* प्रतिनिधी
चेरापुंजी भारताचे उत्तर-पूर्व राज्य मेघालयातील एक छोटेसे शहर आहे, जे शिलाँगपासून ६० किलोमीटर अंतरावर आहे. जगात हे ठिकाण पावसासाठी ओळखले जाते. येथील स्थानिक लोक याला ‘सोहरा’ या नावाने ओळखतात. हे शहर बांगलादेशाच्या सीमेपासून खूप जवळ आहे, त्यामुळे येथून बांगलादेशाचे दृश्यही पाहता येऊ शकते. पावसाळयाच्या दिवसांत पर्यटक दूरवरून येथे पर्यटनासाठी येतात. तुम्ही म्हणाल की, पावसाव्यतिरिक्त इथे असे काय आहे की, पर्यटक इथे फिरायला येतात. खरे तर चेरापुंजीमध्ये पावसाबरोबरच नैसर्गिक सौंदर्य, झरे आणि गुहा पर्यटकांना आपल्याकडे आकर्षित करतात.
शिलाँगपासून चेरापुंजीकडे जाताना, मार्गात थोडा चढाव, दोन्ही बाजूला डोंगर, दोन डोंगरांच्या मधून घाटरस्ते, अननसाची झाडे, सुंदर पाने असलेली इतर झाडे आणि अनेक प्रकारच्या वनस्पती पर्यटकांच्या आकर्षणाचे केंद्र बनतात. चेरापुंजीपासून थोडे पुढे जाताच, ६ किलोमीटर अंतरावर मास्माई गुहा आहे. ही गुहा पर्यटक कोणत्याही तयारी किंवा गाइडशिवाय सहजपणे फिरू शकतात. १५० मीटर लांब असलेली ही गुहा बाहेरून पाहताना थोडीशी भीती जरूर वाटते. मात्र, तुम्ही याच्या आत प्रवेश करता, तेव्हा तुम्हाला निसर्ग सौंदर्याचे जवळून दर्शन होते. गुहेच्या आतील भागांत अनेक प्रकारचे जीवजंतू आणि झाडांचे वास्तव्य आहे. गुहेत अनेक वळणे व घुमावदार मार्ग आहेत, ज्यामुळे रोमांचक अनुभव घेता येतो. गुहेमध्ये प्रवेश करताच, आपणास जराही घाण दिसणार नाही. गुहेमध्ये लाइटची योग्य प्रकारे व्यवस्था करण्यात आली आहे. मात्र, तरीही आपण आपल्यासोबत टॉर्च जरूर घेऊन जा. जेणेकरून गुहेतील सौंदर्य व्यवस्थित पाहता येईल.
सतत पाणी टपकत असल्यामुळे येथील रस्ता बुळबुळीत झालेला आहे, त्यामुळे गुहेमध्ये चालताना सांभाळून चाला. गुहेत ४-५ रस्ते असेही आहेत, जे उंचावर आहेत. तिथे आपल्याला चढूनच जावे लागेल. इथे उंच असलेल्या लोकांना थोडा त्रास होऊ शकतो. त्यांना गुहेमध्ये काही ठिकाणी वाकून जावे लागेल. गुहेमध्ये जाण्यापूर्वी तुम्हाला तिकीट काउंटरवरून तिकीट घ्यावे लागेल. इथे १० वर्षांपर्यंतच्या मुलांना प्रवेश नि:शुल्क आहे, तर १० वर्षांवरील पर्यटकांना २० रुपये तिकीट घेणे अनिवार्य आहे. जर कॅमेरा आत घेऊन जायचा असेल, तर तुम्हाला २५ रुपयांचे वेगळे तिकीट घ्यावे लागेल. ही गुहा सकाळी ९ वाजता पर्यटकांसाठी खुली होते. ज्या लोकांना पाय, गुडघे आणि पाठीचे दुखणे आहे, त्यांनी या ठिकाणी जाणे टाळावे. कारण त्यांना चढण्या-उतरण्यात त्रास होऊ शकतो. इथे जाताना आरामदायक कपडे वापरा. उदा. ट्रॅक पँट किंवा लोअर वगैरे. त्याचप्रमाणे, इथे कधीही चप्पल किंवा हाय हिल घालून जाऊ नका. इथे स्पोर्ट्स शूज वापरणेच योग्य ठरेल.
