अहंकारामुळे तुटणारी कुटुंबं

* रिता कुमारी

जुन्या समजुतीनुसार मुलीचे लग्न झाल्यावर आई-वडील तिच्याबाबतच्या जबाबदारीतून अंग झटकत असत. त्यावेळी मुलीची आई इच्छा असूनही मुलीसाठी काही करू शकत नव्हती. पती-पत्नीमधील तणावाचे कारण मुलाची आई मानली जायची, पण आधुनिक युगात आईवडिलांचा मुलीकडे पाहाण्याचा दृष्टिकोन खूप बदलला आहे. बहुतेक घरांमध्ये पतीवर पत्नीचे वर्चस्व दिसून येते. त्यामुळे मुलीच्या सासरच्या घरात घडणाऱ्या प्रत्येक छोटया-छोटया गोष्टीत तिच्या आईचा हस्तक्षेप वाढू लागला आहे.

आजकालच्या मुलींचे तर काही विचारूच नका. त्या त्यांच्या घरातले सर्व काही त्यांच्या आईला फोनवर सांगतात. लहानसहान भांडणे किंवा दुरावा जो काही वेळाने स्वत:हून सुटतो, त्याबद्दलही त्या आईला सांगतात. त्यांच्या आई-वडिलांना मात्र हे समजताच वाद निर्माण होतो.

सुनेचे कुटुंबीय विशेषत: तिची आई तिला समजून घेण्याऐवजी सासरच्या मंडळींना जाब विचारू लागते, ज्याला मुलाचे घरचे लोक त्यांच्या इज्जतीचा प्रश्न समजतात आणि हे सर्व मुलाच्या कानावर घालून त्याला मध्ये बोलण्यासाठी भाग पाडतात. सासरच्या लोकांकडून संसारात होणारा हस्तक्षेप पतीला आई-वडिलांकडून समजल्यावर तो संतापतो आणि हा आपल्या आई-वडिलांचा अपमान मानून पत्नीशी भांडण करतो. दुसरीकडे, पत्नीही तिच्या आई-वडिलांच्या सांगण्यावरून त्यांच्या सन्मानासाठी पतीसोबत वाद घालते. आई-वडिलांच्या भांडणाच्या राजकारणात पती-पत्नीमध्ये विनाकारण भांडण, तणाव वाढत जातो.

छोटया-छोटया गोष्टींचा बाऊ करणे

प्रत्येक आई-वडील आपल्या मुलांचे लग्न करतात तेव्हा त्यांना त्यांचा सुखी संसार बघायचा असतो, तरीही स्वत:मधील दूरदर्शीपणाच्या अभावामुळे ते स्वत:च्याच मुलांचे आयुष्य उद्धवस्त करतात. आजकाल मुलीच्या आईला वाटते की, माझी मुलगी जावयाइतकेच कमावते आहे, मग कोणाचे कशासाठी ऐकायचे? त्यांचा असा विचार करणे योग्य आहे, चुकीच्या गोष्टीला विरोध केला पाहिजे, अत्याचार सहन करता कामा नये, पण अत्याचार किंवा चुकीची गोष्ट घडली असेल तरच असा विचार करणे योग्य ठरते.

अनेकदा लहानसहान गोष्टींचा बाऊ केला जातो. प्रत्येक गोष्टीच्या विरोधातच बोलले पाहिजे असे नाही. तुम्हाला एखादी गोष्ट आवडत नसेल तर मोठयांचा अपमान करण्याऐवजी तुम्ही शांतपणे बोला आणि समजून घ्या. मी कोणापेक्षा कमी नाही, मीही तितकेच कमावते, मी जे बोलते तेच योग्य आहे, असे बोलून उगाचच वाद घालणे चुकीचे ठरते.

मुलींमध्ये अशी वाढती मनमानी म्हणजे त्यांचे स्वातंत्र्य नव्हे तर त्यांच्यातील अहंकार ठरतो. शांततेच्या मार्गानेही कोणत्याही गोष्टीला विरोध होऊ शकतो. मुलीनेही समजून घेतले पाहिजे की, सासर हेच आता तिचे घर आहे आणि घराच्याही स्वत:च्या अशा काही मर्यादा असतात.

विनाकारण बोलणे

माझ्या शेजारी निवृत्त बँक कर्मचारी राहतात. त्यांचा मुलगा सरकारी कार्यालयात मोठया पदावर कार्यरत आहे. त्यांची सूनही मुलाच्या कार्यालयातच काम करते. नुकताच त्यांना नातू झाला. कोरोनाचा काळ असल्यामुळे त्यांनी फक्त जवळच्या लोकांनाच बारशाला बोलावले.

मुलाची आत्ये मुलगा झाल्याने सुनेचे अभिनंदन करत म्हणाली की, ‘‘बाळ वेळेआधीच जन्माला आल्यामुळे खूपच अशक्त आहे. असे वाटते की, सून कोल्ड्रिंक्स आणि फास्ट फूड जास्त खात असावी, त्यामुळेच बाळ वेळेआधीच जन्माला आले.’’

लगेचच मुलाची आई म्हणाली, ‘‘नाही… असे काहीच नाही ताई… कधी कधी असे घडू शकते.’’

शेजारी बसलेल्या सुनेच्या बहिणीने हे ऐकले. त्यावर लगेच प्रतिक्रिया देत ती म्हणाली, ‘‘ज्याच्या मनात जे येईल ते तो बोलतो ही चांगली गोष्ट आहे. ताई, तू याला विरोध का करत नाहीस, किती दिवस असे कुढत जगत राहाणार?’’

सुदैवाने तोपर्यंत आत्ये शेजारच्या खोलीत निघून गेली होती.

लगेच सुनेची आई म्हणाली, ‘‘कोणाला काही विचारायचेच असेल तर मला विचारा, जावयाला विचारा, पण माझ्या मुलीचा उगाचच असा अपमान करण्याचा अधिकार कोणालाही नाही. ती काही गरीब मुलगी नाही, ती अडाणी नाही. जावयाइतकेच कमावत आहे.’’

हे ऐकून मुलाची आई धावतच तेथे आली, ‘‘काहीही बोलू नका, ती घरात सर्वात मोठी आहे. तुम्हाला जे काही बोलायचे आहे ते नंतर माझ्याशी बोला.’’

लगेच सून म्हणाली, ‘‘माझी आई काय चुकीचे बोलली जे तुम्ही तिला गप्प करत आहात?’’

लगेचच बहीणही मध्ये बोलली, ‘‘या सर्वात मोठी चूक भाओजींची आहे. ते त्यांच्या आत्येला का विचारत नाहीत की त्या उगाचच निरर्थक का बोलतात?’’

लगेच मुलाची आई म्हणाली, ‘‘माझ्या मुलाच्या वडिलांची त्यांच्या बहिणीला प्रश्न विचारण्याची हिंमत नाही. मग माझा मुलगा तिला काय विचारणार? आमच्या घरात आम्ही मोठयांशी उद्धटपणे बोलत नाही.’’

चुकीचा सल्ला कधीच नाही

समुपदेशक वंदना श्रीवास्तव यांच्या मते, मुलीच्या सासरच्या छोटया-छोटया गोष्टींमध्ये आई-वडिलांचा हस्तक्षेप आणि मुलाच्या आई-वडिलांचा अवास्तव राग तसेच अतिरेकी हट्टीपणामुळे आज कुटुंबं वेगाने दुभंगत आहेत. वंदना यांच्या म्हणण्यानुसार, त्यांच्याकडे बहुतेक अशीच प्रकरणे येतात, ज्यात आईच्या चुकीच्या सल्ल्यामुळे मुलींचा संसार तुटण्याच्या मार्गावर असतो.

