जेणेकरून श्वास दरवळत राहील

* गरिमा पंकज

एखादी व्यक्ती चेहऱ्याने कितीही सुंदर असली तरी बोलतांना किंवा हसताना जर तिच्या तोंडातून दुर्गंधी येत असेल तर सारे सौंदर्य व्यर्थ जाते. लोकांना अनेकदा श्वासातून येणाऱ्या दुर्गंधीचा सामना करावा लागतो.

तोंडातून दुर्गंधी येण्याला वैद्यकीय भाषेत हॅलिटोसिस म्हणतात. श्वासातून दुर्गंधी अनेक कारणांमुळे येऊ शकते. जसे की तोंडाला कोरडे पडणे, अन्नामध्ये प्रथिने, साखर किंवा आम्लाचे जास्त प्रमाण, धूम्रपान, कांदा आणि लसूण खाणे, कोणताही जुनाट आजार, कर्करोग, सायनस इन्फेक्शन, कमकुवत पचनशक्ती, किडनी समस्या, पायोरिया किंवा दात किडणे इ. चांगल्या ओरल हेल्थ सवयी अवलंबून आणि तुमचा आहार व जीवनशैली बदलून तुम्ही श्वासाच्या दुर्गंधीपासून मुक्त होऊ शकता :

तोंडाची व्यवस्थित स्वच्छता

दररोज दात चांगल्या प्रकारे स्वच्छ करा. दिवसातून दोनदा किमान २ मिनिटे ब्रश करा, ब्रश जास्त हार्ड नसावा याची काळजी घ्या. दर २-३ महिन्यांनी ब्रश बदलत रहा. केवळ दातच नाही तर जिभेची स्वच्छताही खूप महत्त्वाची आहे. खाण्यापिण्यामुळे जिभेवर एक थर जमा होतो, ज्यामुळे श्वासाला दुर्गंधी येते.

त्यामुळे रोज टंग क्लीनरच्या मदतीने जीभदेखील स्वच्छ करा, जीभेवर मागून पुढच्या दिशेने ब्रश करा आणि तसेच जिभेचे कोपरेही स्वच्छ करायला विसरू नका.

दात फ्लॉस करा

फ्लॉस केल्याने दातांमधील प्लेक आणि बॅक्टेरिया निघून जातात, जे ब्रशने निघत नाहीत. दिवसातून एकदा तरी फ्लॉस अवश्य करा, फ्लॉस केल्यामुळे तोंडात अडकलेले अन्नाचे कण आणि अवशेषदेखील निघून जातात. तसे न केल्यास दात किडण्याची शक्यता असते.

माउथवॉशचा वापर

श्वासाच्या दुर्गंधीपासून मुक्त होण्यासाठी माउथवॉश वापरणे हा एक चांगला पर्याय आहे. अँटिसेप्टिक माउथवॉश तोंडातील हानिकारक बॅक्टेरिया नष्ट करतो आणि दुर्गंधी लपविण्यासदेखील मदत करतो.

श्वास दरवळण्यासाठी आणि दुर्गंधी दूर करण्यासाठी बाजारात विविध प्रकारचे माउथ फ्रेशनर उपलब्ध आहेत, कोलगेट वेदशक्ती माउथ प्रोट्रेक्ट स्प्रे, लिस्टरिन फ्रेश बर्स्ट माउथवॉश, लिस्टरिन कूलमिंट माउथवॉश, एलबी ब्रीथ हर्बल शुगर फ्री ब्रेथ फ्रेशनर स्प्रे, कोलगेट प्लाक्स पेपरमिंट माउथवॉश, बायोआयुर्वेद अँटी बॅक्टेरियल जर्म डिफेन्स माउथवॉश, स्पीयरमिंट माउथ फ्रेशनर, लीफोर्ड फेदर ग्लोबल जिओफ्रेश आयुर्वेदिक इन्स्टंट कूल, मिंट माउथ फ्रेशनर, जिओफ्रेश आयुर्वेदिक इन्स्टंट माउथ फ्रेशनर, पतंजली माउथ फ्रेशनर, बायोटिन ड्राय माउथवॉश, ट्रिसा डबल अॅक्शन टंग क्लीनर इ.

शुगर फ्री डिंक किंवा मिंट वापरा

शुगर-फ्री डिंक किंवा पुदीना तुमच्या तोंडात लाळ निर्माण करून हानिकारक जीवाणूंना बाहेर काढण्यास मदत करतात. ते तुमच्या श्वासाची दुर्गंधी काही काळ लपवूही शकतात.

बेकिंग सोड्याचा वापर

आठवडयातून एकदा बेकिंग सोडयाने दात ब्रश केल्याने बॅक्टेरिया बऱ्याच प्रमाणात नष्ट होतात. ब्रशच्या ब्रिस्टल्सवर हलका बेकिंग सोडा लावून तुम्ही सामान्यपणे ब्रश करू शकता किंवा मग बेकिंग सोडा माउथवॉश म्हणूनही वापरता येईल.

आहारात सुधारणा

जास्त मसालेदार अन्न, कांदा, लसूण, आले, लवंग, काळी मिरी इत्यादींचे सेवन केल्याने तोंडाला दुर्गंधी येते. यांचा वापर कमी करा आणि जेव्हाही कराल तेव्हा चुळ भरून किंवा ब्रश करून तोंड स्वच्छ ठेवा, कॉफी आणि अल्कोहोलचे सेवन करू नका, नाश्त्यात अखंड धान्य वापरा, धूम्रपान टाळा आणि तंबाखू टाळा.

तोंडाची जळजळ दुर्लक्ष नको

* डॉ. शांतनु जरादी, डेंन्टज डेंटल केयरचे चिकित्सक

तोंडाची जळजळ फक्त जास्त मसालेदार आहार खाल्ल्यानेच होत नाही, तर याची इतरही अनेक कारणं आहेत.

मग या जाणून घेऊया तोंडाची जळजळ आणि त्याच्यावरील उपायांबद्दल :

दातांची स्वच्छता : दातांच्या स्वच्छतेकडे लक्ष न दिल्यास तोंडाची जळजळ, कोरडेपणा, तोंडातील अल्सर यासांरखी लक्षणं दिसतात. तोंडाच्या स्वच्छतेसाठी नियमित ब्रशिंग फार जरूरी आहे.

पोषणाचा अभाव : शरीरात व्हिटॅमिन, लोह आणि खनिजांची कमतरताही या समस्येचं कारण ठरू शकते. म्हणून असा आहार घ्या, ज्यामध्ये मोठ्या प्रमाणात हे घटक असतील.

आजार : मधुमेह आणि थायरॉइडने ग्रस्त असलेल्या लोकांनाही ही समस्या असते.

अतिसंवेदनशीलता : एलर्जीने ग्रस्त असलेल्या लोकांनाही एखाद्या खाद्यपदार्थामुळे या समस्येला सामोरं जावं लागू शकतं.

हार्मोनल असंतुलन : हार्मोनल समस्येने ग्रस्त असलेल्या लोकांमध्येही याची लक्षणे दिसून येतात. रजोनिवृत्त स्त्रियांमध्येही हार्मोनचं असंतुलन आढळून येतं, त्यामुळे त्यांच्या तोंडात लाळेच्या कमीमुळे जळजळ होण्याची समस्या उद्भवते.

औषधांचं सेवन आणि उपचार : रेडिएशन आणि कीमो थेरेपीसारखे उपचार करणाऱ्यांना या समस्येला सामोरे जावं लागतं. म्हणून कोणतंही औषध घेण्यापूर्वी याविषयी डॉक्टरांचा सल्ला जरूर घ्या.

व्यसनाची सवय : धूम्रपान आणि व्यसनदेखील तोंडाच्या जळजळीचं कारण ठरतात. विशेष म्हणजे मद्यपान करणाऱ्या लोकांमध्ये ही समस्या पाहायला मिळते. अशा लोकांना तोंडाच्या जळजळीसह पोट आणि छातीतही जळजळ होण्याची समस्या असते.

तोंडाच्या जळजळीवर उपचार

तोंडाच्या जळजळीकडे दुर्लक्ष करू नका. त्वरीत डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि या गोष्टींकडे लक्ष द्या.

* धुम्रपान करू नका.

* आम्लीय पेय आणि मद्य सेवन करू नका.

* आपल्या आहारात पौष्टिक घटक जसं की डाळी, फायबरयुक्त अन्न, मोसमी फळं इत्यादींचा समावेश करा.

* जास्तीत जास्त पातळ पदार्थांचं सेवन करा. लक्षात ठेवा की पातळ पदार्थ गरजेपेक्षा अधिक गार नसावेत.

* ब्रशिंगची योग्य पद्धत जाणून घ्या.

* आपला डेंचर फिक्स ठेवा.

* मसालेदार आणि जास्त गरम खाद्य पदार्थांचं सेवन करणं टाळा.

* विशेष म्हणजे रात्रीच्या वेळेस बिन मसालेदार आहाराचं सेवन करा.

* आयुष्यभर जर स्वादिष्ट आणि पौष्टिक खाण्याचा आनंद घ्यायचा असेल तर तोंडाच्या आरोग्याशी निगडित या गोष्टींचा आजपासून अवलंब करा.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें