूर ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे, कारण त्यांना या विषयावर उघडपणे बोलण्यापासून तसेच अंतर्गत, संवेदनशील भागाची काळजी घेण्यासाठी उत्तम साधने वापरण्यापासून रोखले जाते. त्याऐवजी काही घरगुती उपाय केले जातात, त्यामुळे रोग वाढतात. अनेकदा हा संसर्ग इतका वाढतो की, त्यावर नियंत्रण ठेवणे कठीण होते. त्या महिलेचा मृत्यूही होऊ शकतो.

अंतर्गत स्वच्छता म्हणजे काय?

डॉ. गायत्री सांगतात की, गर्भाशय ग्रीवाच्या बाहेरील पृष्ठभागापासून योनीमार्ग उघडण्यापर्यंतच्या थराला योनी म्यूकोसा म्हणतात, जो नैसर्गिकरित्या बाहेर पडणाऱ्या द्रव्यांच्या मदतीने स्वत:ला स्वच्छ करण्यास सक्षम असतो. स्वत:ला स्वच्छ करण्याची क्षमता असण्यासोबतच योनीमार्गात अनेक निरोगी जीवाणू असतात, जे संक्रमण रोखून सूक्ष्मजीवांचेही संतुलन राखतात. अनेक प्रकारच्या बाह्य किंवा अंतर्गत असंतुलनामुळे किंवा सवयींमुळे निरोगी सूक्ष्मजीवांच्या प्रक्रियेत अडथळा निर्माण होतो, त्यामुळे योनी किंवा मूत्रमार्गात संसर्ग होण्याची भीती असते.

याशिवाय योनीमार्ग दररोज धुणे, शौचास गेल्यावर टिश्यू पेपर किंवा वाईप्सचा उपयोग करणे, अंघोळ करून सदर भाग नीट स्वच्छ, कोरडा करणे, अंतर्वस्त्रे स्वच्छ करणे, मासिक पाळीदरम्यान स्वच्छता राखणे आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे संभोग करण्यापूर्वी आणि नंतर स्वच्छता राखणे यासारख्या चांगल्या सवयी योनी आणि त्याच्याशी संबंधित सर्व संवेदनशील भागांचे संरक्षण करण्यासाठी खूप मदत करतात. याकडे लक्ष दिल्यास बऱ्याच समस्या टाळता येतात.

स्वच्छता राखा

प्रत्येक वेळी लघवी केल्यानंतर, योनीमार्ग समोरून मागेपर्यंत साध्या पाण्याने धुणे आवश्यक आहे. महिलांनी हे समजून घेतले पाहिजे की, योनिमार्गाचा भागही त्यांच्या सामान्य त्वचेप्रमाणेच आहे, त्यामुळे अंघोळ करताना तोही शरीराच्या इतर भागांप्रमाणे साध्या साबणाने किंवा बॉडी वॉशने धुणे गरजेचे असते. जिवाणू किंवा विषाणू मागील भागात (गुदा) असू शकतात, ज्याच्या संपर्कामुळे योनिमार्गाचा संसर्ग होऊ शकतो.

योग्य कपडा निवडा

महिलांनी सुती पॅन्टीज घालणे चांगले असते. त्या ओलावा शोषून घेण्यास आणि अंतर्गत, संवेदनशील भाग कोरडा ठेवण्यास मदत करतात. अतिशय घट्ट, गडद रंगाचे किंवा ओलसर कपडे टाळावेत. कपडे घालण्यापूर्वी ते स्वच्छ ठिकाणी उन्हात वाळवावेत, कारण अंतर्गत भागाभोवती ओलावा असणे हेही संसर्गाचे प्रमुख कारण ठरू शकते.

सार्वजनिक शौचालयांचा वापर

इंकोलाय, स्ट्रेप्टोकोकी यासारखे सक्रिय जीवाणू सार्वजनिक शौचालयांमध्ये असतात, जे महिलांच्या मूत्रमार्गातील संसर्गाचे सर्वात सामान्य कारण आहे. ही स्वच्छतागृहे स्वच्छ असूनही बसण्याची जागा, फ्लश, पाण्याचे नळ किंवा दरवाजाच्या कडीसारख्या ठिकाणी जंतू आणि विषाणू असू शकतात.

हे टाळण्यासाठी आवश्यक ती खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, बसण्यापूर्वी टिश्यू पेपर, सॅनिटायझर किंवा साबण वापरून कपडे किंवा शरीराला स्पर्श करण्यापूर्वी हात स्वच्छ करणे आवश्यक आहे. बाहेरील शौचालय वापरल्यानंतर लॅक्टिक अॅसिड आधारित योनी वॉश वापरणे योनीच्या काळजीसाठी खूप महत्त्वाचे आहे.