माझ्या शेजारी सिन्हा साहेब राहातात. त्यांनी आपल्या एकुलत्या एक मुलाचे लग्न मोठया थाटामाटात केले. ते सुनेला मुलीप्रमाणे वागवायचे. सूनही खूप आनंदी होती आणि अपेक्षेप्रमाणे सगळयांशी खूप छान वागत होती.

महिनाभरानंतर मुलगा सुनेसोबत दिल्लीला परतला. तो तिथे काम करायचा. सूनही तिथेच नोकरीला होती. ती गरोदर राहिल्यावर मुलाने आईला त्यांच्याकडे राहायला बोलावले, पण सुनेच्या आईला हे पटले नाही. आतापासूनच मुलाकडे राहून काय करणार? वेळ आल्यावर बघून घेऊ, असे सांगून ती मुलाच्या आईला घरी परतण्याचा सल्ला देत राहिली. मुलीच्या सासूने सल्ला न ऐकल्यामुळे अखेर ती मुलीला समजावू लागली की, तुझ्या सासूच्या मनात नक्कीच काहीतरी काळेबेरे आहे, तिच्या हातचे काही खाऊ नकोस.

मुलाच्या आईला हे समजताच तिने तेथून जाण्याचा निर्णय घेतला, पण मुलाने बरीच विनवणी केल्यामुळे तिला तिथे थांबवेच लागले. मुलगा झाला तेव्हा सुनेची आईही आली. ती आजीला बाळाला हात लावायला देत नसे. आई आल्यानंतर सुनेचे वागणे बदलू लागले. साधीभोळी सासू तिला मूर्ख वाटू लागली. आपल्या आईची साथ देऊन ती सासूशी वाईट वागू लागली. त्यानंतर अचानक आईसोबत माहेरी निघून गेली.

आपल्या मुलीला आनंदी बघायचे असेल तर विशेषत:मुलीच्या आईने तिला चांगला सल्ला दिला पाहिजे, जेणेकरून तिच्या मुलीचे तिच्या सासरच्या लोकांशी नाते घट्ट व्हावे, तिच्या चांगल्या वागण्याने ती सर्वांची मने जिंकू शकेल, सर्वांचे प्रेम आणि आदर मिळवू शकेल. आईचा विजय तेव्हाच होतो जेव्हा मुलीच्या सासरच्यांना तिचा अभिमान वाटतो. असे झाले तरच त्यांची मुलगी स्वत: शांततेने राहील आणि इतरांनाही शांततेत जगू देईल.

मुलाच्या आई-वडिलांनीही मुलीच्या सासरकडील नातेवाईकांच्या बोलण्याला आपल्या आदराचा मुद्दा बनवता कामा नये आणि लहानसहान गोष्टींवरून मुलीचा संसार मोडू नये याची काळजी घ्यायला हवी अन्यथा आई-वडिलांच्या अहंकाराच्या लढाईत विनाकारण मुलांचे घर तुटत राहील.

असे हुशार पालक व्हा

* पारुल भटनागर

लहान पाहुण्यांच्या आगमनाने घरात आनंदाचे वातावरण असते, मुलाच्या रडण्याचा आवाज घरभर गुंजतो, तर घरातील प्रत्येक सदस्य कुतूहलाने भरलेला असतो. पालकांना त्यांच्या आयुष्यात नवीन ऊर्जा आल्यासारखे वाटते. पण लहानग्याच्या आगमनाने पालकांच्या जीवनशैलीवरही पूर्णपणे परिणाम होतो, ज्याचा ते सुरुवातीला हसत-हसत स्वीकार करतात, पण नंतर दिनचर्येतील बदलाचाही त्यांच्या जीवनावर परिणाम होऊ लागतो. अशा परिस्थितीत दिनचर्येतील बदलाला सामोरे जाण्यासाठी नियोजन करणे आवश्यक आहे.

जेवणात निष्काळजीपणा : दिवसभर मुलाची काळजी घेताना पालक त्यांच्या खाण्याकडे लक्ष देत नाहीत. वेळेअभावी जे मिळेल ते खातात. जरी त्यांना दिवसभर फास्ट फूड खाण्यात घालवावे लागले आणि नंतर या अस्वस्थ खाण्याच्या सवयी त्यांना आजारी बनवतात.

त्याला कसे सामोरे जावे : जेव्हा जेव्हा काही नवीन घडते तेव्हा ते बदलणे स्वाभाविक आहे. पण त्या बदलानुसार स्वत:ला जुळवून घेणे हे मोठे आव्हान आहे. तुम्ही एकटे राहत असाल तर तुम्ही स्वतःचे जेवणाचे वेळापत्रक बनवावे, जेणेकरुन अनारोग्यकारक खाण्याचा प्रश्नच उद्भवणार नाही. जसे तुम्ही स्प्राउट्स, अंडी, चीला नाश्ताशिवाय घेऊ शकता. त्याचप्रमाणे, दुपारच्या जेवणात तुम्ही मसूर, रोटी, दही, ताक किंवा उकडलेले हरभरे आणि रात्रीच्या जेवणात ओट्सशिवाय घेऊ शकता, जो उच्च फायबरयुक्त आहार आहे. दरम्यान, जेव्हाही तुम्हाला भूक लागेल तेव्हा फळे आणि हरभरा त्याशिवाय घ्या, ज्यामुळे तुमची भूक शांत होईल आणि तुमचे आरोग्य चांगले राहील.

झोपेची वेळ कमी होणे : मुलाच्या आगमनाने पालकांच्या झोपेमध्ये व्यत्यय येतो, कारण आता त्यांना त्यांच्या स्वत: च्या अनुसार नाही तर मुलाच्या मते उठवावे लागते, ज्यामुळे थकवा येतो तसेच तणाव देखील होतो आणि त्यांच्या वैयक्तिक जीवनावर परिणाम होतो. याचा परिणाम व्यावसायिक जीवनावरही होतो.

याला कसे सामोरे जावे : अशा वेळी पालकांनी मिळून जबाबदारी घ्यावी, जसे तुम्ही घरी आहात, मग तुम्ही तुमच्या पतीसमोर घरातील सर्व कामे करावीत जेणेकरून मूल झोपल्यावर तुम्हालाही झोप येईल आणि मग तुमचा जोडीदार जेव्हा तुम्ही कामावरून घरी परतता तेव्हा तुमच्या ताजेपणामुळे त्यांनाही विश्रांती मिळू शकते. त्याच पद्धतीने रात्रीचे व्यवस्थापन करून तुम्ही तुमची दिनचर्या पूर्वीप्रमाणे बनवू शकता.

भावनिक संतुलन : काम करूनही, सुरुवातीचे तास एकमेकांना वेळ देणे, एकमेकांचे बोलणे ऐकणे, पण नंतर मुलांच्या व्यस्ततेमुळे जोडीदार एकमेकांना वेळ देऊ शकत नाहीत. त्यांच्या आयुष्यात प्रणय कायम राहत नाही, त्यामुळे त्यांच्यातील भावनिक जोड कमी होते.

याला कसे सामोरे जावे : पालक असण्याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही एकमेकांसोबत रोमान्स दाखवणे थांबवावे, एकमेकांची छेड काढणे थांबवावे, परंतु जोडीदारासोबत पूर्वीप्रमाणेच रोमँटिक रहा. त्याच्या भावना समजून घ्या आणि वेळ द्या. शक्य असल्यास, रात्रीच्या जेवणासाठी किंवा रोमँटिक तारखांना जा. त्यामुळे जीवनात प्रणय कायम राहतो, नाहीतर एकरसतेमुळे आयुष्य कंटाळवाणे होते.

शिस्तीचा अभाव : अनेकदा आपल्याला वेळेवर उठणे, जेवायला, कुठेतरी बाहेर फिरायला जाणे, तरीही वेळ सोडणे, व्यायाम न करणे अशा शिस्तीत राहणे आवडते. पण आई-वडील झाल्यानंतर, आपण इच्छा असूनही स्वतःला शिस्तीत ठेवू शकत नाही, ज्यामुळे आपल्याला आतून त्रास होतो.

