* चेतना वर्धन
आरोग्य ही संपत्ती म्हणजेच उत्तम आरोग्य हीच खरी संपत्ती आहे. त्यामुळे शरीर तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी आपल्याला लहानपणापासूनच 3 गोष्टींकडे लक्ष देण्यास सांगितले जाते – योग्य खाण्याच्या सवयी, आवश्यक विश्रांती आणि नियमित व्यायाम. आज आपण व्यायामाबद्दल बोलू. डॉक्टर व्यायामाला पॉलीपाइल असेही म्हणतात. कारण, नियमितपणे करणारी व्यक्ती अनेक रोगांपासून मुक्त राहते आणि त्याचबरोबर त्याची कार्यक्षमताही वाढते. तज्ञांचा असा विश्वास आहे की एक प्रौढ आठवड्यातून किमान 2-3 तास व्यायाम करणे आवश्यक आहे.
स्वतःला तंदुरुस्त आणि निरोगी ठेवण्याचे अनेक मार्ग आहेत. उदाहरणार्थ, व्यायामशाळेत जाणे, धावणे, योगासने, एरोबिक्स किंवा कोणत्याही प्रकारचे खेळ इ. जर तुम्हाला यापैकी काही वेगळे करून पहायचे असेल तर पोहणे हा देखील एक चांगला पर्याय आहे, विशेषतः उन्हाळ्याच्या हंगामात, लोकांना ते खूप आवडते. रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध केंद्रांनुसार, पोहणे ही एक उत्कृष्ट पूर्ण शरीर कसरत आहे.
एका अभ्यासानुसार, 3 महिने सतत दर आठवड्याला सुमारे 40-50 मिनिटे पोहणे एखाद्या व्यक्तीची एरोबिक फिटनेस सुधारते, जे व्यक्तीच्या शारीरिक आणि भावनिक आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. अभ्यासानुसार, कर्करोग, मधुमेह, नैराश्य, हृदयविकार आणि ऑस्टिओपोरोसिस यांसारख्या अनेक आजारांचा धोका कमी करण्यातही ते उपयुक्त ठरते.
आश्चर्यकारक फायदे
जरी पोहण्यामुळे शरीराच्या अनेक भागांचे स्नायू सक्रिय राहतात आणि त्यांचा विकास होतो, परंतु हो, वेगवेगळ्या स्ट्रोक किंवा पोहण्याच्या तंत्राचा वेगवेगळ्या स्नायूंवर परिणाम होतो कारण त्या सर्वांच्या पोहण्याच्या पद्धती आणि तंत्रात थोडाफार फरक आहे. जरी बहुतेक स्ट्रोकमध्ये शरीराच्या सर्व प्रमुख भागांच्या लयबद्ध आणि समन्वित हालचालींचा समावेश होतो – धड, हात, पाय, हात, पाय आणि डोके, परंतु या जलतरण स्ट्रोकमध्ये शरीराच्या वेगवेगळ्या पद्धतींमुळे त्यांचे फायदे देखील भिन्न आहेत.
उदाहरणार्थ, फ्रीस्टाइलमध्ये तुम्ही कोणत्याही प्रकारे पोहू शकता. ब्रेस्टस्ट्रोकमध्ये तुम्ही छातीतून जोर लावता, फुलपाखरामध्ये संपूर्ण शरीर वापरले जाते आणि साइड स्ट्रोकमध्ये एक हात नेहमी पाण्यात असतो आणि पोहणारा दुसरा हात वापरून पोहतो.
फ्रीस्टाइल स्विमिंगमध्ये, कोअर एबडॉमिनल आणि तिरकस हे धड लांब स्ट्रोकसाठी फिरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात, तर हिप फ्लेक्सर्सचा वापर कॉम्पॅक्ट आणि स्थिर नियमित किक राखण्यासाठी केला जातो. फ्रीस्टाइल बॅकस्ट्रोक स्विमिंग दरम्यान, जलतरणपटूंना त्यांच्या पाठीवर झोपावे लागते आणि पाण्यावर पोहावे लागते. त्यांच्या पाठीवर झोपल्यानंतर, पोहणारे त्यांचे हात पाय हलवतात जसे की ते बोट चालवत आहेत.
हात आणि पायांची हालचाल फ्रीस्टाईल सारखीच असते, फरक एवढाच आहे की तुम्ही तुमच्या पाठीवर झोपून पोहता. पाठीच्या समस्यांनी त्रस्त लोकांसाठी अशाप्रकारे पोहणे खूप फायदेशीर असल्याचे डॉक्टरांचे म्हणणे आहे.
वजन कमी करण्यात प्रभावी
वजन कमी करण्यासाठी बटरफ्लाय स्ट्रोक चांगला मानला जातो. हा स्ट्रोक 10 मिनिटे योग्य प्रकारे केल्याने सुमारे 150 कॅलरीज बर्न होतात. कोर ओटीपोटाचे आणि खालच्या पाठीचे स्नायू श्वास घेताना शरीराला पाण्याबाहेर उचलतात. ग्लूट्स हे सुनिश्चित करतात की पाय डॉल्फिनसारखे आहेत. पेक्स, लास्ट, क्वाड्स, वासरे, खांदे, बायसेप्स, ट्रायसेप्स सर्व या स्ट्रोक दरम्यान कठोर परिश्रम करतात.
ब्रेस्टस्ट्रोकबद्दल बोलायचे झाले तर, यामध्ये जलतरणपटू त्यांच्या छातीवर पोहतात आणि बाकीचे धड फार कमी क्रियाकलाप करतात. यामध्ये डोके जवळजवळ पाण्याबाहेर गेले आहे, शरीर सरळ राहते आणि बेडूक पाण्यात पोहल्यासारखे हात पाय अशा प्रकारे वापरले जातात. पेक्टोरल आणि लॅटिसिमस डोर्सी स्नायूंचा वापर पाण्याच्या विरूद्ध हातांना आतील बाजूने फिरवण्यासाठी केला जातो. ब्रेस्टस्ट्रोक किक देण्यासाठी ग्लूट्स आणि क्वाड्रिसेप्स स्नायूंचा वापर केला जातो.
पोहण्याचे इतर फायदे
- फुफ्फुसासाठी फायदेशीर
‘इंडियन जर्नल ऑफ फिजियोलॉजी’मध्ये प्रकाशित झालेल्या ‘कॉम्पॅरेटिव्ह स्टडी ऑफ लंग फंक्शन इन स्विमर्स अँड रनर्स’ या अभ्यासात असे आढळून आले आहे की पोहणे फुफ्फुसांना मजबूत करते आणि त्यात ऑक्सिजनचे प्रमाण वाढवण्यासदेखील प्रभावी आहे. पोहताना, फुफ्फुस खूप सक्रिय राहतात आणि दीर्घ श्वास घेण्याचा आणि त्यांना बराच वेळ धरून ठेवण्याचा सराव करतात. यामुळे फुफ्फुसाची क्षमता वाढते आणि फुफ्फुसाच्या स्नायूंवर सकारात्मक दबाव येतो. तसेच, जलतरणपटूंना त्यांच्या स्ट्रोकने श्वास घेण्यास वेळ द्यावा लागतो आणि थोड्या अंतरानेच श्वास घ्यावा लागतो. याचा अर्थ शरीराला थोडा वेळ थांबण्याचे प्रशिक्षण मिळते, ज्यामुळे श्वास घेण्याची क्षमता विकसित होते. या व्यायामाचा सकारात्मक परिणाम अस्थमाच्या रुग्णांवरही दिसून येतो.
- शक्ती वाढवण्यासाठी उपयुक्त
पोहताना पाय सतत हलवावे लागतात. यासोबतच हात आणि खांदेही हलवावे लागतात. हवेपेक्षा पाणी जास्त दाट असल्याने शरीरावर पाण्याचा दाबही जास्त जाणवतो. पाणी हालचालींना सतत प्रतिकार निर्माण करते. या प्रतिकारशक्तीच्या पलीकडे जाण्यासाठी, आपल्या शरीराला कठोर परिश्रम करावे लागतील. हे स्नायूंना टोन करते आणि तग धरण्याची क्षमता आणि ताकद देखील वाढवते. पोहणे हे प्रौढांच्या हिप स्नायूंना बळकट करण्यासाठी आणि ऑस्टियोआर्थरायटिसच्या रुग्णांमध्ये पकड मजबूत करण्यासाठी एक चांगले माध्यम मानले जाते.
- मानसिक आरोग्य
व्यायामामुळे ‘फील-गुड हार्मोन्स’ आणि एंडोर्फिनला प्रोत्साहन मिळते आणि ताणतणाव हार्मोन्स ॲड्रेनालाईन आणि कोर्टिसोल कमी होतात. कमी मूड, चिंता, तणाव किंवा नैराश्य इत्यादी टाळण्यासाठी किंवा त्यावर उपचार करण्यासाठी पोहण्याचा सल्ला दिला जातो. काही लोकांना इतर व्यायामाच्या तुलनेत पोहण्यात जास्त आराम वाटतो.
- पोहणेदेखील सांध्यांसाठी चांगले आहे
संधिवात असो किंवा हाडांची इतर कोणतीही दुखापत असो, पोहणे इतर व्यायामांपेक्षा सुरक्षित मानले जाते. धावणे, सायकल चालवणे किंवा इतर जिम वर्कआउट्समध्ये सर्वात मोठा धोका म्हणजे हाडांना किंवा सांध्यांना दुखापत होणे. संधिवात रुग्णांना पोहण्याचा सल्लाही डॉक्टर देतात. जेव्हा तुमचे शरीर पाण्यात असते तेव्हा तुम्ही अशा हालचाली करू शकता ज्या सामान्यतः करणे कठीण असते. पोहताना सांध्यावर फारच कमी भार पडतो. त्यामुळे सांधेदुखी असूनही आरामात पोहता येते.
- चांगली झोप
‘नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ’च्या मते, वृद्धांसाठी निद्रानाशावर सर्वोत्तम उपाय म्हणजे पोहणे.
- आपल्या हृदयाची काळजी घ्या
पोहणे हा एक प्रकारचा एरोबिक व्यायाम आहे, ज्यामुळे हृदय मजबूत होते आणि रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यास मदत होते. जर महिलांनी दररोज 30 मिनिटे पोहले तर त्यांच्या हृदयविकाराचा धोका 30 ते 40% कमी होतो. पोहणे चांगले कोलेस्टेरॉल वाढवण्यास देखील मदत करते.