लैंगिक संबंधापूर्वी स्वत:ला ठेवा स्वच्छ

संभोगावेळी जोडीदाराने स्वच्छता न ठेवल्याने महिलांनाही योनिमार्गात संसर्ग होऊ शकतो. संभोगानंतर नेहमी लघवी करण्याचा प्रयत्न करा आणि योनीमार्ग समोरून मागे स्वच्छ करा. कंडोम आणि गर्भनिरोधक पद्धती वापरणे लैंगिक संक्रमणास प्रतिबंध करण्यासाठी खूप महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात. एकापेक्षा जास्त जोडीदाराशी लैंगिक संबंध टाळा आणि तुमच्या जोडीदारालाही त्याच्या अंतर्गत भागाची स्वच्छता राखण्याची विनंती करा.

फिकट स्रावापासून सावधान

मासिक पाळीच्या दिवसांमध्ये फिकट रंगाचा स्राव जाणे अगदी सामान्य आहे. संप्रेरक बदलांमुळे, अशा स्त्रावात योनी आणि गर्भाशय ग्रीवाच्या त्वचेच्या पेशी असतात, पण अशा स्त्रावातील सातत्य, गंध आणि वेळ लक्षात घेणे आवश्यक आहे, कारण तो मासिक पाळीच्या दरम्यान शरीरात होणारे बदल प्रतिबिंबित करतो. प्री-ओव्ह्युलेटरी डिस्चार्ज (ओव्हुलेशनपूर्वी डिस्चार्ज) तुलनेने जाड, तुटपुंजे आणि गोलाकार असते, तर पोस्ट-ओव्हुलेटरी योनी स्राव (मासिक पाळीच्या १ आठवडा आधी) मुबलक, अतिशय पातळ आणि चिकट असतो. महिलांना हे समजले पाहिजे की, अशा प्रकारचा स्त्राव अतिशय सामान्य आहे आणि तो निरोगी ओव्हुलेशन प्रक्रिया दर्शवतो.

जर स्त्राव खूप जाड असेल आणि लालसरपणा, खाज सुटणे किंवा जळजळ होत असेल तर आणि जर तुमच्या मासिक पाळीच्या दिवसांव्यतिरिक्त असे घडत असेल तर, या समस्येकडे त्वरित लक्ष देणे आणि स्त्रीरोगतज्ज्ञाचा सल्ला घेणे फार महत्त्वाचे आहे.

अंतर्गत केसांचे वॅक्सिंग किंवा ट्रिमिंग

अंतर्गत भागातील केसही योनीमार्गाच्या छिद्राचे रक्षण करतात, जे अनेक सूक्ष्मजीवांसाठी अडथळा बनून काम करतात. वॅक्सिंगमुळे योनीमार्ग सूक्ष्म जीवांच्या संपर्कात येण्याची शक्यता वाढते, शिवाय वॅक्सिंगसाठी वापरल्या जाणाऱ्या अयोग्य साधनांमुळे योनीभोवती जळजळ किंवा संसर्ग होऊ शकतो. म्हणूनच पुरळ आणि संसर्ग टाळण्यासाठी अंतर्गत भाग स्वच्छ ठेवणे आवश्यक आहे.

उपचारापेक्षा नियंत्रण चांगले

समस्या निर्माण झाल्यानंतर त्यावर उपचार करण्यापेक्षा नियंत्रण किंवा प्रतिबंध करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे गरजेचे आहे. गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग टाळण्यासाठी वर्षातून एकदा स्त्रीरोगतज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा. त्यांच्या सल्ल्यानुसार गर्भाशयाचा कर्करोग टाळण्यासाठी वेळोवेळी पीएपी स्मिअर टेस्ट करून त्यांनी दिलेल्या औषधांचा वापर करावा, सोबतच अंतर्गत स्वच्छतेबाबत जास्तीत जास्त माहिती करून घ्यावी.

निरोगी नात्यात स्वच्छतेचं महत्त्व

* लव कुमार सिंह

राणी आणि रजनी खास मैत्रिणी. दोघीही मध्यमवर्गीय, सुशिक्षित, उदार, सहिष्णू, मितभाषी, कुटुंबाची काळजी घेणाऱ्या, नवनवीन गोष्टी शिकण्यास इच्छुक.

फक्त दोघींमध्ये एकच अंतर. ते अंतर म्हणजे देह प्रेमाबाबतचं. एका छताखाली राहात असूनदेखील राणी आणि तिच्या पतीमध्ये शारीरिकसंबंध जुळण्यास खूप वेळ लागतो. महिने असेच निघून जातात.

