* प्रतिभा अग्निहोत्री
दिल्लीतील एमएनसी ऑफिसमध्ये काम करणाऱ्या सुष्मिताचे संपूर्ण घर तिची मोलकरीण नीरू सांभाळते, ती तिच्या खाण्यापासून ते झोपेपर्यंत सर्व गोष्टींचा मागोवा घेते, परंतु इतर घरातील महिलाही त्याच नीरूबद्दल तक्रार करताना आढळतील. मला नीरूचे काम आवडत नाही, ना त्याचे बोलणे, ना वागणे. प्रत्येक घरात एकाच मोलकरणीच्या वेगवेगळ्या आवृत्त्या पाहायला मिळतात. जर आपण नीट विचार केला तर कारण स्पष्ट होते की सुष्मिता नीरूला अगदी तिच्या धाकट्या बहिणीसारखी वागवते, ती रोज चहा पिताना तिच्यासोबत बसते आणि तिच्याशी बोलत असते, तिचे ऐकते आणि स्वतःचे काही सांगते, वेळ पाहिजे आणि पैसा आहे. गरज आहे ती द्यायला सुद्धा कमी पडत नाही, फक्त या जवळीकतेमुळे नीरू सुष्मिताच्या घरी काम करते, तर इतर घरात तिला ना सन्मान मिळतो ना पैसे. काम चालेल, नाही का?
माझ्या शेजारी राहणाऱ्या श्रीमती मिश्रा नेहमी औषधांबद्दल चिंतेत असतात, दर दुसऱ्या दिवशी जुने औषध काढून त्याऐवजी नवीन औषध घेतात, त्यांना त्यांच्या इच्छेनुसार औषध मिळत नाही. मोलकरणीच्या कामावरही ती कधीच समाधानी नसते. मोलकरणींच्या म्हणण्यानुसार, मिश्रा आंटी कामाबद्दल कमी बोलतात आणि काम जास्त करून घेतात, काम झाल्यावर वारंवार मागणी केल्यावरच पैसे मिळतात, मग आम्ही तिच्या जागी का काम करायचे.
आजच्या काळात, एकटे राहणाऱ्या तरुणांसाठी किंवा नोकरी करणाऱ्या जोडप्यांसाठी मोलकरीण म्हणजेच घर मदत ही अत्यंत आवश्यक गरज आहे, ज्याशिवाय ते त्यांच्या जीवनाची कल्पनाही करू शकत नाहीत. त्याचबरोबर घरकाम करणाऱ्यांना घरातील काम मोलकरणीशिवाय पूर्ण करणे शक्य होत नाही. आज बहुतेक मध्यमवर्गीय घरांमध्ये झाडून, धुणे, भांडी घासण्यापासून ते स्वयंपाक, धुरळणी आणि कपडे धुण्यापर्यंत सर्व गोष्टींसाठी मोलकरीण असतात, इतकेच नाही तर बहुतेक नोकरदार जोडप्यांकडे दिवसभर किंवा 24 तास मोलकरीण असतात, हा विचार करण्यासारखा प्रश्न आहे. की जेव्हा औषधे आपल्यासाठी खूप आवश्यक आहेत, तेव्हा त्यांच्या गैरवापराच्या घटना का घडत आहेत. आजी-आजोबांच्या काळात मोलकरीण प्रचलित नव्हत्या आणि काही घरांमध्ये त्या असल्या तरी त्यांच्याशी जातीच्या कारणास्तव गैरवर्तन केले जायचे, पण आज मोलकरीण हा आपल्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. आजकाल मोलकरणींवर जातीवर आधारित अत्याचाराचे प्रमाण खूप कमी आहे, परंतु आजच्या नवीन पिढीमध्ये संयम आणि नम्रतेचा अभाव आहे, त्यामुळे ते प्रत्येक संभाषणात अस्वस्थ होतात आणि दुसरे म्हणजे, ते मोलकरणीला स्वतःसारखी माणुसकी न मानता, मोलकरीण मानतात. फक्त एक काम करण्यासाठी मी त्याला भावनाशून्य व्यक्ती मानतो. काही गोष्टी लक्षात ठेवल्या तर या समस्येपासून आपण बऱ्याच अंशी सुटका करू शकतो –
1 अस्मिताची मोलकरीण नीता मे महिन्याच्या दुपारी बाहेरून आली आणि थंड हवेत बसताच अस्मिता म्हणाली, “तुम्हा लोकांना उन्हात राहायची सवय आहे, मग इतके दिवस कूलरमध्ये का बसलात. ” नीताचा चेहरा पडला आणि ती म्हणाली, “दीदी, आमच्या घरातही कूलर आहे, मग ती कामाला लागली तर गरम नाही वाटेल का, मोलकरीण कोणाचीही असो, तिला तुमच्यासारखीच माणुसकी मानायची, नाही का?” एक प्राणी.
2 अवनीचा स्वयंपाकी 4 दिवसांच्या सुट्टीवर होता, पाचव्या दिवशी रात्री 10 वाजता अवनीला तिच्या कुकच्या नवऱ्याचा फोन आला की ती जरा लवकर या, तोपर्यंत घरातील सर्वजण झोपले होते. एखाद्या मित्राला किंवा कुटुंबातील सदस्याला रात्री उशिरा कॉल करण्यापूर्वी तुम्ही जसा विचार करता, त्याचप्रमाणे तुमच्या सहकाऱ्याची किंवा पत्नीची गोपनीयता लक्षात ठेवा.
