* राजेश कुमार
देशाच्या उष्णतेला कंटाळून ब्रिटिशांनी त्यांच्या राजवटीत हिल स्टेशन्स बांधली. उन्हाळ्याच्या हंगामात थंड आणि शांत ठिकाणी निवांत क्षण घालवण्यासाठी देशातील डोंगराळ भागात सुंदर आणि नयनरम्य ठिकाणे शोधून त्यांनी देशातील हिल स्टेशन परंपरा सुरू केली. आजही ही स्थानके देशातील पर्यटनाची सर्वात मनोरंजक आणि आनंददायी ठिकाणे मानली जातात. डलहौसी या हिल स्टेशन परंपरेचा एक भाग आहे.
डलहौसीच्या पर्वतीय सौंदर्याने पर्यटकांच्या हृदयावर असा अनोखा ठसा उमटवला आहे की त्यांना येथे पुन्हा पुन्हा आल्यासारखे वाटते. 19व्या शतकात ब्रिटीश शासकांनी स्थापन केलेले हे शहर ऐतिहासिक महत्त्व आणि नैसर्गिक सौंदर्यासाठी ओळखले जाते. भव्य गोल्फ कोर्स, नैसर्गिक अभयारण्य आणि नद्यांच्या प्रवाहांचा संगम अशा अनेक ठिकाणांच्या आकर्षणाने आकर्षित होऊन दरवर्षी हजारो पर्यटक येथे येतात.
नैसर्गिक सौंदर्य, मनमोहक हवामान, अनेक प्रेक्षणीय स्थळे आणि देवदाराच्या घनदाट जंगलांनी वेढलेले डलहौसी हे हिमाचल प्रदेशातील चंपा जिल्ह्यात स्थित एक सुंदर हिल स्टेशन आहे. हे ठिकाण कथलाँग, पोट्रेन, तेहरा, बाक्रोटा आणि बलून या 5 टेकड्यांवर वसलेले आहे.
समुद्रसपाटीपासून 2 हजार मीटर उंचीवर वसलेले हे शहर 13 किमीच्या छोट्या भागात पसरले आहे. एकीकडे बर्फाच्छादित शिखरे दूरवर पसरलेली आहेत आणि दुसरीकडे चिनाब, बियास आणि रावी नद्यांचे खळखळणारे पाणी एक विलोभनीय दृश्य प्रस्तुत करते.
पंचपुला आणि सातधारा
डलहौसी, पाचपुला पासून फक्त 2 किमी अंतरावर आहे. येथील नैसर्गिक तलाव आणि त्यावर बांधण्यात आलेले 5 छोटे पूल यांच्या आधारे हे नाव देण्यात आले आहे. येथून काही अंतरावर सातधारा धबधबा हे आणखी एक रमणीय ठिकाण आहे. काही काळ याठिकाणी पाण्याचे सात नाले वाहत होते. मात्र आता एकच प्रवाह उरला आहे. असे असूनही या धबधब्याचे सौंदर्य अबाधित आहे. सातधाराचे पाणी नैसर्गिक औषधी गुणांनी परिपूर्ण असून अनेक रोग बरे करण्याची क्षमता आहे असे मानले जाते.
खज्जियारचे सौंदर्य
खज्जियारला भेट दिल्याशिवाय डलहौसी हिल स्टेशनचा प्रवास अपूर्ण वाटतो. हे ठिकाण डलहौसीपासून 27 किलोमीटर अंतरावर आहे. वास्तविक, खज्जियार आकर्षक तलावासाठी प्रसिद्ध आहे ज्याचा आकार बशीसारखा आहे. हे ठिकाण देवदारच्या उंच आणि घनदाट जंगलात वसलेले आहे.
ज्या पर्यटकांना गोल्फ खेळण्याची आवड आहे त्यांना हे ठिकाण आवडते, कारण येथे एक उत्कृष्ट गोल्फ कोर्सदेखील आहे. यासोबतच बियास, रावी आणि चिनाब नद्यांचा अद्भुत संगम येथून 10 किलोमीटरवर असलेल्या दयानकुंड येथे पाहायला मिळतो. हे डलहौसीचे सर्वोच्च ठिकाण आहे.
चंबाचे हृदय म्हटल्या जाणाऱ्या हरियाले छगनच्या एका टोकाला बांधलेल्या हरिराई मंदिरात अनोख्या कारागिरीची झलक पाहायला मिळते. येथे भूरी सिंह संग्रहालय आहे, जिथे ऐतिहासिक कागदपत्रे, चित्रे, पंघट खडक, शस्त्रे आणि नाणी संग्रहित आहेत.
डलहौसीचा जीपीओ परिसर आकर्षक आहे
डलहौसीचा जीपीओ परिसरही अतिशय वर्दळीचा मानला जातो. सुभाष बाओली GPO पासून सुमारे 2 किलोमीटर अंतरावर आहे. असे म्हणतात की सुभाषचंद्र बोस या ठिकाणी सुमारे 5 महिने राहिले होते. या दरम्यान ते या बाउलीचे पाणी प्यायचे. येथून बर्फाच्छादित उंच पर्वतांचे विहंगम दृश्य पाहता येते. मनोहर पॅलेस हा जांढरी घाटात सुभाष बाओलीपासून अर्धा किलोमीटर अंतरावर, उंच डेरेदार वृक्षांच्या मध्ये वसलेला आहे. हे ठिकाण चंबाच्या पूर्वीच्या शासकाच्या राजवाड्यासाठीही प्रसिद्ध आहे.
कधी जायचे
डलहौसीचे हवामान वर्षभर आल्हाददायक असले तरी एप्रिल ते जुलै आणि ऑक्टोबर ते डिसेंबर दरम्यानचा काळ उत्तम मानला जातो.