* प्रतिनिधी
व्यावसायिक दृष्टिकोनातून देशातील महत्त्वाचे राज्य असलेले महाराष्ट्र देशांतर्गत आणि विदेशी पर्यटकांना आकर्षित करण्यातही विशेष आहे. या राज्यात प्रेक्षणीय स्थळांची कमतरता नाही. मायानगरी म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या मुंबईची चमक आणि समुद्र किनारा ही या प्रदेशाची शान आहे.
महाराष्ट्र हे विविध पर्वत, नयनरम्य समुद्रकिनारे आणि विविध संग्रहालये, स्मारके आणि किल्ल्यांशिवाय ओळखले जाते. त्याची राजधानी मुंबई आहे, जी देशाची आर्थिक राजधानी म्हणून ओळखली जाते.
मुंबई
आलिशान हॉटेल्स, बहुमजली इमारती, झोपडपट्ट्या, झोपडपट्ट्यांनी खचाखच भरलेली महाराष्ट्राची राजधानी असलेल्या मुंबईची गर्दी इतर शहरातील गर्दीपेक्षा वेगळी आहे. या गर्दीत प्रत्येक व्यक्ती एकटा आणि स्वतंत्र दिसतो. इथे सोबत चालणारी माणसं पुढच्या क्षणी एकटे राहण्याची सहज तयारी करून भेटतात. इथे एकत्र राहणे म्हणजे समोरच्याला पूर्ण स्वातंत्र्य देणे. मुंबईत राहूनही ज्याला पारंपारिक जीवन जगायचे आहे, त्याला मुंबई केवळ मागेच सोडत नाही, तर त्याच्या तडफदार स्वभावाने त्याला दूर पळवून लावते, असे म्हणतात.
हॉटेल ताजवरील २६/११ च्या दहशतवादी हल्ल्यानंतर मुंबईची स्थिती चांगली असल्याचे दिसत आहे.
निसर्गरम्य ठिकाणे
कुलाबा परिसरातील समुद्रकिनाऱ्याला जोडलेले हे ठिकाण मुंबईचा अतिशय सुंदर भाग म्हणून प्रसिद्ध आहे. 1911 मध्ये ब्रिटीश राजाच्या शाही आगमनाचे स्मारक म्हणून समुद्रकिनारी बांधलेले भव्य गेटवे ऑफ इंडिया कलात्मक आहे. ते 1924 मध्ये पूर्ण झाले. जगभरातील पर्यटक येथे मोकळ्या वातावरणात फिरतात आणि आराम करतात. दिवसभर, लहान आणि डबल डेकर बोटी लोकांचा ताफा एलिफंटा आणि मांडवा बेटांवर घेऊन जातात. ताजमहाल पॅलेस, त्याच्या भव्यतेसाठी प्रसिद्ध, हॉटेल गेटवे समोर उपस्थित आहे.
मुंबईत भेट देण्यासाठी एक काळा घोडा परिसर आहे जिथे कला संग्रह, गॅलरी आणि पुतळे आहेत. याशिवाय मरीन ड्राइव्ह, चौपाटी आणि मलबार हिल्स आहेत जे समुद्र किनाऱ्याला जोडलेले आहेत. सूर्यास्त आणि त्यानंतरचे दिवे पाहण्यासाठी ही उत्तम ठिकाणे आहेत. ही ठिकाणे प्रेमळ जोडप्यांसाठी खूप आरामशीर आहेत. नरिमन रोडवरील सेंट थॉमस चर्च भव्य आणि कलात्मक आहे. मणिभवन म्युझियम, डॉ. भाऊ दाजी लाड म्युझियम, प्रिन्स ऑफ वेल्स म्युझियम आणि जहांगीर आर्ट गॅलरी ऑफ मॉडर्न आर्ट गॅलरी हे महात्मा गांधींशी संबंधित आहेत. याशिवाय जिजामाता गार्डन आणि नरिमन पॉइंट, गोरेगाव, चौपाटी आणि जुहू बीच पर्यटकांना खूप आकर्षित करतात.
