* रितू वर्मा
साधारणपणे आपण ऐकण्यापेक्षा बोलण्यावर जास्त विश्वास ठेवतो. म्हणूनच एक चांगला श्रोता आणि समस्या का असू शकत नाही? ते बोलतात. माझ्यावर विश्वास ठेवा, जर तुम्ही ऐकण्याला प्राधान्य दिले तर तुमचा मार्ग आधीपासून मोकळा होईल. कसे? शिका. आजच्या डिजिटल युगात आपण सगळेच आपल्या डिजिटल बुडबुड्यात इतके कैद झालो आहोत की आपल्या हातातून नाती कधी निसटून जातात हे आपल्याला कळत नाही. आम्हाला फक्त आमचा दृष्टिकोन सांगायचा आहे, आमचे विचार इतरांसमोर मांडायचे आहेत मग ते माध्यम फेसबुक असो वा ट्विटर. जिथे ऐकण्याची सोय आहे तिथे डिजिटल माध्यम नाही.
रितू जेव्हा कधी ऑफिसमधून घरी यायची तेव्हा तिची मुलगी दीया तिला दिवसभराचा हिशोब सांगायला उत्सुक असायची. सगळा वेळ रितू हातात मोबाईल घेऊन दिव्याचे बोलणे कानावर घालायची, ऐकत नव्हती. हळुहळू दियाने रितूसोबत गोष्टी शेअर करणे बंद केले. दियाला असे वाटू लागले होते की तिच्या आईला तिच्यासाठी वेळ नाही, कारण रितू दियाच्या प्रत्येक गोष्टीवर प्रतिक्रिया देत असे, पण समजत नव्हते. काम्या ऋषभ ऑफिसमधून येण्याची आतुरतेने वाट पाहत असे. काम्याला दिवसभराचा तपशील ऋषभला सांगायचा होता, पण ऋषभ मोबाईल किंवा टीव्हीमध्ये हरवून जायचा. ऋषभ आणि ती एका हॉटेलमध्ये रूम शेअर करत आहेत, असं काम्याला अनेकदा वाटायचं.
ऋषभच्या याच सवयींना कंटाळून काम्याने तिची पावले तिच्या मित्राकडे वळवली, जी तिचे शब्द शांतपणे ऐकते. कोणत्याही व्यक्तीचे जीवन परिपूर्ण नसते. प्रत्येकाच्या आयुष्यात चढ-उतार येत असतात. आपल्याला कोणतीही अडचण येत असेल, तर व्याख्यान न देता आपले म्हणणे ऐकून घेणारा मित्र हवा. आजच्या धावपळीच्या जीवनात संयमाचा फार मोठा अभाव आहे. 5G स्पीडच्या डेटाप्रमाणे, आम्हाला आमचे शब्द सांगायचे आहेत आणि त्यानंतर आम्ही आमचे कान बंद करतो आणि आमच्या डिजिटल जगात विलीन होतो. चांगला श्रोता बनणे ही देखील एक कला आहे. ही एक अशी कला आहे जी आपण स्वतःमध्ये थोडा बदल करून आत्मसात करू शकतो.
जर आपण हे कौशल्य स्वतःमध्ये विकसित केले तर ते केवळ आपल्या नातेसंबंधांसाठीच फायदेशीर नाही तर आपल्या मानसिक, शारीरिक आणि भावनिक आरोग्यासाठी देखील फायदेशीर ठरेल. एक चांगला श्रोता असणे खूप महत्वाचे आहे: नातेसंबंधात बहुतेक गैरसमज उद्भवतात कारण आपण बोलतो पण ऐकत नाही. काहीही झाले तरी आपल्याला आमचा दृष्टिकोन सांगावा लागेल आणि त्यानंतर इतर कोणी काय सांगत असेल याने काही फरक पडत नाही. बहुतेक लोक बोलण्यास उत्सुक असतात. बोलूनच आपण वरचढ होऊ, असे त्यांना वाटते, म्हणूनच ऐकण्यापेक्षा बोलण्याला अधिक महत्त्व दिले गेले आहे. पण नात्यात गोडवा आणि मजबूती टिकवण्यासाठी उत्तम श्रोता असणं खूप गरजेचं आहे.
हे जीवनाकडे पाहण्याचा एक वेगळा दृष्टीकोन देते: तुम्ही जितक्या संयमाने एखाद्याचे ऐकू शकाल, तितकेच तुम्ही त्यांना समजण्यास सक्षम व्हाल. तुम्ही लोकांचे जितके जास्त ऐकाल तितका तुमचा जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन बदलेल. नुसते ऐकून तुम्हाला जीवनातील अनेक रंग आणि अनुभवांची ओळख होऊ शकते. जास्त बोलणारी व्यक्ती आतून कमजोर असते. फक्त बोलूनच त्याला सगळीकडे आपली उपस्थिती नोंदवायची आहे. जर तुम्ही बोलता पण ऐकत नसाल तर तुमचा जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन खूपच मर्यादित राहील. तुम्ही जितके जास्त ऐकाल तितके तुम्ही आयुष्याच्या प्रत्येक क्षेत्रात पुढे जाल. तुमच्या व्यावसायिक वाढीसाठी HL देखील महत्त्वाचे आहे: विविध सर्वेक्षणांमध्ये हे समोर आले आहे की चांगला श्रोता नेहमी त्याच्या कामात खूप सावध असतो.
त्याचा व्यावसायिक आलेख इतर लोकांपेक्षा तुलनेने वरच राहतो. मग ते मीटिंग असो किंवा क्लायंट डीलिंग असो किंवा कोणताही निर्णय घ्यावा लागतो. तो सर्व कामे सहज करू शकतो. काही कर्मचारी फुशारकी मारून हसत हसत हसतमुख बनतात तर काही लोक ऐकून, समजून घेऊन कामाच्या वाटेवर पुढे सरकतात, असे अनेकवेळा कार्यालयांमध्ये पाहायला मिळते. तुम्ही जितके जास्त ऐकाल तितके जास्त तुम्ही शिकता: आयुष्यातील कोणत्याही टप्प्यावर तुम्ही ऐकणे बंद कराल, समजून घ्या की तुम्ही शिकणेही बंद केले आहे. तुम्ही बोलत राहिल्यास इतरांकडून कसे शिकणार? प्रत्येक व्यक्तीमध्ये असा काही गुण नक्कीच असतो ज्यातून तुम्ही काही ना काही शिकू शकता. त्यांचे लक्षपूर्वक ऐकणे आवश्यक आहे. स्वतःसाठी, स्वतःचेही ऐका: जर ऐकण्याची कला तुमच्यात विकसित झाली असेल, तर हळूहळू तुम्ही स्वतःलाही ऐकायला आणि समजून घेण्यास सुरुवात कराल. जो माणूस स्वतःला समजू लागतो, त्याला दुसऱ्याची गरज भासत नाही. तुमच्या आतील आवाज कमी करण्यासाठी, स्वतःचे ऐकणे खूप महत्वाचे आहे.
