* पुनिता सिंग
नाती अनमोल असतात. आपल्या जीवनात नात्याचे महत्त्व फुलाच्या सुगंधासारखे आहे. जर नातेसंबंध एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनापासून वेगळे केले गेले तर जीवन निर्जीव आणि नीरस राहते. काही संबंध जन्मजात असतात आणि काही आपल्या परस्पर संमतीने आणि प्रेमाने विकसित होतात. समाज असेल, जग असेल तर नातीही असली पाहिजेत. आजकाल असेच एक नाते आपल्या युवा ब्रिगेडमध्ये जोरात आहे, ते म्हणजे भावा-बहिणीचे नाते.
किशोरवयीन मुले शालेय, महाविद्यालयीन शिक्षण, अभ्यासक्रम किंवा नोकरी दरम्यान एकमेकांच्या इतकी जवळ येतात की प्रथम ते मित्र बनतात आणि नंतर जेव्हा कल्पना येतात तेव्हा ते भाऊ-बहिणीच्या नात्यात बांधले जातात. पण नात्यात येणं सोपं असतं आणि ते टिकवणं खूप अवघड असतं. नवीन नातेसंबंध सुरू करण्यापूर्वी, स्वतःशी काही वचनबद्धता करा. या काळात काही गोष्टींची काळजी घेतली तर नात्यात नेहमीच ताजेपणा राहील.
संरक्षक कवच म्हणजे भाऊ-बहिणीचे नाते
जन्मजात नातेसंबंधांमध्ये, वय आणि कुटुंबाला काही बंधने, मर्यादा आणि ती कोणत्याही किंमतीत पूर्ण करण्यासाठी दबाव असतो, तर जवळच्या भावंडाचे नाते तेव्हाच बहरते जेव्हा किशोरवयीन मुलींमध्ये वैचारिक समानता असते आणि तेदेखील समान वयाचे असतात. एकत्र राहताना, अभ्यास करताना वाढल्यामुळे नातीही घट्ट होतात, तसेच एकमेकांच्या स्वभावाबद्दलही खूप काही जाणून घेतात. विश्वास मजबूत असेल तर अशी नातीही वेळेवर कामी येतात. आजच्या परिस्थितीत जेव्हा किशोरवयीन मुलीला तिच्या सुरक्षिततेबाबत प्रत्येक पाऊलावर आव्हानांना तोंड द्यावे लागते. अशा परिस्थितीत मोहोबला भाई एक संरक्षक कवच म्हणून सिद्ध होऊ शकतो.
रिलेशनशिप एव्हरग्रीन ठेवण्याचा प्रयत्न करा
भाऊ-बहिणीचे नाते सदाबहार ठेवण्यासाठी दोन्ही पक्षांना सदैव तत्पर राहावे लागते. जर नात्याच्या 2 मूलभूत गोष्टी लक्षात ठेवल्या तर ते नेहमी हिरव्या फुलासारखे वास घेतील, पहिली गोष्ट म्हणजे त्यांना वेळेवर आधार देणे. समोरच्याला तुमची सर्वात जास्त गरज असते तेव्हा तुमच्यासोबत बसून तोंड लपवणे हे चांगल्या नात्याचे वैशिष्ट्य नाही. वेळेवर येणारे काम हे आपलेच आहे असे म्हटले तर वर्षभर एकत्र राहणाऱ्या लोकांना परदेशी समजले तर अन्याय होणार नाही. याचे दुसरे तत्व म्हणजे आपल्या अपेक्षा कमी ठेवणे. नेहमी इतरांकडून काहीतरी मागणे आणि स्वतः काहीही न करणे हे नातेसंबंधांसाठी घातक आहे. म्हणून ते स्वतः करण्यासाठी अधिक प्रयत्न करा आणि इतरांकडून कमी अपेक्षा करा. परस्पर संभाषणातून गैरसमज मिटवत राहणे आवश्यक आहे जेणेकरून नाते तुटू नये.
समाजात अशा संबंधांना चांगल्या प्रकारे पाहिले जात नाही
आपला समाज परंपरावादी आहे. विशेषत: मध्यमवर्गीय, किशोरवयीन आणि किशोरवयीन मुलाच्या नातेसंबंधाच्या रूढीवादी विचारसरणीतून आपला समाज मुक्त झालेला नाही. कुटुंबातच किशोरवयीन मुलांना या नात्यांबाबत विरोधाला सामोरे जावे लागते आणि जेव्हा कुटुंबाला या नात्याबद्दल शंका येते, तेव्हा समाजात गदारोळ व्हायला वेळ लागत नाही. समाजातील या नात्यांचे तुकडे होण्याचे कारण म्हणजे आपण आणि आपण ज्या घटना अनेकदा समोर येतात, वर्तमानपत्रे, दूरचित्रवाणी वाहिन्या या नात्याला दुरावा आणणाऱ्या घटनांनी भरलेल्या असतात.
या घटनांमुळे आपल्याला प्रत्येक नात्याकडे संशयाने पाहावे लागते, ज्याप्रमाणे प्रत्येक नात्यात निष्पक्षता आणि निष्पक्षता जपण्याची गरज असते, त्याचप्रमाणे भाऊ-बहिणीच्या नात्यात एकमेकांच्या भावना समजून घेणे, सलोखा असणे आवश्यक आहे. आपण एकत्र गेल्यास या नात्यात हानी होईल. समाजच या संबंधांवर भाष्य करणं बंद करेल.
या मार्गात मोठी फसवणूक होत आहे
प्रत्येक गोष्टीला दोन बाजू असतात, त्यांच्यापासून नाती कशी अस्पर्श राहू शकतात. नातीसुद्धा मन आणि मनाच्या समतोलाने बनवली जातात आणि जपली जातात, मग कधीच उच्च-नीच होण्याचा धोका नसतो. पण जेव्हा खुशामत, एकटेपणा किंवा शारीरिक आकर्षण या हेतूने नाती बांधली जातात, तेव्हा त्यांचा अंत दुःखद होण्याची शक्यता अनेक पटींनी वाढते. आज अनेकदा लोक एका चेहऱ्याच्या आत दुसरा चेहरा लपवताना दिसतात. त्यांचे वास्तव समोर येईपर्यंत बरेच नुकसान झालेले असते, कधी कधी त्या नुकसानाची भरपाई मृत्यूनेही करावी लागते. या गोष्टी टाळणे अत्यंत आवश्यक आहे.
विशेषत: तरुणांमध्ये उत्साह जास्त आणि संवेदना कमी, यात त्यांचा दोष नाही, हे वय असेच काहीसे आहे आणि हार्मोन्सचे बदल त्यांना एकमेकांकडे आकर्षित करतात. एखाद्याचा सल्ला आणि कुटुंबातील सदस्यांच्या हस्तक्षेपामुळे ते वैतागून जातात. ज्या लाजिरवाण्या घटना आपण रोज भोगतो आहोत त्या अननुभवी घटना आहेत.
किशोरवयीन मुलींनी अशा संबंधांमध्ये सावधगिरी बाळगली पाहिजे
अशा नात्यांमध्ये सावधगिरी बाळगण्याची गरज आहे, नात्यात फसवणूक झाल्यानंतर त्याचा सर्वाधिक फटका किशोरवयीन मुलींना बसतो. पुरुषप्रधान समाज असल्याने त्यांना सर्वाधिक नुकसान आणि मानसिक व शारीरिक त्रास सहन करावा लागतो. समाजाच्या दुर्लक्षामुळे ते कुटुंब आणि मित्रांपासूनही तुटले आहेत. बलात्कार, बलात्कार, विनयभंग आणि खोट्या अफवांचा परिणाम किशोरवयीन मुलींवरही अधिक दिसून आला आहे. आत्महत्या, अॅसिड हल्ले यामुळेही त्यांचे आयुष्य उद्ध्वस्त होते, तर दोषींना शिक्षा मिळणे हाही आपल्या कायदेशीर प्रक्रियेत मोठा छळ आहे. न्यायालय, कायदा, न्यायालय आणि पोलिस यांच्या प्रश्नोत्तरांसमोर कणखर आणि धाडसी माणसेही हिंमत गमावतात, पण प्रत्येक समस्येवर उपायही असतो.
फक्त थोडी समजूतदारपणा आणि कुटुंबातील सदस्यांच्या सल्ल्याचे पालन केले तर भाऊ-बहिणीच्या नात्यातील अनेक अडचणी टाळता येतात. त्यामुळे भाऊ-बहिणीचं नातं बनवायला हरकत नाही, पण हे नातं प्रामाणिकपणे आणि सचोटीनं जपावं, जेणेकरून कुणाला बोट उचलण्याची संधी मिळणार नाही.