इकडे रजनी आणि तिचा पती आठवड्यातून १-२ वेळा तरी शारीरिकसंबंध ठेवतात. राणी तर या संबंधांना घाणेरडंदेखील समजते, तर रजनी मात्र असा विचार करत नाही. दोघी एकमेकींमधल्या या अंतराच्या गोष्टी जाणून आहेत.

तुम्ही आता म्हणाल हे कसलं बरं अंतर? होय, हेच तर खूप मोठं अंतर आहे. काही दिवसांपूर्वी या एका अंतराने दोघी मैत्रिणींमध्ये अनेक अंतरं निर्माण केली होती.

या एका अंतरानेच राणी शरीर स्वच्छ ठेवण्यात संकोचली होती. एवढंच नाही तर, तिच्या पतीचीदेखील अशीच काहीशी अवस्था होती. त्याला त्याच्या व्यवसायातून फुरसत नव्हती. तो सतत गुटखादेखील चघळत असायचा.

सेक्स स्वच्छता शिकवतं

इकडे रजनी पायाच्या नखांपासून डोक्याच्या केसांपर्यंत प्रत्येक बाबतीत सतर्क होती. योग्य ताळमेळ, प्रेम, सुसंवाद आणि नियमित सहवासामुळे रजनीला याची जाणीव होती की एकांत, वेळ आणि सहवास मिळाल्यावर पती कधीही तिला मिठीत घेऊ शकतो. तो कधीही तिच्या कोणत्याही शरीराच्या भागाचं चुंबन घेऊ शकतो. कधीही दोघांच्या लैंगिक अंगांचं मीलन होऊ शकतं. अशा परिस्थितीत ती शरीराच्या आंतरिक स्वच्छतेबाबत बेपर्वा होऊ शकत नव्हती. रजनीकडून या प्रकारची कोणतीही प्रतिक्रिया तिच्या पतीलादेखील आंतरिकरित्या स्वच्छ ठेवण्यात मदत करायची.

या एका अंतरामुळे राणी तिचा देह आणि खानपानाबाबतदेखील निष्काळजी झाली होती. जेव्हा तुमचं शरीर न्याहाळणारं, देहाची स्तुती करणारं कोणी नसेल तर अनेकदा लग्नानंतर अशा प्रकारचा निष्काळजीपणा वागण्यात येतो. राणी याचं अगदी ठळक उदाहरण होती. अशाप्रकारे काळाबरोबरच तिने चरबीच्या अनेक थरांना जणू निमंत्रण दिलं होतं. इकडे रजनीचं स्वत:वर व्यवस्थित नियंत्रण होतं. त्यामुळे ती छान सडपातळ होती.

या अशा त्यांच्या अंतरामुळेच राणी एक दिवस डॉक्टरच्या समोर बसली होती. रजनीदेखील सोबत होती. राणीला जननेंद्रियाच्या भागात वेदनेची समस्या होती, जी बऱ्याच दिवसांपासूनची होती. डॉक्टरांनी सांगितलं की इन्फेक्शन आहे. शरीराच्या स्वच्छतेकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे इन्फेक्शन झाल्याचं सांगितलं. स्वच्छतेकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे अधिकच गंभीर समस्या निर्माण झाली होती.

राणीची ही गोष्ट रजनीच्या पतीलादेखील समजली होती. खरंतर तशी प्रत्येक गोष्ट रजनी आणि तिच्या पतीला तशी समजायचीच. दोघेजण यावर चर्चादेखील करायचे. रात्री जेव्हा रजनीने पती राजेशला ही गोष्ट सांगितली तेव्हा राजेश म्हणाला, ‘‘तू तुझ्या मैत्रिणीला समजवायला हवं की समागम ही वाईट गोष्ट नाहीए. मला असं नाही म्हणायचंय की अशी सर्व विवाहित लोक जी संबंध ठेवत नाहीत, ती शरीराच्या स्वच्छतेबाबत बेपर्वा राहात असतील. परंतु एक गोष्ट मी गॅरण्टीने सांगू शकतो की जर पतिपत्नी नियमितपणे समागम करत असतील तर दोघेही आपल्या शरीराच्या स्वच्छतेबाबत बेपर्वा राहू शकत नाहीत. म्हणजेच जर ते एकमेकांच्या सहवासात आनंद घेत असतील तर ते अधिक निरोगी आणि स्वच्छ राहातात.’’

सेक्स औषध आहे

राजेश अगदी बरोबर म्हणाला होता. खरंतर जेव्हा पतिपत्नींना ते एकमेकांवर प्रेम करतात आणि त्यांना शारीरिकरित्या लवकर जवळ यायचं असतं, याची जाणीव असते तेव्हा ते दोघेही स्वाभाविकपणे आपल्या शरीराच्या स्वच्छतेबाबत सचेत राहातात. यामुळे दोघांचं व्यक्तिमत्त्व दृढ होतं आणि दोघांमध्ये मधुर संबंधदेखील निर्माण होतात. तसंच अनेक रागांपासूनदेखील शरीर दूर राहातं. याउलट जी जोडपी शारीरिकसंबंधांबाबत उदासीन राहातात, ते त्यांच्या स्वच्छतेबाबतदेखील बेपर्वा असू शकतात.

आपल्या सर्वांनाच माहीत आहे की वैवाहिक जीवनात पतिपत्नीमध्ये शारीरिक संबंधाचे २ प्रमुख उद्देश्य असतात. पहिलं म्हणजे गर्भवती होणं आणि दुसरं म्हणजे आनंद मिळवणं. परंतु बारकाईने पाहाता सहवासामुळे अजून एक तिसरं उद्दिष्टदेखील साधता येतं. याला आपण असंदेखील म्हणू शकतो की जर पतिपत्नीमध्ये नियमित अंतराने शारीरिकसंबंध बनत असतील तर ते अधिक निरोगी असतात.

नक्कीच, पतिपत्नीमध्ये सेक्सला अनेक प्रकारचे त्रास दूर करण्याचं औषध असल्याचं सांगण्यात आलंय. सेक्सबाबत जगभरात खूप संशोधन करण्यात आलंय आणि केलं जातंय. विविध शोधानंतर जगभरातील तज्ज्ञांनी सेक्सचे फायदे अशाप्रकारे सांगितले आहेत.

* पतिपत्नींमध्ये नियमितपणे शारीरिकसंबंध निर्माण झाल्याने तणाव आणि ब्लडप्रेशर नियंत्रणात राहाण्यास मदत मिळते. तणाव कमी होतो; तेव्हा इतर अन्य रोगदेखील आजूबाजूला फिरकत नाहीत.

* आठवड्यातून १-२ वेळा केलेला सेक्स रोगप्रतिरोधकक्षमता वाढवितो.

* सेक्स खुद्द एक शारीरिक व्यायाम आहे आणि तज्ज्ञांनुसार अर्ध्या तासाचा सेक्स जवळजवळ ९० कॅलरीज कमी करतो म्हणजेच सेक्सच्या माध्यमातून वजन कमी करण्यासदेखील मदत मिळते.

* एका संशोधनानुसार जी व्यक्ती आठवड्यातून १-२ वेळा सेक्स करते त्यांच्यामध्ये हृदयविकाराची शक्यता खूपच कमी असते. कारण शारीरिक प्रेम हे एकप्रकारे भावनात्मक प्रेमाचं बाहेरचं रूप आहे, म्हणून जेव्हा आपण शारीरिक प्रेम करतो, तेव्हा भावनांचं घर म्हणजेच आपलं हृदय निरोगी राहातं.

* वैज्ञानिकांच्या मते सेक्स, फील गुडच्या अनुभूतीबरोबरच स्वसन्मानाची भावना वाढविण्यास सहाय्यक ठरतो.

* शारीरिकसंबध हे प्रेमाचं हार्मोन ऑक्सीटॉसिन वाढविण्याचं काम करतं; ज्यामुळे स्त्रीपुरुषाचं नातं मजबूत होतं.

* सेक्स शरीरातील अंतर्गत अशा उपजत पेनकिलर एण्डोर्फिसला उत्तेजन देतं, ज्यामुळे सेक्सनंतर डोकेदुखी, मायग्रेन आणि अगदी सांधेदुखीपासूनदेखील आराम मिळतो.

* वैज्ञानिकांच्या मते ज्या पुरुषांमध्ये नियमित अंतराने स्खलन (वीर्यपतन) होत असतं, त्यांच्यामध्ये वय वाढताच प्रोटेस्टसंबंधी समस्या वा प्रोटेस्ट कॅन्सरची शक्यता कमी होते. इथे नियमित अंतराने म्हणजे एका आठवड्यातून १-२ वेळा समागम करण्याशी आहे.

* झोप न येण्याचा त्रास हा सेक्समुळे कमी होतो; कारण सेक्स केल्यानंतर खूप छान झोप येते.

* समागम एक औषध आहे. औषधदेखील असं की ज्याचे कोणतेही दुष्परिणाम नाहीत. म्हणूनच पतिपत्नींनी निरोगी राहाण्यासाठी या औषधांचं नियमित अंतराने सेवन आवर्जून करायला हवं.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें