मासिक पाळीच्या स्वच्छतेमध्ये निम्मी लोकसंख्या मागे आहे

* पारुल भटनागर

तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की भारतातील सर्व राज्यांपैकी गुजरात आणि मेघालय या फक्त २ राज्यांमध्ये ६५ टक्के महिला पीरियड उत्पादनांचा वापर करतात. तर इतर राज्यात हे प्रमाण खूपच कमी आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो की, आधुनिकता आणि माहितीचे सर्व पर्याय असूनही देशातील ८२ पैकी तीन चतुर्थांश महिला सॅनिटरी नॅपकिन्स वापरत नाहीत आणि आजही त्या मासिक पाळीच्या काळात जुन्या पद्धतींचा अवलंब करतात. ज्याचे मुख्य कारण बहुतेक मुली आणि स्त्रियादेखील या विषयावर बोलणे लाजिरवाणी गोष्ट मानतात. त्यामुळे संसर्गाची भीती तर राहतेच पण वंध्यत्व आणि कर्करोग होण्याचाही मोठा धोका असतो. म्हणूनच महिलांनी पीरियड्सच्या काळात पीरियड उत्पादनांचा वापर करून स्वत:च्या स्वच्छतेची काळजी घ्यावी यासाठी जनजागृती करणे आवश्यक आहे.

आकडे काय सांगतात

जर आपण नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हेबद्दल बोललो, तर बिहारच्या महिला स्वच्छतेची काळजी न घेण्याच्या बाबतीत मागे आहेत, जिथे केवळ ५९ टक्के महिला केवळ मासिक पाळीच्यावेळी सुरक्षित साधनांचा वापर करतात. आजही देशभरात १५ ते २४ वयोगटातील सुमारे ५० टक्के महिला मासिक पाळीच्यावेळी कपडे वापरतात. तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की दरवर्षी जगभरातील लाखो महिलांचा मासिक पाळीच्या दरम्यान संसर्गामुळे मृत्यू होतो. जे खूपच आश्चर्यकारक आहे.

गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग होण्याची शक्यता

पीरियड्स दरम्यान, जेव्हा महिला सर्वाधिक कपडे वापरतात, तेव्हा योनीमध्ये संसर्ग होण्याची शक्यता खूप जास्त असते. ज्याचा थेट संबंध गर्भाशयाच्या मुखाच्या कर्करोगाशी आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो की भारतात दरवर्षी हजारो महिलांचा गर्भाशयाच्या आणि गर्भाशयाच्या मुखाच्या कर्करोगाने मृत्यू होतो.

यामध्ये ग्रामीण भागातील महिलांची संख्या मोठी आहे, ज्या मासिक पाळीच्या काळात स्वच्छतेची काळजी घेत नाहीत. हा कर्करोग थेट स्त्रियांच्या जननेंद्रियाशी संबंधित कर्करोग आहे, ज्यामुळे गर्भाशय ग्रीवाच्या पेशींवर परिणाम होऊन कर्करोग होतो. ज्यासाठी महिलांनी मासिक पाळीच्या काळात स्वच्छतेची किती काळजी घेणे आवश्यक आहे, याबाबत जनजागृती करण्याची नितांत गरज आहे.

स्वस्त नॅपकिन्स खरेदी करणे हीदेखील मोठी समस्या आहे

स्त्रिया आपल्या कुटुंबाला प्रथम प्राधान्य देतात हे आपल्या सर्वांना चांगलेच माहीत आहे. मग ते त्यांच्या खाण्याबद्दल असो किंवा त्यांच्या आरोग्याबद्दल, ते या प्रकरणात स्वत:कडे पूर्णपणे दुर्लक्ष करतात. त्यामुळे त्यांच्यामध्ये अनेक कमतरता आहेत आणि ते पैसे वाचवण्यासाठी स्वस्त नॅपकिन किंवा घरात ठेवलेले कपडे वापरतात. आम्ही तुम्हाला सांगतो की, तुम्हाला स्वस्त दरात नॅपकिन मिळत असले, तरी त्यात ब्लिचिंगसह अनेक घातक रसायनांचा वापर केल्यामुळे गर्भाशयाच्या कर्करोगासोबतच हे वंध्यत्त्वाचेही कारण होऊ शकते. हेदेखील सिद्ध झाले आहे की बहुतेक स्त्रिया नॉन ऑर्गेनिक सॅनिटरी पॅड वापरतात, ज्यामध्ये एका पॅडमध्ये चार प्लास्टिकच्या पिशव्यांएवढे प्लास्टिक असते. ज्यावरून तुम्ही अंदाज लावू शकता की ते महिलांच्या आरोग्यासाठी किती हानिकारक आहेत.