गेटवे ऑफ इंडियावरून बोटीने एलिफंटा आणि मांडवा बेटांवर जाता येते आणि तेथून संध्याकाळी परतता येते. वरळीतील नेहरू तारांगणाला भेट देऊन अंतराळ जग जवळून पाहणे हा एक अतिशय रोमांचक आणि अनोखा अनुभव आहे. गोरेगावमधील फिल्मसिटी म्हणजेच बॉलीवूडला भेट देऊन पडद्यामागील चित्रपट जगताही पाहता येते.
खरे तर मुंबईत सर्व प्रकारचे खाद्यपदार्थ मिळतात. पण महाराष्ट्रीयन व्यतिरिक्त गुजराती थाळी, वडा पाव, कॉर्न पॅटीज, आईस्क्रीम हे पदार्थ खास आहेत.
तुम्ही लांबच्या सुट्टीवर असाल तर मुंबईहून औरंगाबादला जाताना एलोरा आणि अजिंठा या सुंदर आणि अनोख्या लेण्याही पाहण्यासारख्या आहेत.
कसे पोहोचायचे आणि कुठे राहायचे : मुंबई हे देशातील प्रमुख ठिकाणांशी हवाई, रेल्वे आणि रस्त्याने चांगले जोडलेले आहे. तसेच मुंबईत जाण्यासाठी आणि राहण्यासाठी प्रत्येक शहरात आरक्षणाची सुविधा उपलब्ध आहे. जानेवारी महिना हा मुंबईला जाण्यासाठी उत्तम काळ मानला जातो. येथे सर्व प्रकारची महागडी आणि स्वस्त हॉटेल्स उपलब्ध आहेत. बहुतेक बजेट हॉटेल्स आणि गेस्टहाऊस कुलाब्यातील गेटवे ऑफ इंडियाच्या परिसरात आहेत.
माथेरान
नैसर्गिक सौंदर्याने भरलेले हे छोटेसे हिल स्टेशन, मुंबईपासून केवळ 110 किलोमीटर अंतरावर, माथेरान हे उन्हाळ्यात फिरण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाण आहे. हे समुद्रसपाटीपासून सुमारे 800 मीटर उंचीवर आहे. येथे वाहनांना मनाई आहे, त्यामुळे मुंबईच्या गर्दीच्या जीवनापासून काही क्षण निवांत क्षण घालवण्यासाठी माथेरान हे उत्तम ठिकाण आहे.
नेरल हे माथेरानचे सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे. मुंबई ते माथेरानला जाण्यासाठी सकाळची वेळ उत्तम आहे. दादर स्थानकातून कर्जतला जाणाऱ्या लोकल ट्रेनने नेरल स्टेशनला दोन तासात पोहोचता येते. स्टेशनमधून बाहेर पडताना टॉय ट्रेन हे मुख्य आकर्षण आहे. नेरल येथे नॅरोगेज लाइन आहे जी माथेरानपर्यंत जाते. या टॉय ट्रेनमध्ये बसून डोंगर चढत आणि उतरताना अडीच तासांच्या प्रवासात सुंदर नैसर्गिक नजारे अनुभवता येतात. ट्रॉलीनेही येथे जाता येते. जर तुम्हाला लवकर गंतव्यस्थानी पोहोचायचे असेल तर तुम्ही टॅक्सी स्टँडवरून टॅक्सी देखील पकडू शकता. वाट अगदी वळणदार आहे.
या छोट्या शहराला वर्षभर पर्यटकांची वर्दळ असते. दऱ्या-खोऱ्यांमध्ये पसरलेले धुके, हवेत तरंगणारे ढग, ओले वातावरण यामुळे वेगळेच वातावरण निर्माण होते. ऑक्टोबर ते मे हा सर्वोत्तम हंगाम आहे.