याला कसे सामोरे जावे : जरी पहिले 1-2 आठवडे तुमच्यासाठी खूप व्यस्त असतील, परंतु नंतर, स्वतःचे वेळापत्रक पाळा, जसे की जर तुम्ही व्यायामासाठी बाहेर जाऊ शकत नसाल तर घरीच करा आणि रात्रीचे जेवण वेळेवर नसेल. शक्य असल्यास वेळेवर निर्भय राहण्यासाठी त्यात ओट्स, सूप, कोशिंबीर, खिचडी यांचा समावेश करा, जे कमी वेळेत तयार होण्यासोबतच अधिक आरोग्यदायी आहे. यामुळे तुम्ही बाहेरचे खाण्यापासून वाचाल आणि निरोगीही व्हाल. त्याचप्रमाणे, आपण इतर गोष्टींचे व्यवस्थापन करून नवीन परिस्थितींना सहजपणे सामोरे जाऊ शकता.

हे मैत्रीपूर्ण काढून घेऊ नका

* प्रतिनिधी

आयुष्याच्या प्रत्येक टप्प्यावर मैत्रीची गरज असते. बालपण, तारुण्य किंवा तारुण्यातली शाळा असो किंवा शेजारची मैत्री असो, ती आपल्या समवयस्कांची, कॉलेजची, ऑफिसची मैत्री असू शकते. पण जेव्हा मुलगा आणि मुलगी लग्न करून पती-पत्नी बनतात तेव्हा मैत्रीचे मूल्य बदलतात.

बहुतेक प्रकरणांमध्ये, लग्नानंतर मुली आपल्या मित्रांना सोडून जातात आणि पतीच्या मित्रांच्या पत्नींशी मैत्री टिकवून ठेवतात. पण काही प्रसंग असे अपवाद आहेत की जिथे मुलीची लग्नानंतरही तिच्या मैत्रिणीशी मैत्री कायम राहते. लग्नानंतरही ते एकमेकांना भेटत राहतात, एकमेकांच्या घरी जात असतात आणि तुमच्या मित्राचा नवरा तुमच्या नवऱ्याशी मैत्री करतो.

सुरुवातीला दोन्ही मैत्रिणींना नवऱ्याची ही मैत्री खूप आवडली. त्या दोघांचे नवरेही एकमेकांचे मित्र झाले आहेत हे किती चांगले आहे, असे तिला वाटते. आता त्यांची मैत्री आयुष्यभर अबाधित राहील, पण सुरुवातीला नवऱ्याची मैत्री किती चांगली आहे, ती नंतर त्रास आणि संकटांना कारणीभूत ठरू शकते, चला पाहूया:

  1. माझे पती आता माझे नाहीत

तुमच्या नवर्‍याची मैत्रिणीच्या नवर्‍यासोबतची मैत्री फक्त चहा पिणे, महिन्यातून एकदा बाहेर जाणे एवढ्यापुरती मर्यादित आहे, ठीक आहे, पण जेव्हा ही मैत्री 24×7 होईल, म्हणजे तुमचा नवरा तुमचा वेळ चोरतो आणि मित्राच्या नवर्‍याला मारतो तेव्हा तुम्ही द्यायला सुरुवात केलीत तर हाच विचार येईल. तुझ्या मनात ये की माझा नवरा आता माझा नाही.

सकाळी व्हॉट्सअॅप गुड मॉर्निंगपासून ते दिवसभर एकमेकांशी जोक्स शेअर करणे, ऑफिसमधून एकत्र येणे, परतल्यानंतर बाहेर जाणे आणि मग जेवणाच्या टेबलावर त्यांची आवडती डिश तयार करून तुम्ही त्यांची वाट पाहत असता आणि तुम्ही आलात तर ते तुम्हाला सर्व्ह करतात. तुमच्या मित्राच्या नवर्‍यासोबत जेवल्यानंतर, ज्या दिवशी तुम्ही तुमच्या नवऱ्याची मैत्रीच्या नवऱ्याशी मैत्री केली त्या दिवशी डोकं मारण्याशिवाय तुम्हाला पर्याय नसेल.

  1. सहेली का पाटी विरुद्ध सौतन

पहिल्या उदाहरणात, तुम्ही संध्याकाळी तुमच्या पतीसोबत रोमँटिक चित्रपट पाहण्याचा कार्यक्रम केला होता, पण पती विसरला आणि त्याच्या मित्राच्या मित्रासोबत हॉरर चित्रपट पाहायला गेला.

दुसरे उदाहरण, तुमच्या लग्नाचा वाढदिवस हा एक खास दिवस आहे. नवऱ्याकडून तुमच्या आवडीचे काही सरप्राईज गिफ्ट, कँडल लाईट डिनरची अपेक्षा असते, पण आधी नवरा उशिरा येतो आणि मग येतो, मग तो नवऱ्यासोबत मित्राच्या आवडीचे गिफ्ट आणण्याची धमकी देतो. भेटवस्तू आणि मैत्रिणीचा नवरा पाहून तुम्हाला त्यात तुमची बहीण दिसू लागते.

तिसरे उदाहरण, तुम्हाला तुमच्या मित्राकडून तुमच्या बेडरूममधील त्या गोष्टी कळतात, ज्या फक्त तुम्ही आणि तुमच्या पतीमध्ये होत्या, मग तुम्हाला हे समजायला वेळ लागत नाही की जोपर्यंत तुमचा मित्र तुमचा खास मित्र म्हणजेच मित्र असेपर्यंत या गोष्टी आल्या. फक्त तिचा नवरा. आपल्या मित्राच्या तोंडून आपल्या खाजगी क्षणांबद्दल ऐकल्यानंतर, आपल्याकडे लाजण्याशिवाय पर्याय नाही.

  1. आर्थिक व्यवहारात हस्तक्षेप

तुमच्या पतीच्या तुमच्या मित्राच्या पतीशी असलेल्या मैत्रीने तुमचा वैयक्तिक वेळ चोरला आहे, परंतु जेव्हा तो तुमच्या आर्थिक बाबतीतही ढवळाढवळ करू लागला तेव्हा तुमचे काय होईल. मित्राच्या नवऱ्याशी मैत्री करण्यापूर्वी तुझा नवरा घरातील आर्थिक बाबींवर तुझे मत घेत असे. कोणती पॉलिसी घ्यावी, किती आणि कुठे गुंतवणूक करावी. या सर्व मुद्द्यांवर ‘आप’ला भागीदार बनवायचे, पण ते मित्रत्वाचे झाल्यामुळे त्यांनी तुमचे मत घेणे बंद केले.

अशा परिस्थितीत, तुमच्या मित्राच्या पतीला पाहून तुम्ही चिडचिड कराल आणि असे करणे योग्य आहे, कारण तुमच्या कुटुंबाचे भविष्य आर्थिक बाबींवर अवलंबून असते. असो, कोणती बायको चांगली असेल की तिचा नवरा घरातील महत्त्वाच्या गोष्टींमध्ये तिला महत्त्व देण्याऐवजी मित्राला महत्त्व देऊ लागतो.

  1. पती हातातून जाऊ नये

तुम्ही दोघेही मित्रमैत्रिणी राहतील या विचाराने तुम्ही तुमच्या नवऱ्याची मैत्री मित्राच्या नवऱ्याशी केली होती, पण भविष्यात तुम्हाला याची मोठी किंमत चुकवावी लागणार नाही, कारण तुमचा नवरा कदाचित साधा असेल, आबांच्या सोबत कुटुंबातील व्यक्ती असेल. पण मैत्रिणीचा नवरा अ‍ॅब पर्सन असावा, म्हणजेच तो दारू पितो. अशा परिस्थितीत मित्राच्या नवऱ्याची संगत तुमच्या नवऱ्यालाही बिघडू शकते आणि वाईट सवयींना बळी पडून तो तुमच्या हातून निसटू शकतो.