स्वच्छतेची काळजी कशी घ्यावी

पॅडचा वापर करतांना कंजुषी करू नका. दर महिन्याला येणाऱ्या काळात तुम्ही कपडे वापरत असाल तर थोडी काळजी घ्या. कारण त्यात असलेल्या अनेक बॅक्टेरियामुळे ते तुमचे प्रजनन आरोग्य बिघडू शकते. त्यामुळे पीरियड्सच्या काळात फक्त चांगले म्हणजेच ऑरगॅनिक पॅड वापरावेत. कारण ते      नैसर्गिक आहे तसेच त्यांची शोषण्याची क्षमताही खूप चांगली आहे. तसेच, नैसर्गिक गोष्टींपासून बनलेले असल्याने, युरिन इन्फेक्शन, कॅन्सरसारखे आजार होण्याची शक्यता खूप कमी होते. अधिक आरामदायक असल्याने, योनीच्या आरोग्यासाठीदेखील खूप चांगले आहे. तुमच्या मासिक पाळीचा प्रवाह जास्त नसला तरी दर दोन ते तीन तासांनी पॅड बदलत राहा. हे लक्षात ठेवणे तुमच्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहे. जेणेकरून कोणत्याही प्रकारचा संसर्ग होण्याची शक्यता नाही.

दररोज स्नान करा

मासिक पाळीच्या काळात महिलांच्या शरीरात विविध बदल होतात. कधी पोटदुखीचा त्रास तर कधी पाठदुखीचा त्रास. अशा परिस्थितीत अनेक वेळा मुली आणि स्त्रिया मासिक पाळीदरम्यान दररोज अंघोळ करणे पूर्णपणे टाळतात. ज्यामुळे योनीमार्गात संसर्ग होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत, स्वत:च्या स्वच्छतेची काळजी घेत, या काळात तुम्हाला दररोज अंघोळ करण्याची सवय लावावी लागेल. जेणेकरून तुम्ही स्वत:ला संसर्गापासून वाचवू शकाल.

टॅम्पन्सदेखील सर्वोत्तम पर्याय आहेत

जर तुम्हांला हेवी फ्लो येत असेल किंवा वारंवार पॅड बदलण्याचा त्रास टाळायचा असेल तर टॅम्पन्स हा सर्वात सुरक्षित आणि सर्वोत्तम पर्याय आहे. हे फक्त योनीच्या आत आरामात घालणे आवश्यक आहे. हे वापरण्यास सोपे असून अतिशय आरामदायकदेखील आहे. फक्त लक्षात ठेवा की ८ तासांपेक्षा जास्त काळ एकच टॅम्पन्स वापरू नका, अन्यथा संसर्ग होऊ शकतो.

योनी स्वच्छ ठेवा

संसर्ग टाळण्यासाठी स्वच्छ पाण्याने तुमची योनी धुवत रहा. कारण पीरियड्सच्या काळात योनीतून नेहमी रक्तस्राव होत असल्याने स्वच्छ न केल्यास संसर्ग होण्याची भीती राहते. तसेच स्वच्छतेच्या अभावामुळे तुमच्या योनीतून वास ही येऊ लागतो. हे टाळण्यासाठी योनीमार्ग स्वच्छ ठेवा.

सुती पँटी घाला

या दिवसांसाठी, तुमची पँटी वेगळी, सुती आणि स्वच्छ असावी. कारण जर तुम्ही तीच ती घाणेरडी पँटी रोज वापरत असाल तर संसर्ग होण्याचा धोका लक्षणीय वाढतो. तसेच जर तुम्ही कॉटन पँटीज वापरत असाल तर ती आरामदायी असण्यासह स्किन फ्रेंडलीदेखील असेल.

सर्व्हाइकल कॅन्सरपासून कसे वाचाल

* डॉ. अंजलि मिश्रा

भारतीय महिला मासिक पाळीशी संबंधित गोष्टींवर आजही खुलेपणाने बोलणं टाळतात. बहुधा याचमुळे भारतीय महिलांमध्ये ब्रेस्ट कॅन्सरनंतर सर्व्हाइकल कॅन्सर दुसरा सर्वसाधारण कॅन्सर बनून समोर येतोय.

कसा होतो

* सर्विक्स गर्भाशयाचा भाग आहे, ज्यात सर्व्हाइकल कॅन्सर ह्युमन पॅपिलोमा व्हायरस (एचपीव्ही)च्या संक्रमणाने होतो.

