* सोमा घोष
स्वत:चा व्यवसाय असेल तर काम करण्याची इच्छा आपोआप प्रबळ होते. कुटुंबासोबत कामाचा ताळमेळ साधणेही सोपे जाते. कार्यालयात टिफिन म्हणजेच जेवणाचा डबा पोहोचवणे, हे काम घरातून अगदी सहज करता येते, पण या कामातील खरे आव्हान आहे ते म्हणजे स्वच्छता आणि चविष्ट जेवण देणे.
प्रत्येकाला रोजचे जेवण आवडेल आणि ते परत येणार नाही याचीही नेहमी काळजी घ्यावी लागते. लग्नानंतर मोठया शहरांमध्ये तुम्ही हे काम करू शकता. ३०० चौरस फुटांच्या छोटया घरात एका बाजूला स्वयंपाकघर करून १० ते २० लोकांसाठी जेवणाचा डबा बनवण्याची व्यवस्था करता येते.
जेवणात चपाती, पराठा, पुरी आणि डाळी, भाजी, भात असे शाकाहारी पूर्णान्न देता येते. हळूहळू, ग्राहकांची संख्या वाढू लागल्यावर तुम्ही तुमच्या आजूबाजूच्या महिलांनाही कामाला घेता येते. त्यांना पोटभर जेवण आणि काही पैसे दिले जातात. एका घरातून १०० पेक्षा जास्त लोकांसाठी जेवण तयार करता येते. यासाठी ४-५ लोक आवश्यक असतात, ज्यामध्ये महिला आणि पुरुष दोन्ही असू शकतात.
चांगला व्यवसाय
विनितालाच घ्या. सासरची परवानगी नव्हती, पण आर्थिक अडचणींमुळे अखेर ते तयार झाले. ती म्हणते की, सासरच्या मंडळींना तिने कुठलाही व्यवसाय करावा, असे वाटत नव्हते, पण तिला घर चालवायचे होते आणि घरभाडेही द्यावे लागत होते, जे पतीच्या कमाईत शक्य नव्हते. माझी मुलंही मोठी होत होती. त्यांना शाळेत पाठवायचे होते, म्हणून शेवटी मी हा व्यवसाय निवडला. माझ्याकडे फारसे शिक्षण नव्हते, जेणेकरून मी बाहेर जाऊन दुसरे काही काम करू शकेन.
मला स्वयंपाकाची आवड पहिल्यापासूनच होती. जेव्हा लोकांना मी केलेले पदार्थ आवडू लागले तेव्हा मला नवनवीन आणि चांगले पदार्थ बनवण्याची प्रेरणा मिळाली. आता माझे पती अरविंद यादव आणि भावजयही या कामात मला मदत करतात. बाजारातून सामान आणणे आणि बनवलेले पदार्थ कार्यालयात पोहोचवणे, ही कामं तेच करतात.
या सेवेतून तुम्ही दरमहा ५० हजार रुपये कमवू शकता. सुमारे १०-१२ किलोमीटरच्या परिसरात खाद्यपदार्थ किंवा जेवण पोहोचवण्याची व्यवस्था करता येते.
कामासोबतच या गोष्टीही लक्षात ठेवा, जेणेकरून तुमचा व्यवसाय सुरू राहील :
* लोकांच्या आवडी-निवडींची काळजी घ्या.
* जेवणासाठी चांगल्या दर्जाचे तेल आणि मसाले वापरा.
* स्वच्छतेची काळजी घेणे सर्वात महत्त्वाचे असते, त्यात भाज्या स्वच्छ धुणे तसेच जेवण बनवणाऱ्या महिलांच्या स्वच्छतेची काळजी घेणे आवश्यक असते.
विनिताला विश्वास आहे की, तिने हा व्यवसाय योग्यवेळी सुरू केला आहे. तिला लक्ष्य यादव (७ वर्षे) आणि विवेक यादव (३ वर्षे) अशी दोन मुले आहेत. ती आता शाळेत जाऊ लागली आहेत. त्यांना भविष्यातही चांगले शिक्षण द्यायचे आहे. तिला आपला व्यवसाय इतका वाढवायचा आहे की, त्यातून काही महिलांना रोजगार मिळू शकेल. या व्यवसायासाठी ‘फूड सेफ्टी अँड स्टँडर्ड इंडिया अॅक्ट २००६’ लागू होतो. तिथे नोंदणी केल्यामुळे ग्राहक मिळतात, पण नंतर स्वच्छता तपासण्यासाठी येणाऱ्या निरीक्षकांना सामोरे जाण्याचा मनस्ताप होतो.