  1. मित्रांच्या मैत्रीत तडा जाणे

मित्रांच्या पतींची मैत्रीदेखील तुमच्या दोन्ही मित्रांच्या मैत्रीत दुरावा निर्माण करण्याचे कारण बनू शकते, कारण तुमचा नवरा तुमच्या मित्राच्या नवऱ्याला बिघडवत आहे असे तुम्हाला वाटू शकते. दुसरीकडे, तुमच्या मैत्रिणीला असे वाटते की तुमचा नवरा तिच्या पतीला बिघडवत आहे. त्यामुळे या आरोपामुळे तुमच्या दोघांच्या मैत्रीत दुरावा निर्माण होऊ शकतो.

  1. पती बेजबाबदार असू शकतो

अशी परिस्थिती देखील येऊ शकते की तुमच्या नवऱ्याचा तुमच्या मित्राच्या नवऱ्यावर म्हणजे तुमच्या या नवीन मित्रावर खूप विश्वास आहे आणि तो त्याच्या अनुपस्थितीत प्रत्येक गोष्टीसाठी मित्रावर अवलंबून राहू लागतो. उदाहरणार्थ, तुमचा नवरा काही दिवसांसाठी शहराबाहेर जात आहे, मागून त्याने काळजी न करता तुमच्या कुटुंबाची जबाबदारी मित्राकडे सोपवावी.

कोणत्याही पत्नीला अशा परिस्थितीत आवडणार नाही जिथे तिचा नवरा आपल्या कुटुंबाची प्रत्येक जबाबदारी आपल्या मित्राकडे सोपवू लागला, कारण आपल्या कुटुंबाची जबाबदारी आपल्या पतीवर आहे आणि ती आपल्या पतीने पार पाडावी असे आपल्याला आवडेल.

एकल पालक डेटिंग टिपा

* पूनम अहमद

सिंगल पॅरेंट डेटिंग टिप्स मागील नातेसंबंध सोडल्यानंतर काही काळ प्रतीक्षा करा. तुम्हाला एकटे वाटू शकते, परंतु नवीन नातेसंबंधात घाई करू नका. तुम्ही अयशस्वी नातेसंबंधातून बाहेर आला आहात. त्यामुळे नक्की कुठे काय चुकलं, यात तुमचा किती हातभार लागला याचा विचार करा. अन्यथा, आपण नवीन नातेसंबंधात या समस्यादेखील घेऊ शकता. आणि तुम्हाला पुन्हा पुन्हा त्याच परिस्थितीचा सामना करावा लागेल?

जर तुमच्यात आत्मविश्वास कमी असेल तर थेरपिस्टला भेटण्यात काही नुकसान नाही. डेटिंगनंतर तुमच्या कौटुंबिक जीवनावर परिणाम होईल हे मान्य करा. कोणताही अपराध बाळगू नका. यामुळे तुमच्या आयुष्यात आनंद येऊ शकतो, त्यामुळे नक्कीच पुढे जा. नवीन जोडीदाराकडून तुम्हाला काय हवे आहे याचा काळजीपूर्वक विचार करा. बघा त्यात किती संयम आहे, कारण तुम्ही सिंगल पॅरेंट आहात. तो तुमच्या मुलाशी कसा वागतो हेही पाहावे लागेल. तुमच्या डेटिंगवर मुलाची प्रतिक्रिया कशी असेल?

ही चिंता स्वाभाविक आहे. पण ही भीती तुमच्यावर ओढवू देऊ नका. मुलांशी बोलत राहा, गुप्त ठेवू नका. त्यांना त्यांचे मन बोलू द्या. तुमची मुलं तरुण आहेत, त्यामुळे डेटिंग म्हणजे काय हे त्यांना सहज समजा. त्यांना सांगा की प्रौढांचे एकत्र येणे, मित्र असणे स्वाभाविक आहे.

पहिल्या तारखेला तुम्हाला तुमच्या आयुष्याची संपूर्ण गोष्ट सांगण्याची गरज नाही. पण जर तुम्ही आई किंवा वडील असाल तर मला लवकरात लवकर कळवा. जर तुमचा पार्टनर योग्य असेल तर तो तुमच्या प्रत्येक भावनांचा आदर करेल. मूल कदाचित तुमचा नवीन जोडीदार लगेच स्वीकारणार नाही. त्याला थोडा वेळ द्या. जोडीदाराला मुलाचे वर्तनदेखील सांगा, त्याला काय आवडते, काय नाही.

प्रेमात ‘पर्सनल स्पेस’ आवश्यक आहे

* सलोनी उपाध्याय

आपल्या जोडीदाराने त्याची काळजी घ्यावी, आयुष्याच्या प्रत्येक वळणावर त्याला साथ द्यावी, प्रत्येक गोष्ट त्याच्यासोबत शेअर करावी अशी प्रत्येकाची इच्छा असते. पण तुम्हाला माहित आहे का की प्रेमासोबत जोडीदाराला वैयक्तिक जागा देणंही आवश्यक आहे, तरच तुमचं तुमच्या जोडीदारासोबत चांगलं बॉन्डिंग होतं.

आकाश आणि सौम्याचा प्रेमविवाह झाला. सौम्या नोकरी करायची तर आकाशचा स्वतःचा व्यवसाय होता. आकाशला सौम्यासोबत जास्तीत जास्त वेळ घालवायचा होता. ऑफिसच्या कामामुळे सौम्या फोनवर जास्त बिझी असायची. अशा स्थितीत आकाशला वाईट वाटलं. शेवटी, त्याला सौम्यावर संशय येऊ लागला. आकाश त्याच्या मेसेज, कॉल्सचे तपशील जाणून घेण्याचा प्रयत्न करत असे. सौम्याचा फोन हातात आला की तो कॉल आणि मेसेज चेक करू लागला. एके दिवशी सौम्याने आकाशला फोन चेक करताना पाहिले. ही गोष्ट सौम्यासाठी खूप वाईट आहे. पण तो काहीच बोलला नाही.

हळू हळू सौम्याच्या लक्षात आले की आकाश तिच्या सहकलाकारांची आणि बॉसची खूप चौकशी करतो. कोणाचा फोन होता, कोणाशी बोललात… वगैरे वगैरे. ती ऑफिसमध्ये काय काम करते, ती कोणाला भेटते, हे सगळे तपशील जाणून घेण्यासाठी आकाश खूप उत्सुक झाला.

आकाशच्या या वागण्याने सौम्याला खूप वाईट वाटले. तिला आकाशला समजवायचं होतं की ऑफिसमध्ये राहून ती आकाशशी बोलू शकत नाही. तिथे त्याच्या वेगवेगळ्या जबाबदाऱ्या आहेत, लग्नाबाहेरही त्याचा संसार आहे. प्रेमाचा अर्थ असा नाही की वैयक्तिक जागा संपली आहे. पण आकाश झा यांना समजले नाही. परिणाम असा झाला की 3 महिन्यांतच त्यांच्यात भांडण सुरू झाले आणि त्यांचे लग्न तुटले.

आकाश आणि सौम्या प्रमाणेच असे अनेक पार्टनर्स असतील, ज्यांच्यामध्ये आपापसात ‘पर्सनल स्पेस’ संदर्भात एक टुटू, मैनी असेल. पण, तुमच्या जोडीदाराला प्रेमासोबतच स्पेसचीही गरज आहे हे तुम्हाला वेळेनुसार समजले, तर तुमचे नाते आणखी घट्ट होईल. त्यामुळे जोडीदाराला वैयक्तिक जागा द्या.