* हे संक्रमण साधारणपणे शारीरिक संबंधांनंतर होते व या आजारात अनियमित रुपाने सेल्स वाढू लागतात.

* यामुळे योनीमध्ये रक्त येणे बंद होणे व संबंधांनंतर रक्तस्त्राव यासारख्या समस्या निर्माण होतात.

लक्षणे

साधारणपणे सुरुवातीला याची लक्षणे ठळकपणे समोर येत नाहीत, परंतु जर थोडीशी सावधगिरी बाळगली तर याची लक्षणे ओळखता येऊ शकतात :

* नियमित मासिक पाळीच्या दरम्यान रक्तस्त्राव होणे, संभोगानंतर रक्तस्त्राव होणे.

* पाण्यासारख्या दुर्गंधीयुक्त पदार्थाचे जास्त प्रमाणात स्त्रवणे.

* जेव्हा कॅन्सरच्या पेशी पसरू लागतात, तेव्हा ओटीपोटात वेदना होऊ लागतात.

* असामान्य अतिरक्तस्त्राव होणे वजन कमी होणे, थकवा जाणवणे व अॅनिमियाची समस्या ही देखील लक्षणे असू शकतात.

कॅट्रोल करण्याचे व्हॅक्सिन व टेस्ट

* तसे तर सुरुवातीला सर्व्हाइकल कॅन्सरची लक्षणे दिसून येत नाहीत, परंतु याला थांबवण्यासाठी व्हॅक्सिन उपलब्ध आहे, ज्यामुळे जवळपास ७० टक्केपर्यंत बचाव होऊ शकतो.

* नियमितपणे तपासणी केली गेली, तर सर्व्हाइकल कॅन्सरची लक्षणे ओळखता येऊ शकतात.

* आजाराचे निदान करण्यासाठी साधारणपणे पॅप स्मीअर टेस्ट केली जाते, या टेस्टमध्ये प्री कॅन्सर सेल्सची तपासणी केली जाते.

* एलबीसी टेक्निकच्या अॅडव्हान्स वापरामुळे सर्व्हाइकल कॅन्सरची तपासणी करण्यात सुधारणा झाली आहे.

उपचार

* जर सर्व्हाइकल कॅन्सरचे निदान सुरुवातीच्या स्टेजला केले, तर वाचण्याची शक्यता ८५ टक्क्यांपर्यंत असते.

* तसे तर सर्व्हाइकल कॅन्सरचा उपचार या गोष्टीवर अवलंबून आहे की कॅन्सर कोणत्या स्टेजला आहे. सर्वसाधारणपणे सर्जरीद्वारे गर्भाशय काढले जाते व जर आजार अगदीच अॅडव्हान्स्ड स्टेजला असेल, तर केमोथेरपी व रेडिओथेरपीदेखील दिली जाते.

सावधानता आहे गरजेची

* डॉक्टरकडून सल्ला घेऊन अँटी सर्व्हाइकल कॅन्सरच्या लसी घ्याव्यात.

* महिलांनी विशेषत: व्यक्तिगत स्वच्छतेकडेदेखील लक्ष दिले पाहिजे, कारण जननेंद्रियांची स्वच्छता अत्यंत महत्त्वाची आहे.

* मासिक पाळीत चांगल्या प्रतीच्या सॅनिटरी नॅपकिनचा वापर केला पाहिजे.

* वेळीच डॉक्टरांशी संपर्क करणे कॅन्सरच्या उपचारांवरील सगळयात महत्त्वाचे पाऊल आहे. त्यामुळे शरीरातील बदलांना दुर्लक्षित करू नये.

महत्त्वपूर्ण तथ्य

स्पष्ट शब्दांमध्ये सांगायचे, तर जगातील विकसित देशांमध्ये १०० पैकी एका स्त्रीला आयुष्यात सर्व्हाइकल कॅन्सर होतो, तर भारतात ५३ स्त्रियांपैकी एकीला हा आजार होतो. म्हणजे भारतीय आकडेवारीनुसार जवळपास अर्ध्याचा फरक आहे.

अन्य कारणे

* लहान वयात संभोग करणे.

* एकापेक्षा जास्त पार्टनरसोबत

* शारीरिक संबंध ठेवणे.

* अॅक्टिव वा पॅसिव्ह स्मोकिंग.

* सातत्याने गर्भनिरोधक औषधांचा

वापर.

* रोग प्रतिकार शक्ती कमी होणे.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें