कथा * रूचिता साठे
आज सकाळपासूनच नीलाचं डोकं खूप दुखत होतं. कामात चित्त लागत नव्हतं.
सारी रात्र विचार करण्यात गेल्यामुळे रात्री डोळा लागलाच नव्हता. काय करावं?
करावं की करू नये? एकीकडे मुलीच्या शिक्षणाची काळजी दुसरीकडे तिच्या
शिक्षणासाठी पैसे उभे करण्याची काळजी. एकुलत्या एक मुलीला शिक्षण बंद कर
सांगायचं कसं? पण एका मुलीच्या शिक्षणाला किती लाख रूपये लागतात हेही
आधी कळलं नव्हतं. नवऱ्याची नोकरी साधारण, कमाई तुटपुंजी…तेवढ्यात
कसाबसा घरखर्च भागतो. थोडी मदत म्हणून नीलाही एक बारकीशी नोकरी
करतेय. पण ती फारशी शिकलेली नाही. तिला बऱ्या पगाराची नोकरीही करता
येत नाही. ती फार काळजीत आहे.
जर तिनं सरोगेट मदर होण्याचं ठरवलं तर तिचा नवरा सहमती देईल का? लोक
काय म्हणतील? परिचित व नातलगांची प्रतिक्रिया काय असेल? नीलाचे विचार
थांबत नव्हते.तेवढ्यात तिला अनिताची हाक ऐकून आली.
‘‘कसल्या काळजीत आहेस नीला? कपाळावर किती आठ्या घातल्या आहेस?’’
‘‘अगं, निशाच्या फिचीच काळजी आहे. पैसे भरायची मुदत आता संपत आली
आहे. अजून पैशांची सोय झाली नाहीए. नातलगही श्रीमंत नाहीत जे मदत करू
शकतील अन् केलीच मदत तर मी ते पैसे फेडणार कसे? घरी जाते अन् पोरीचे
उदास डोळे बघितले की पोटात तुटतं. इथं काळजीमुळे कामात लक्ष लागत
नाही.’’ नीलानं मैत्रिणीपाशी मन मोकळं केलं.
‘‘मला समजतेय गं तुझी ओढाताण…म्हणूनच मी तुला सरोगेट मदरबद्दल
सांगितलं होतं. अगं, त्यात काही वाईट किंवा कायद्याविरूद्ध वगैरे नाहीए.
कित्येक स्त्रियांना गर्भाशयातील दोषामुळे मूल जन्माला घालता येत नाही.
अशावेळी ती कुणा स्त्रीचं गर्भाशय भाड्यानं घेते. त्या स्त्रीचं मूल सरोगेट मदर
नऊ महिने आपल्या गर्भाशयात वाढवते अन् मूल जन्माला आल्याबरोबर
आईवडिलांच्या स्वाधीन केलं जातं.
‘‘गर्भाशय भाड्यानं देणाऱ्या स्त्रीच्या आरोग्याची सर्व काळजी ते कुटुंब घेतं.
तिच्यावर बाळाची काहीही जबाबदारी नसते. तिचा त्या संततीवर हक्कही नसतो.
त्या पतिपत्नीच्या स्त्रीबीज व पुरूष बीजाचं मिलन काचेच्या परीक्षण नळीत
प्रयोग शाळेत घडवून ठेवलं जातं. यात गैर किंवा अवैधानिक काहीच नाही.
सरोगेट आईला भरपूर पैसा मिळतो. तुलाही मिळणाऱ्या पैशात मुलीचं शिक्षण
पूर्ण करता येईल.’’ अनितानं समजावलं.
‘‘अनिता, तू माझ्या भल्यासाठीच सांगते आहेस. हे मला ठाऊक आहे पण माझे
पती याला मान्यता देतील का हे मला समजत नाहीए.’’ नीलानं आपली अडचण
सांगितली.
‘‘पुन्हा परिचित, नातलग…त्यांची तोंडं कशी बंद करायची?’’
‘‘हे बघ, तू फक्त नवऱ्याला समजव, त्याची संमती घे.’’ अनितानं म्हटलं, ‘‘मग
इतरांची काळजी करायची नाही. तसंही निशाला कोट्याला जावंच लागेल. तुलाही
एकदा गर्भाशय भाड्यानं दिलं की ‘लिटिल एंजल्स सेंटर’मध्येच रहावं लागेल.
तिथंच सर्व सरोगेट मदर्स राहतात. नातलगांना सांगता येईल मुलीच्या
शिक्षणासाठी मी तिकडे जातेय. अधुनमधून नवरा तुला भेटून जाईल…बघता
बघता नऊ महिने जातात गं! पैसा आला की इतर गोष्टीही सोफ्याच होतात.’’
अनितानं परोपरीनं नीलाला समजावलं.
नीलाला तिचं म्हणणं पटलं. रात्री नवऱ्यापाशी विषय काढला. प्रथम तर त्यानं
स्पष्ट नकारच दिला, पण नीला आता निर्णयावर ठाम होती.
‘‘हे बघा, आपला काळ वेगळा होता. गरीबीमुळे आपण शिकू शकलो नाही. त्या
काळातही सरकारी शाळेत शिकलेली मुलं पुढे शिकून डॉक्टर, इंजिनियर, ऑफिसर
झाली, पण आताचा काळ वेगळा आहे. स्पर्धा फार वाढली आहे. मुलांना चांगल्या
कॉलेजात प्रवेश घेण्यासाठाही आधी कोचिंगक्लास करावा लागतो.’’
‘‘आपल्याला एकच मुलगी आहे. तिला उत्तम शिक्षण देणं हे आपलं कर्तव्य आहे.
तिला कोटा शहरातल्या चांगल्या इन्स्टिट्यूटमध्ये अॅडमिशनही मिळालं आहे.
फक्त फी भरायची आहे. शिवाय तिथला राहण्याजेवण्याचा खर्च…या सगळ्यासाठी
पैसा हवाय. शिवाय पुढलं इंजिनियरिंगचं शिक्षण…ते तरी फुकट होणार आहे का?
इतका पैसा उभा करण्यासाठीच मी एक पर्याय निवडला आहे. त्यात अनैतिक,
कायद्याविरूद्ध किंवा कुणाला दुखवून लुबाडून असं काहीच करायचं नाहीए.
‘‘फक्त नऊ महिन्यांचा प्रश्न आहे. माझं गर्भाशय मी एखाद्या श्रीमंत
दाम्पत्यांला भाड्यानं देणार. त्यांचं मूल माझ्या गर्भाशयात वाढणार. त्याचा
मोबदला म्हणून मला दहा लाख रूपये मिळतील. नऊ महिने झाले, बाळ
जन्माला आलं की मी त्यांना ते सोपवणार की माझी जबाबदारी संपली. या नऊ
महिन्यांत माझ्या आरोग्याची काळजी, खाणं, पिणं, आौषधपाणी, राहणं वगैरे सर्व
व्यवस्था ते कुटुंब करणार. तेव्हा तुम्ही नाही म्हणू नका. मुलीच्या बरोबरीनं
आपलाही प्रश्न आहेच. कायदेशीर मार्गानं पैसा मिळतोय तर त्याचा फायदा
घ्यायला हवा ना? फक्त बाहेर कुणाला काही कळू द्यायचं नाही एवढी जबाबदारी
तुमची.’’