जोडीदाराबाबत सकारात्मक राहू नका

अनेकवेळा तुम्हाला असे वाटते की तुमच्या जोडीदाराबद्दल सर्व काही जाणून घेण्याचा अधिकार तुम्हाला आहे. जर त्याला काही गोष्टी तुमच्याशी शेअर करायच्या नसतील तर तुम्ही त्याच्या मागे पडाल, त्याची हेरगिरी करायला सुरुवात करा. कुठेतरी त्याला घेऊन तुम्ही सकारात्मक होतात. तुमचा पार्टनर फसवत आहे असे तुम्हाला वाटते. ह्या सगळ्याचा विचार करून स्वतःला त्रास होतो. अशा परिस्थितीत तुमच्यातील अंतर वाढेल आणि तुमचे नाते कमकुवत होईल.

कोणत्याही कामासाठी जबरदस्ती करू नका

जर तुमचे तुमच्या जोडीदारावर मनापासून प्रेम असेल तर त्याला कोणतेही काम करण्यास भाग पाडू नका. वेळ आणि त्यावरील कामाचा ताण लक्षात घेऊन तुमच्या इच्छा ठेवा. जोडीदाराला पुढे जाण्यास मदत करणे हेच खरे प्रेमाचे लक्षण आहे. त्याच्या कामासाठीही वेळ द्या. यामुळे तुमचे नाते घट्ट होईल.

सर्व वेळ हेरगिरी करू नका

आज मित्रांसोबत बाहेर जेवायला गेला होता? तू कुठे गेला होतास? तू काय खाल्लेस? ऑफिसमध्ये बॉसशी बोलतोय? ऑफिसमधला तुमचा सर्वात चांगला मित्र कोण आहे? संध्याकाळी जेव्हा तुम्ही दोघे एकत्र असाल तेव्हा तुमच्यामध्येही अशा गोष्टी आवश्यक असतील. अशा गोष्टी तुमच्या वैवाहिक जीवनाचा भाग असतात. पण, या गोष्टींनाही मर्यादा असते. ती मर्यादा लक्षात ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे. तुमच्या बोलण्याने तुमच्या जोडीदाराला असे वाटू नये की तुम्ही त्याच्या प्रेमाकडे आणि विश्वासाकडे संशयाने पाहत आहात. आपण त्याच्यावर हेरगिरी करत आहात असे त्याला वाटू देऊ नका, कारण जेव्हा अशा भावना निर्माण होतात तेव्हा नाते तुटण्याची शक्यता जास्त असते.

अस्वस्थतेचा बळी होऊ नका, करू नका

अनेकवेळा तुम्ही तुमच्या जोडीदाराच्या आयुष्यात एवढी ढवळाढवळ करू लागता की तो अस्वस्थ होतो आणि हे नाते त्याच्यासाठी ओझे बनते. जोडीदाराच्या आयुष्याकडे इतकं खोलवर पाहणंही योग्य नाही. कधी कधी तुम्ही स्वतः खूप अस्वस्थ असता. तुमच्या जोडीदाराच्या विनाकारण किंवा त्याच्याबद्दल खूप सकारात्मक असण्यामुळे अस्वस्थ शंका उद्भवतात आणि यामुळे तुम्ही तुमच्या जोडीदाराच्या आयुष्यात डोकावायला सुरुवात करता आणि प्रश्नावर प्रश्न विचारू लागतो. असे केल्यास तुमचे नाते संपुष्टात येईल. त्यामुळे तुमच्या अस्वस्थतेमुळे तुमच्या जोडीदाराला जास्त प्रश्न विचारू नका हे लक्षात ठेवा.

तुमच्या जोडीदारावर विश्वास ठेवा आणि त्याला वैयक्तिक जागा द्या. नात्यात स्पेस दिल्याने प्रेम अधिक वाढते. स्पेस दिल्याने एकमेकांवरील विश्वासही वाढतो. केवळ प्रेम आणि पाठिंबा तुमच्या नात्याचा पाया मजबूत करेल. लक्षात ठेवा विश्वास हा नात्याला दीर्घकाळ बांधून ठेवणारा धागा आहे. जर तुम्ही तुमच्या जोडीदारावर विश्वास ठेवत असाल तर तो स्वतः तुमच्यापासून काहीही लपवणार नाही, तर होम ऑफिसच्या सर्व गोष्टी तुमच्याशी सहज शेअर करेल. पण जेव्हा तुम्ही त्याच्यावर संशय घेऊ लागाल, त्याची हेरगिरी कराल, त्याच्यावर सतत नजर ठेवा, त्याचा फोन आणि मेल तपासत राहा, मग तो तुम्हाला त्याच्याबद्दल काय माहित नाही असा विचार करून सर्वकाही लपवू लागतो. हळूहळू, त्याचा तुमच्यावरील विश्वास आणि प्रेमदेखील कमी होईल आणि तुमच्या दोघांमध्ये शांतता आणि तणाव निर्माण होईल, ज्यामुळे तुमचे चांगले आयुष्य आणि आनंद संपेल.

जर तुम्ही सकारात्मकतेने पाहत असाल, तर थोड्या काळासाठी वेगळे राहणे आणि पूर्ण एकांतात तुमचे काम करणे हे तुमच्या जोडीदारासाठीच नाही तर तुमच्यासाठीही चांगले आहे. यामुळे तुमचे वैयक्तिक जीवन आणि जोडप्याच्या जीवनात संतुलन निर्माण होते. तुम्ही तुमच्या आयुष्यातील प्रत्येक पैलू जगू शकता.

लग्न म्हणजे स्वतःला गमावणे असा नाही

* गरिमा पंकज

लॅन्सेट पब्लिक हेल्थ जर्नलमध्ये प्रकाशित नुकत्याच झालेल्या जागतिक सर्वेक्षणानुसार, २०१६ मध्ये आत्महत्या केलेल्या सर्व महिलांपैकी प्रत्येक तिसरी महिला म्हणजे ३७% भारतीय आहे.

लहान वयात लग्न आणि मुले, घरगुती हिंसाचार, समाजातील दुय्यम दर्जा, करिअरसह कौटुंबिक जबाबदाऱ्यांचे ओझे, मतभेद, आर्थिक अवलंबित्व यासारख्या कारणांमुळे त्यांना नैराश्य येते. त्यांची बाजू बोलायची असेल तर त्यांना गप्प केले जाते. त्यांच्या अपेक्षांकडे दुर्लक्ष केले जाते.

खरं तर, बहुतेक स्त्रिया एका गोष्टीसाठी संघर्ष करतात किंवा म्हणू शकतात की त्या त्यासाठी तयार नाहीत, तो म्हणजे त्यांच्या स्वतःच्या अपेक्षा आणि त्यांच्याकडून इतरांच्या अपेक्षा यांच्यातील विरोधाभास.

२८ वर्षीय प्रज्ञा सांगतात, “लग्न होण्यापूर्वी माझा प्रियकर वेगळा होता. आमच्या दोघांमध्ये खूप समजूत होती पण लग्नानंतर ती पूर्णपणे बदलली आहे. मला सांगते की मला त्याच्या आई-वडिलांच्या मागे लागावे लागेल. असे वाटते की माझे स्वतःचे अस्तित्व नाही.

खरं तर, लग्नानंतर स्त्रियांनी स्वतःहून आधुनिक पद्धतींकडून पारंपारिक पद्धतींकडे जाण्याची अपेक्षा केली जाते आणि त्यांना या दुहेरी भूमिकेसाठी तयार होण्यासाठी वेळही दिला जात नाही.

अनेक महिलांना लग्नानंतर नोकरी करायची असते पण त्यांनी तसे न करणे अपेक्षित असते. काही वेळा नोकरदार महिलांनी घर सांभाळणे तसेच आपली कमाई घरात देणे अपेक्षित असते.