3 श्रीमती शर्मा यांच्या समोर राहणारी तिची जिवलग मैत्रिण सुशीला हिची मोलकरीण 4 दिवसांपासून येत नव्हती, म्हणून तिने तिची मोलकरीण कनकला तिचे काम करायला लावले. आता जेव्हा जेव्हा कनक तिच्या कामासाठी पैसे मागायला जाते तेव्हा सुशीला तिला ‘आज कल, आज कल’ किंवा माझ्यात आज बदल नाही असे म्हणत दटावते आणि उद्या भावाकडून घेऊन जाण्यास सांगते. मोलकरीण तुमच्यासारख्या श्रीमंत नसतात, त्यामुळे जेव्हा जेव्हा तुम्ही त्यांच्याकडून काम करून घ्याल तेव्हा त्याच दिवशी पूर्ण रक्कम द्या जेणेकरून त्या त्यांच्या गरजा पूर्ण करू शकतील.
4 “बघ तू किती घाण ग्लास धुतला आहेस, तुला अजिबात बुद्धी नाही.” गरिमा तिच्या घरी आलेल्या पाहुण्यांसमोर मोकळेपणाने आपली मोलकरीण रजनीला शिव्या देत होती आणि गरिमा डोळ्यात पाणी आणून शांतपणे ऐकत होती. ज्याप्रमाणे इतरांसमोर आपला अपमान आपण सहन करू शकत नाही, त्याचप्रमाणे आपण आपल्या मोलकरणीला इतरांसमोर शिव्या देणे टाळावे, जर काही तक्रार असेल तर तिला एकट्याने घेऊन जा आणि समजावून सांगा.
5 अवनीच्या घरात, जेव्हा 3 दिवस कोणीही अन्नपदार्थ खात नाही, तेव्हा अवनी चौथ्या दिवशी अन्नपदार्थ उचलते आणि तिच्या मोलकरणीला देते, त्याचप्रमाणे एकदा तिने 4 दिवसांसाठी ठेवलेली मिठाई तिच्या मोलकरणीला दिली. मोलकरीण अवनीने नकार दिल्याने ती चिडली, “तुम्ही असे नकाशे दाखवत आहात जणू तुम्ही तुमच्या घरात रोज मिठाई खातात.” असे साठवलेले किंवा कालबाह्य झालेले अन्नपदार्थ देणे टाळा कारण असे अन्नपदार्थ खाल्ल्याने तो आणि त्याचे कुटुंबीय आजारी पडू शकतात.
6 मोलकरणीच्या घरी नमिताचे लग्न होते, त्यामुळे तिने 4 दिवसांची रजा मागितली होती, हे ऐकून नमिता चिडली, “मला माहित नाही, तुम्हा लोकांना यावेळच्या सर्व लग्नांना जावे लागते. , माझ्या ऑफिसमध्ये ऑडिट कोण आहे?” काम करेल. मी तुम्हाला कंटाळलो आहे. चार दिवसांनी येण्याची गरज नाही, मी आणखी एक ठेवतो. आमच्या प्रमाणेच मोलकरणींनाही लग्न आणि आजाराने ग्रासले आहे, हे लक्षात ठेवा आणि त्यांना अचानक कामावरून काढून टाकणे टाळा होय, जर तुम्हाला त्यांना काढायचे असेल तर किमान 1 महिन्याचा वेळ द्या.
7 रोशनी जेव्हा जेव्हा तिच्या कामगारांना कोणतेही कापड किंवा वस्तू देते तेव्हा ती स्वच्छ करून दाबूनच देते आणि हे देखील सांगते की ते उपयुक्त असेल तर घ्या, नाहीतर एखाद्या गरजूला द्या.
8 होळी, दिवाळी, दसऱ्याला मिठाईसोबतच, अबीरा तिच्या नोकरांना काही भांडी किंवा कपडे देते, परंतु ते सहसा तिच्या घरात ठेवलेले असतात किंवा एकदा किंवा दोनदा वापरलेले असतात. काहीवेळा ते मोलकरणीसाठीही निरुपयोगी असते, त्याऐवजी तुम्ही एकतर मोलकरणीला पैसे देऊ शकता किंवा तिला आवश्यक असलेल्या वस्तू आणण्यास सांगू शकता.
9 जेव्हाही नताशाच्या ठिकाणी कोणतीही किटी पार्टी किंवा फंक्शन असते तेव्हा ती तिच्या मोलकरणीला मदत करण्यासाठी थांबवते, तिची मोलकरीणदेखील आनंदाने थांबते कारण कार्यक्रम संपल्यानंतर नताशा तिला तिच्या कारमध्ये फक्त घरी सोडत नाही तर ती भरपूर जेवण देखील देते. तिच्या कुटुंबातील सदस्यांसाठी.
10 निहारिका तिच्या वर्धापनदिनानिमित्त, वाढदिवसादिवशी तिच्या मोलकरणीला एखादी छानशी भेटवस्तू देते किंवा तिला तिच्या आवडीचे काहीतरी मिळावे म्हणून काही पैसे देते. ज्याप्रमाणे आपण आपल्या प्रिय मित्रांना भेटवस्तू देऊन त्यांचा आनंद साजरा करतो, त्याचप्रमाणे आपली दैनंदिन कामे सांभाळणारी आपली मोलकरीण देखील पात्र आहे.