गुहेबाहेर अनेक छोटी-छोटी हॉटेल्स आणि चहा-कॉफीची दुकाने आहेत. तिथे आपणास खाण्या-पिण्याचे अनेक पदार्थ मिळू शकतील. आपल्याकडे वेळ असेल, तर चेरापुंजीपासून केवळ १५ मिनिटांच्या अंतरावर नोहकालिकाई झरा आहे, तो अवश्य पाहा. हा भारतातील सर्वांत उंच झरा मानला जातो. हा ११०० फूट उंचावरून कोसळतो. तुम्हाला जर फोटोग्राफीची आवड असेल, तर समजून जा, हे ठिकाण तुमच्यासाठीच आहे. जसजसे तुम्ही या झऱ्याजवळ जाता, तसतसा उंचावरून पडणाऱ्या पाण्याचा आवाज आपल्या कानात घुमू लागतो आणि पाणी पाहून पाण्यात एक डुबकी घ्यायची इच्छा होते. झऱ्याच्या बरोबर समोरून व्ह्यू पॉइंटवरून झऱ्याचे सौंदर्य न्याहाळत राहावे, इतके सुंदर दिसते. तुम्हाला हा झरा आणखी जवळून पाहायचा असेल, तर दगड आणि डोंगरांच्या सहाय्याने चढून आजूबाजूचे अनेक छोटे-मोठे झरे जवळून पाहू शकता, भिजण्याचा आनंद लुटू शकता आणि खडकांवर चढून फोटोही काढू शकता, परंतु लक्षात ठेवा, इथे थोडे बुळबुळीत असते. त्यामुळे सेल्फी घेण्याच्या नादात आपल्या सुरक्षेकडे दुर्लक्ष करू नका. पावसाळयाच्या दिवसांत इथे जाणे थोडे जोखमीचे असते. कारण पावसात ढगांमुळे झरा स्पष्ट दिसत नाही. तुम्ही जर डिसेंबर ते फेब्रुवारीच्या दरम्यान गेलात, तर कदाचित तुम्हाला झऱ्यात पाणी दिसणार नाही. म्हणूनच इथे पावसाळयानंतर सप्टेंबर ते नोव्हेंबर महिन्यात जा.
त्या दिवसांत येथील सौंदर्य पाहण्यासारखे असते. धुक्यातून वाहणाऱ्या ढगांची ओलसर हवा तुम्हाला आकाशात विहार करत असल्याची अनुभूती देईल. झऱ्यातून वाहणारे पाणी आणि आजूबाजूचे दृश्य आपणास पूर्णपणे रिलॅक्स करते. इथे पोहोचणे खूप सोपे आहे. शिलाँग व चेरापुंजीमधील रस्ता परिवहनाच्या दृष्टीने खूप उत्तम आहे. इथे खासगी वाहनांबरोबरच सरकारी परिवहनाची साधनेही नेहमी उपलब्ध असतात. इथे झऱ्याजवळच बांबूपासून बनलेली खेळणी विकली जातात, ती खूप वेगळी असतात. पर्यटक ती खरेदी केल्याशिवाय पुढे जात नाहीत. इथे एक बाजारही आहे. तिथे स्थानिक स्मृतिचिन्ह असलेल्या वस्तू मिळतात. इथे फिरायला गेलात, तर दालचिनी अवश्य खरेदी करा. तुम्ही दालचिनी नेहमी छोटया-छोटया तुकडयांत पाहिली असेल, परंतु इथे दालचिनी काठीच्या रूपात मिळते.