याशिवाय लहान कुटुंबांमध्ये घरच्या जबाबदाऱ्या वाटणे हाही वादाचा विषय आहे. आर्थिक निर्णय आणि अगदी सामान्य निर्णय घेणे ही अजूनही पुरुषांची मक्तेदारी मानली जाते आणि महिलांना या गोष्टींपासून दूर राहण्यास भाग पाडले जाते.

कुटुंब सुरू करण्यासाठी महिलांना अनेकदा त्यांचे करिअर सोडावे लागते आणि काहीवेळा ते परत येऊ शकत नाहीत. आजच्या काळात महिला केवळ आर्थिक कारणांसाठी काम करत नाहीत, तर त्यांना या माध्यमातून आपले अस्तित्व अनुभवायचे असते. नोकरीमुळे त्यांच्यात आत्मविश्वास निर्माण होतो.

वैवाहिक संघर्षाचे सर्वात मोठे मूळ म्हणजे स्त्रियांना त्यांचे मत व्यक्त करण्याचे आणि निर्णय घेण्याचे स्वातंत्र्य हवे असते पण लग्नानंतर ते मिळत नाही.

शेरोसे डॉट कॉमशी संबंधित लाइफ कोच मोनिका मजीठिया या संदर्भात काही टिप्स सांगताना सांगतात की, सुरुवात करण्यासाठी, महिलांना लग्नापूर्वी काही महत्त्वाचे संभाषण करण्याचा सल्ला दिला जातो. परंपरांच्या क्षेत्रात, महिला त्यांच्या आकांक्षा आणि स्वप्ने त्यांच्या भावी जीवनसाथीसोबत शेअर करू शकतात. असे करणे म्हणजे इतरांवर कोणतीही मागणी करणे नव्हे, तर स्वतःची ओळख जपणे असा आहे. लग्नाआधी तुमचे करिअर, आकांक्षा आणि लग्नानंतर तुम्ही दोघेही या गोष्टींचा समतोल कसा साधू शकता याविषयी चर्चा करण्याचा प्रयत्न करा.

तुम्ही समता तेव्हाच व्यक्त करू शकता जेव्हा तुम्हाला स्वतःसारखे वाटते. गुंतवणूक, बचत, विमा यासारख्या आर्थिक बाबींबद्दल स्वतःला शिक्षित करा. वैवाहिक जीवनातील बहुतेक वाद हे आर्थिक समस्यांमुळे होतात, त्यामुळे ते सोडवा किंवा समतोल साधा. तुमचा पगार पूर्णपणे कुटुंबातील सदस्यांच्या हाती देऊ नका, परंतु काही गुंतवणूक ठेवा जी वाईट काळात उपयोगी पडतील.

करिअरचे नियोजन करा. अनेकदा लग्नानंतर कुटुंब सुरू करून आई होण्यासाठी महिलांवर अप्रत्यक्ष दबाव असतो. त्यांची प्रमोशन होणार असली तरी पती आणि घरच्यांचा त्यांच्यावर कुटुंब सुरू करण्यासाठी दबाव टाकला जातो. पण याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही तुमचे करिअर विसरून जावे.

कुटुंब सुरू करण्यासाठी तुम्हाला विश्रांतीची आवश्यकता असेल म्हणून तुमच्या करिअर ब्रेकची योजना करा आणि त्यानुसार कामावर परत या. स्वतःसाठी एक दिनचर्या तयार करा जिथे तुम्ही स्वतःसाठीही वेळ काढू शकता. व्यायाम करा, नवीन कौशल्ये विकसित करा आणि आपल्या छंदांचा पाठपुरावा करा.

नवीन जबाबदाऱ्या स्वीकारण्याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही स्वतःकडे दुर्लक्ष करा आणि या बाबतीत तुम्हाला दोषी वाटण्याची गरज नाही. जर तुम्ही आनंदी असाल तर तुम्ही तुमच्या कुटुंबालाही आनंदी ठेवू शकाल.

प्रेम किंवा लग्न म्हणजे स्वतःला गमावणे म्हणजे स्वाभिमान आणि प्रतिष्ठा गमावणे असा नाही. लक्षात ठेवा जर तुम्ही स्वतःवर प्रेम करत नसाल तर तुम्ही इतर कोणावरही प्रेम करू शकत नाही. विवाहाच्या बंधनात राहून, नेहमी “नम्र व्हा, इतरांचा आदर करा, परंतु नेहमी आपल्या दृष्टिकोनावर ठाम रहा.”

तुम्ही पतीच्या या 5 सवयी बदलू शकत नाही

*गृहशोभिका टीम

प्रत्येकाचा असा विश्वास आहे की जेव्हा जेव्हा एखादा मुलगा लग्न करतो तेव्हा त्याच्या आयुष्यात अनेक बदल होतात आणि त्याच्या काही सवयी मागे राहतात. पण हे पूर्णपणे खरे नाही कारण प्रत्येक पतीला काही सवयी असतात ज्या बायकोची इच्छा झाल्यानंतरही बदलू शकत नाहीत.

प्रत्येक मुलगी आपल्या नवऱ्याच्या या सवयी कशा बदलायच्या याचा विचार करत राहते, पण ती सर्व प्रयत्नांमध्ये अपयशी ठरते. चला तर मग जाणून घेऊया त्या 5 सामान्य सवयी प्रत्येक पतीमध्ये आढळतात.

  1. क्रिकेट आवडते

मुलांना क्रिकेट बघायला आवडते. विशेषत: जेव्हा विश्वचषक सामना असतो, तेव्हा तो विशेष कार्यालयापासून विश्रांती घेतो. क्रिकेट मॅच पाहताना, आपल्या जोडीदाराला आपल्याकडे आकर्षित करण्याचा शक्य तितका प्रयत्न करा, परंतु आपण त्यांचे लक्ष काढून घेऊ शकणार नाही.

  1. आईशी तुलना

पुरुषांमध्ये एक अतिशय वाईट सवय म्हणजे त्यांच्या पत्नीची त्यांच्या आईशी तुलना करण्याची सवय. तो त्याच्या बायकोची तुलना त्याच्या आईशी प्रत्येक छोट्या गोष्टीवर करू लागतो. विशेषत: अन्नाच्या संदर्भात जे तुम्ही माझ्या आईसारखे स्वादिष्ट अन्न शिजवू शकत नाही.

  1. खोटे बोलण्याची सवय

पत्नी तिच्या जोडीदाराच्या खोटे बोलण्याच्या सवयीपासून कधीही मुक्त होऊ शकत नाही. पुरुष आपल्या पत्नीला आनंदी ठेवण्यासाठी आणि भांडणे टाळण्यासाठी लहान खोटे बोलत राहतात.

  1. धूम्रपान करण्याची सवय

पुरुषांमध्ये सर्वात वाईट सवय म्हणजे मादक पदार्थांचे व्यसन. पत्नी त्याच्या या सवयीपासून कधीही मुक्त होऊ शकत नाही. तुमचा नवरा तुमच्या समोर सिगारेट घेऊ शकत नाही, पण त्यांनी बाहेर जाऊन तुमच्याकडून गुपचूप सिगारेट ओढली असावी.

  1. इतर मुलींकडे पाहण्याची सवय

पुरुषांनी आपली बायको कितीही सुंदर असावी असे वाटत असले तरी ते इतर मुलींकडे बघण्यास कधीही लाजत नाहीत, जरी ते त्यांच्याकडे चुकीच्या नजरेने बघत नसले तरी. त्यांच्या या सवयींबद्दल भांडू नका. त्यांना समजावून सांगण्याचा प्रयत्न करा.