येथे खाजगी वाहनांना परवानगी नाही. हवे असल्यास दस्तुरी नाक्यापर्यंत गाडी आणता येते. पुढे जाण्यासाठी फक्त 3 मार्ग आहेत: पायी, घोडा किंवा हात रिक्षा. माथेरानमध्ये प्रवेश करण्यासाठी प्रवेश शुल्क आहे, मग ते रेल्वे स्थानकातून असो किंवा दस्तुरी नाक्यावरून, हे नाममात्र प्रवेश शुल्क भरल्यानंतरच तुम्ही शहरात प्रवेश करू शकता. माथेरानमध्ये भरपूर हॉटेल्स आहेत. तुम्ही पीक सीझनमध्ये जात असाल तर हॉटेल बुकिंग अगोदर करून घेणे चांगले.
निसर्गप्रेमींसाठी माथेरान ही देणगीपेक्षा कमी नाही. आजूबाजूला हिरवळ आहे. येथे पपीहा, मैना, किंगफिशर, मुनिया असे पक्षी आहेत. येथे माकडांची संख्याही खूप आहे.
माथेरानचे आणखी एक आकर्षण म्हणजे व्हॅली क्रॉसिंग, ज्यामध्ये दोन टेकड्यांमधील अंतर दोरीच्या साहाय्याने पार केले जाते. पर्यटकांना ते खूप आवडते.
महाबळेश्वर
महाबळेश्वर हे मुंबईच्या आग्नेयेस आणि सातारा शहराच्या वायव्येस 64 किमी अंतरावर एक सुंदर रिसॉर्ट आहे.
येथील हिरवळ या पर्यटन स्थळाच्या सौंदर्यात भर घालते. ऑक्टोबर ते जून हा येथे भेट देण्याचा उत्तम काळ आहे. हे हिल स्टेशन जूनच्या मध्यापासून ते सप्टेंबरपर्यंत मुसळधार पावसामुळे बंद होते. हे ठिकाण हवाई मार्ग, रेल्वे आणि रस्ते मार्गांनी जोडलेले आहे. हे जवळच्या विमानतळ आणि रेल्वे स्टेशनपासून २४ किलोमीटर अंतरावर आहे. बहुतांश पर्यटक येथे बसने जाणे पसंत करतात. मुंबईहून रस्त्याने महाबळेश्वरला ६ तासांत पोहोचता येते.
महाराष्ट्र पर्यटन विभागाकडून महाबळेश्वर आणि पाचगणी येथे राहण्याची उत्तम व्यवस्था आहे. जाण्यापूर्वी निवास व्यवस्था आगाऊ बुक करणे चांगले.
येथे 30 पेक्षा जास्त गुण आहेत. सनसेट पॉइंट, सनराईज पॉइंट, विल्सन पॉइंट आणि लॉडविक पॉइंट हे प्रमुख आहेत. याशिवाय माउंट माकुम, कॅथॉलिक चर्च, प्रतापगड किल्ला इत्यादीही पाहण्यासारखे आहेत. नवविवाहित जोडपे बहुतेक हनिमूनसाठी येथे येतात. हे ठिकाण स्ट्रॉबेरी आणि तुतीच्या उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे.
वेण्णा तलाव हे महाबळेश्वरचे मुख्य आकर्षण आहे. राजवाड्याच्या आजूबाजूला दाट झाडी आहेत. येथील तलावात पर्यटकांना बोटीतून प्रवास करणे आवडते.
महाबळेश्वरच्या सर्व प्रेक्षणीय स्थळांना भेट देण्यासाठी तुम्ही खाजगी बसेस किंवा खाजगी वाहनांची मदत घेऊ शकता.
इथले आणखी एक सुंदर रिसॉर्ट म्हणजे पाचगणी. येथील शाळा देशभर प्रसिद्ध आहेत. महाबळेश्वरचे तापमान थंड असते त्यामुळे तिथे जाताना लोकरीचे कपडे सोबत नेण्यास विसरू नका. हे आरोग्य पर्यटन स्थळ म्हणूनही ओळखले जाते.