* अनामिका पांडे
स्मार्टफोन आणि सोशल मीडिया आज लोकांच्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग बनला आहे. परिस्थिती अशी आहे की तुमच्याकडे स्मार्टफोन नसेल तर जगच संपल्यासारखे वाटते. तुमचा मोबाईल खराब झाला तरी तुम्ही तो लवकरात लवकर दुरुस्त करण्याचा प्रयत्न करा. तुम्ही तुमच्या तब्येतीची जेवढी काळजी करत नाही, तेवढीच तुम्हाला मोबाईल फोनच्या नुकसानीची काळजी वाटते.
आजकाल लोकांचे जग फोनभोवती फिरू लागले आहे. कुठेही जा, काहीही खा, प्रत्येक गोष्ट सोशल मीडियावर अपलोड करणं आजकाल लोकांसाठी खूप महत्त्वाचं झालं आहे. मात्र मोबाईलच्या अतिवापरामुळे शारीरिक आणि मानसिक हानी होते. असे संशोधनात समोर आले आहे. केवळ लहान मुलांसाठीच नाही, तर मोठ्यांचे मानसिक संतुलनही सतत मोबाइल आणि सोशल मीडियावर चिकटून राहणे हानिकारक आहे.
स्मार्टफोन आणि सोशल मीडियावर आवश्यकतेपेक्षा जास्त वेळ घालवणे म्हणजे तुम्ही तुमच्या वैयक्तिक आयुष्यापेक्षा फोनच्या दुनियेत जास्त हरवत आहात. त्यामुळे तुम्ही बाहेरच्या जगापासून पूर्णपणे अनभिज्ञ होतात. आमच्या कुटुंबाची आणि मुलांचीही काळजी घेतली जात नाही.
अशा परिस्थितीत, तुम्हाला डिजिटल डिटॉक्सिफिकेशनची आवश्यकता असू शकते. नवीन तंत्रज्ञान आणि सोशल मीडिया आपल्याला अनोख्या आणि सर्जनशील मार्गांनी संवाद साधण्याची संधी देतात. परंतु, अनेकवेळा तुम्ही तंत्रज्ञानात होत असलेले बदल समजून घेण्यात चूक करता, कारण त्याचा वापरही चुकीच्या पद्धतीने केला जातो.
आजकाल तुम्हाला सोशल मीडियाच्या मदतीने नाव आणि प्रसिद्धी मिळते. तर दुसरीकडे त्याचा दुरुपयोगही मोठ्या प्रमाणात होतो. सोशल मीडियाच्या माध्यमातून लोक गुन्हे करतात, चुकीची कामे करतात आणि ब्लॅकमेलिंग करतात.
पाहिले तर एक व्यक्ती दिवसातून 150 ते 200 वेळा फोन चेक करते. दर 6 मिनिटांनी फोन तपासतो. कधी कधी झोपेतही तो अस्वस्थ असतो. जेव्हा तो उठतो तेव्हा तो त्याचा फोन तपासतो. अपडेट नसले तरी सवय झाली आहे म्हणा किंवा फोन हे व्यसन किंवा आजार झाला आहे.
अशा लोकांमध्ये आम्ही आणि तुम्हीही येतो. फोनवर तासनतास बोलणे, गप्पा मारणे, डिजिटल पद्धतीने मनोरंजन करणे किती जड असू शकते, याची कल्पनाही तुम्ही करू शकत नाही.
एका अहवालानुसार, स्वीडन आणि जगभरातील तरुणांमध्ये मानसिक आरोग्याच्या समस्या वाढत आहेत. लोक सांस्कृतिक आणि सामाजिक बदलांपासून पूर्णपणे दूर गेले आहेत.
मोबाईल फोनचा लवकर विकास आणि अतिवापराचा लोकांच्या शरीरावर आणि मनावर वाईट परिणाम होत आहे. नकारात्मक शक्ती माणसाला बांधून ठेवत आहेत.
संशोधनानुसार, मोबाइल फोन वापरल्याने सामान्यतः डोकेदुखी, मानसिक तणाव, कान दुखणे आणि गरमपणा येतो कारण तुम्ही कानात इअरफोन वापरता.
कधी कधी तुमची मुलंही तुम्हाला पाहून तेच शिकतात. मग ते फोन घेण्याचा हट्टही करतात, त्यामुळे त्यांच्यावर वाईट परिणाम होतो. कधीकधी जोडप्यांमधील अंतरातही फोनचा मोठा हात असतो. एकाच बेडवर पडलेले नवरा-बायकोही फोनमध्ये गुंतलेले असतात, ते एकमेकांना क्वालिटी टाइम देऊ शकत नाहीत.
वैयक्तिक, कौटुंबिक आणि सामाजिक जीवनात समतोल आणि समन्वय नाही असे वारंवार जाणवणाऱ्या अशा लोकांपैकी तुम्हीही असाल तर तुम्हाला मोबाईल आणि सोशल मीडियापासून दूर राहावे लागेल.
मोबाइल फोन, लॅपटॉप, टीव्ही किंवा इतर डिजिटल उपकरणांसोबत जास्त वेळ घालवल्याने शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याला हानी पोहोचते, ज्याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात, हे अनेक अभ्यास आणि संशोधनांमध्ये सिद्ध झाले आहे.
जर तुम्ही डिजिटल जीवनात खूप अडकले असाल तर तुम्हाला कुटुंब, मित्र, घर, व्यवसाय, मुले याकडे लक्ष द्यावे लागेल कारण हे तुमच्या आयुष्यातील डिजिटल जगापेक्षा जवळचे आणि खरे आहेत.