कशी ओळखाल वाढत्या दुराव्याची चाहूल

*गरिमा पंकज 

अलीकडेच इकॉनॉमिस्ट सुरज जेकॉब आणि अँथ्रोपोलॉजिस्ट श्रीपर्णा चट्टोपाध्याय यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार भारतात जवळपास १४ लाख लोक घटस्फोटीत आहेत. हे एकूण लोकसंख्येच्या ०.११ टक्के आहे आणि विवाहित लोकसंख्येच्या साधारण ०.२४ टक्के आहे. आश्चर्याची गोष्ट ही आहे की वेगळे झालेल्या लोकांची संख्या घटस्फोटीतांपेक्षा ३ पट जास्त आहे. पुरुषांच्या तुलनेत घटस्फोटीत आणि पतिपासून वेगळया राहणाऱ्या महिलांची संख्या कितीतरी जास्त आहे. पुरुष अनेकदा दुसरा विवाह करतात उलट घटस्फोटीत महिला एकटया राहतात.

लव्हमॅरेज असो वा अरेंज्ड मॅरेज, अनेकदा परिस्थिती अशी निर्माण होते की सुरूवातीला एकमेकांवर अतिशय प्रेम करणारे पतिपत्नीसुद्धा दूर होतात. प्रेमाच्या धाग्यांनी बनलेले हे पतिपत्नीचे नाते जेव्हा अचानक तुटते, तेव्हा भावनिक दृष्टया हळवे असलेले स्त्री-पुरुष अत्यंत संतापलेले असतात. लक्षात घ्या की लग्नाच्या वेळी तुमचा जोडीदार जवळ असूनही दूर आहे असे जाणवते का? त्याच्या मिठीत असूनही तुम्हाला पूर्वीप्रमाणे प्रेमाची जाणीव होत नाही? जोडीदार कारणं सांगून दूर जाण्याचा प्रयत्न करत आहे का? जर असे असेल तर सांभाळा आणि तयार राहा कोणत्याही परिस्थितीचा सामना करायला. तुम्ही दोघेही लक्षात ठेवा काही अशा गोष्टी आहेत, ज्या तुमचं नातं कमकुवत होत असल्याकडे इशारा करत आहेत :

जवळ असूनही एकमेकांसोबत नाहीत

ऑफिसमधून आल्यावर तुम्ही भले एकाच खोलीत बसले असाल, पण एक व्यक्ती आपल्या लॅपटॉप वा कम्प्युटरवर आणि दुसरा टीव्ही वा मोबाईलमध्ये व्यस्त असेल, पार्टीत सोबत गेले असाल, पण एकजण या कोपऱ्यात तर दुसरा दुसऱ्या कोपऱ्यात मित्रांसोबत व्यस्त असेल तर याचाच अर्थ एकत्र एखाद्या कार्याचा आनंद घेण्याएवजी आपापल्या जगात व्यस्त राहू लागला असाल तर हा तुमच्या वाढत्या दुराव्याचा परिणाम आहे.

भांडणे सोडून दिले आहे

जर तुम्ही एकमेकांशी भांडणे सोडून दिले आहे तर हेसुद्धा वाढत्या दुराव्याचे लक्षण आहे. जर भांडणानंतर तुम्ही दोघे त्या विषयावर काहीच चर्चा करत नसाल वा जोडीदाराचे म्हणणे ऐकून घ्यायला तयार नसाल तर असे वर्तन नाते तुटण्याकडे इशारा करते. अनेकदा जोडप्यांमध्ये होणारे भांडण त्यांच्यातील जवळीक वाढवायचे काम करते. पण असे तेव्हा होते, जेव्हा दोघे भांडणाच्या मुळापर्यंत पोहोचतात आणि एकमेकांची बाजू ऐकून आणि समजून घेऊन मनातील कलूषित भाव दूर करण्याचा प्रयत्न करतात. पण अशा प्रकारचा प्रयत्न केला जात नसेल तर समजून घ्या की वेगळे व्हायची वेळ आली आहे.

अनेक कारणं आहेत मन तुटण्याची

अमेरिकेतील कपल थेरपिस्ट कॅरी कोल सांगतात की काही गोष्टी नात्यात दरी निर्माण आणण्यासाठी पुरेशा असतात, जसे नेहमी आपल्या जोडीदारावर टीका करणे, त्याला सुनावत राहणे, वाईट शब्दप्रयोग करणे वा स्वत:ला सुपीरियर दाखवण्याचा प्रयत्न करणे. एखाद्या वादात मोकळेपणाने बोलण्याऐवजी बोलणे बंद करणे इत्यादी. जर तुम्हीही एकमेकांशी असे वर्तन करत असाल तर तुमच्यातही दुरावा निर्माण झाला आहे असं समजा.

मनाच्या आवाजाकडे दुर्लक्ष करत आहात

अनेकदा आपण आपल्या मनाचा आवाज ऐकत नाही. हा आवाज अत्यंत मंद आणि शांत असतो, जो बाह्य जगाच्या कोलाहलात दुर्लक्षित होतो. अनेकदा मन सांगत राहते की आता मी आपल्या जोडीदारावर प्रेम करत नाही किंवा तो माझ्यापासून दूर गेला आहे. पण तर्काच्या अभावामुळे आपण याकडे लक्ष देत नाही आणि वास्तवापासून दूर पळत राहतो. पण नंतर कळते की तुमच्या मनाचा आवाज बरोबर होता आणि तुमचा जोडीदार खरेच दूर गेला आहे.

जोडीदाराचे नियंत्रण असहनीय

जर दोघांपैकी एका जोडीदाराला दुसऱ्याच्या नियंत्रणात राहणे घुसमटल्यासारखे वाटत असेल आणि सतत सांगूनही त्याचे म्हणणे ऐकले जात नसेल तर त्याला स्वत:लाच पराभूत झाल्यासारखे वाटते. असे नातेसंबंध फार काळ टिकत नाहीत.

बॉडी लँग्वेजमध्ये बदल

जेव्हा तुम्ही एखाद्यासोबत रिलेशनशिपमध्ये असता वा प्रेम करत असता तेव्हा रात्रंदिवस त्यालाच बघू आणि अनुभवू इच्छिता. पण जेव्हा कोणी तुमचे मन दुखावते किंवा त्याच्या मनात आपल्यासाठी प्रेम उरत नाही तेव्हा त्याचा सामना करणे वा त्याच्या डोळयाला डोळा भिडवणेसुद्धा टाळतो. प्रेमात माणूस जवळ जाण्याची आणि बोलण्याची कारणं शोधत असतो, पण दुरावा वाढल्यास एकमेकांपासून दूर जाण्याचे कारण शोधायला लागतो. जे जोडपे भावनिकरित्या जोडलेले असते त्यांची शारीरिक भाषा वेगळीच असते. जसे की नकळत एकमेकांसमोर मस्तक डोकवणे, गाणे गुणगुणणे, एकमेकांची काळजी घेणे आणि एकमेकांचे बोलणे लक्ष देऊन ऐकणे इत्यादी. पण जेव्हा नाते संपण्याच्या मार्गावर पोहोचते, तेव्हा ते बोलणे कमी आणि वाद जास्त करू लागतात. एकमेकांच्याजवळ बसण्याऐवजी समोरासमोर बसतात आणि एकमेकांची काळजी घेण्याऐवजी एकमेकांना टाळू लागतात.

डोळयाला डोळे भिडवणे कमी होते

तुम्हाला त्याच गोष्टी पाहायला आवडतात, ज्या तुम्ही पसंत करता. जाहीर आहे की प्रेमात नजरभेट होणे आणि तसेच बघत राहणे अनेकदा होत राहते. पण जेव्हा तुम्ही दोघे एकमेकांकडे बघताच नजर हटवता, डोळयाने बोलणे सोडता तेव्हा समजून जा की तुम्ही दोघे ब्रेकअपकडे जात आहात.

या बाबतीत १९७० मध्ये सोशल सायकोलॉजिस्ट जिक रुबीनने जोडप्यांमधील नेत्रपल्लवीच्या आधारे त्यांच्या नात्याची खोली मापण्याचा प्रयत्न केला. जोडीदारांना खोलीत एकटे सोडले, ज्या जोडीदारांमध्ये अतिशय प्रेम होते, ते बराच वेळ आपल्या जोडीदाराकडे पाहत आहेत असे आढळले, उलट कमी प्रेम असणाऱ्या जोडीदारांमध्ये असे बॉण्डिंग आढळले नाही.

अन्य कुणाशी भावनिक बंध जुळणे

जर तुम्ही तुमच्या जोडीदारासोबत आनंदी नसाल तर तुमचे एखाद्या दुसऱ्या व्यक्तीशी भावनात्मक पातळीवर संबंध जुळतात आणि तुमचे अफेअर असण्याची संभावना वाढते. तसेही आजकालच्या तांत्रिक युगात ऑनलाईन फ्लर्टिंगसारखे पर्याय उपलब्ध आहेत आणि स्मार्ट फोन्स व मीडियमार्फत जोडीदाराला न सांगता एखाद्यासोबत सतत संबंध ठेवणे शक्य आहे.

जर तुम्हीसुद्धा अशा संबंधात फसले असाल आणि आपला आनंद साजरा करणे वा त्रास व्यक्त करण्यासाठी जोडीदाराऐवजी इतर कोणत्या माणसाचा खांदा शोधू लागला असाल तर समजून घ्या की या नात्याबाबत गंभीरतेने विचार करायची वेळ आली आहे.

इतरांमध्ये जास्त व्यस्त राहणे

अनेकदा आपण जोडीदाराबाबतच्या दुराव्याला दुसऱ्या कोणाशी जवळीक वाढवून कमी करू इच्छितो. विशेषत: स्त्रिया जर आपल्या रिलेशनशीपमध्ये आनंदी नसतील तर हे दु:ख विसरण्यासाठी त्यावर लक्ष केंद्रित करण्याऐवजी इतरांच्या आयुष्यात सुरु असलेल्या प्रश्नांमध्ये व्यस्त होतात.

एकमेकांशी शेअरिंग करायला काही नसतं

जर तुम्ही आयुष्यातील विशिष्ट क्षण आणि घटना वा प्रगतीशी निगडीत प्रसंग सर्वात आधी जोडीदारासोबत नाही तर इतर कोणासोबत शेअर करू लागला आहात आणि जोडीदारासोबत घरातील काम वा मुलांच्या गोष्टींशिवाय बाकी काही तुमच्याकडे उरलेच नाही तर समजून जा की तुम्ही एकमेकांपासून दूर होत आहात.

उत्तम प्रतीचा वेळ घालवायची इच्छा नाही

जर तुम्ही जोडीदारासोबत बऱ्याच काळापासून एकत्र रोमँटिक चित्रपट बघायला, आवडत्या ठिकाणी डिनर करायला, समुद्रकिनाऱ्यावर बसून वेळ घालवण्याची योजना टाळत असाल, आणि जर तुम्ही दोघेही आपला जोडीदार येण्याची उत्कंठेने वाट पाहत नसाल आणि तो आल्यावरही तुम्ही वेगवेगळया खोलीत व्यस्त राहत असाल तर समजू की नात्यातील आकर्षण तुमच्यासाठी कमी होत चालले आहे.

एकमेकांच्या बोलण्याकडे कमी लक्ष देणे

चांगल्या नात्यासाठी एकमेकांचे बोलणे ऐकणे आणि त्याकडे लक्ष देणे सर्वात आवश्यक असते, पण जेव्हा तुम्हाला असे वाटू लागते की कितीही बोललो तरी  काहीही बदल होणार नाही तर हे नाते कमकुवत होण्याचे लक्षण आहे, कारण नाते बळकट असण्यासाठी एकमेकांना समजून घेणे आणि ऐकणे आवश्यक असते. यामुळे नाराजी आणि राग लगेच दूर होते.

भविष्याचे स्वप्न जोडीदाराविना

जर अनेकदा तुम्ही आपल्या उज्वल भविष्याच्या स्वप्नात जोडीदाराला त्याची जागा देऊ शकत नसाल तर याचा अर्थ तुमच्यातील भावनिक दुरावा वाढत आहे.

विश्वासाची कमतररता

सायकेलॉजिस्ट जॉन गॉटमॅनला जवळपास ४ दशकपर्यंत केलेल्या अभ्यासात असे आढळले की जी जोडपी दीर्घ काळ नाते निभावत आहेत, ते ८६ टक्के काळ एकमेकांत गुंतलेले असतात. असे ना केवळ प्रेमामुळे तर एकमेकांवरील विश्वासामुळेही होत असते. ते गंभीर मुद्दयांवर एकमेकांचे मत जाणून घेण्याचा आणि मदत घेण्याचा प्रयत्न करतात. पण जर संबंध कमकुवत असतील तर विश्वासही तुटू लागतो.

अर्धवट वरवरचे हास्य

जर तुम्ही दीर्घ काळ एकमेकांकडे बघून हसणे वा थट्टामस्करी करणे विसरला असाल, तर समजा की तुमचे नाते तुटणार आहे. सहज आणि आपुलकीचे हास्य नात्याच्या प्रगल्भतेचा पुरावा असते. एकमेकांशी कोणत्याही अटीविना प्रेम करणाऱ्यांच्या चेहऱ्यावर हास्य अगदी सहज उमटते.

मतभेद जेव्हा वादाचे स्वरूप घेते

आपल्या जोडीदारासोबत एखाद्या गोष्टीबाबत मतभेद असणे स्वाभाविक असते, पण हे मतभेद जेव्हा सामान्य न राहता अनेकदा भांडणाच्या स्वरूपात संपू लागते आणि दोघांमध्ये कोणीच नमते घेण्यास तयार नसते, तेव्हा समजून जावे की नाते आता टिकू शकत नाही.

जेव्हा दोघांनी प्रयत्न करणे सोडून दिले असेल तर

तुमचे नाते कितीही सहज का असेना, तुम्ही नेहमीच यात सुधारणा आणण्याचा प्रयत्न करायला हवा. चूक झाली तर लगेच क्षमा मागणे, जोडीदाराला सरप्राईज देणे, आपली चांगली बाजू समोर आणणे आणि लहानसहान गोष्टींमध्ये आपल्या जोडीदाराचे मन जिंकण्याचा प्रयत्न करणे यासारख्या गोष्टींमुळे नाती तुटत नाहीत. जर तुमच्या जोडीदाराने असे प्रयत्न करणे सोडून दिले आणि नेहमी त्यांच्याच चुकांवर लक्ष केंद्रित करणे सुरु केले असेल तर समजून जा की तो तुमच्यापासून दूर जात आहे.

स्तुती करणे बंद करणे

बळकट नात्यासाठी वेळोवेळी एकमेकांची स्तुती करणे अतिशय मह्त्वाचे असते. जेव्हा तुम्ही दोघे एकमेकांना ग्राह्य धरू लागता, एकमेकांची स्तुती करणे बंद करता तेव्हा हळूहळू दोघांमध्ये तक्रारी वाढू लागतात, ज्या तुम्हाला ब्रेकअपकडे घेऊन जातात.

जॉन गॉटमॅनने २० वर्षं २०० जोडप्यांवर केलेल्या अभ्यासाच्या आधारे एक निष्कर्ष काढला आहे की कोणत्याही नात्याचे यश जोडप्यांच्या आपसातील वाद आणि भांडण सुंदर पद्धतीने सोडवण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून असते. कधीच न भांडणे सुंदर नात्याची ओळख नसते तर परत एक होणे नात्याला आणखी बळकट आणि सखोल बनवते. पण जेव्हा नात्यात इतका दुरावा येतो की परत एक होणे अशक्य असते, नात्यात राहून कोंडमारा होतो, तेव्हा तर गोडव्याने हे नाते संपवणेच उत्तम.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें