* सोमा घोष
नीलमने लहानपणापासून स्वतःचे काम स्वतः केले आहे, जेव्हा ती फक्त 5 वर्षांची होती तेव्हा ती तिच्या धाकट्या भावाला बाहेरून सामान आणायला घेऊन जायची, त्यामुळे भावाला देखील हळू हळू कामाबद्दल सर्वकाही समजू लागले. हेच कारण आहे की आज नीलमला नोकरी शोधण्यात, घर शोधण्यात, नवीन शहरातील परिस्थितीशी जुळवून घेण्यात कोणतीही अडचण आली नाही.
ती स्वतःचा निर्णय घेऊ शकते. यासाठी ती तिच्या पालकांचे आभार मानते, कारण त्यांच्या विश्वासामुळे आणि दृढ विचारसरणीमुळे ती इतकं काही करू शकली, ज्याचा फायदा तिला आता मिळाला आहे. बाजारात जाताना त्याने पैसे टाकले ते आठवते, पण वडिलांनी शिव्या देण्याऐवजी पैसे परत दिले आणि काळजी घेण्याचा सल्ला दिला. यानंतर नीलमने तिच्या वडिलांचे शब्द नेहमी लक्षात ठेवले आणि त्यांच्याकडून कधीही अशी चूक केली नाही.
रोमा ही एकुलती एक मुलगी आहे जिने नोकरी नीट करण्यासाठी तिच्या आई-वडिलांकडून वेगळा फ्लॅट घेण्याचा निर्णय घेतला, कारण घरातून नोकरीला जायला २ तास लागायचे. आज ती खूश आहे कारण तिचा निर्णय योग्य होता, तिच्या आई-वडिलांना नको असले तरी ती तिच्या निर्णयावर ठाम राहिली आणि त्यांना समजावून सांगितले की तिने त्यांच्यापासून दूर राहणे आवश्यक आहे, जेणेकरून तिला तिचे काम चांगले करता येईल आणि सोप्या पद्धतीने करा. ते घ्या
खरे तर स्वावलंबी होण्यासाठी बजेटपासून गुंतवणुकीपर्यंत स्वत:चे व्यवस्थापन करणे सर्वात महत्त्वाचे असते, अशा परिस्थितीत स्वत:चे आर्थिक नियोजन करावे लागते. आत्मविश्वास असणे ही स्वतंत्र होण्याच्या दिशेने पहिली पायरी आहे. या व्यतिरिक्त स्व-प्रेम म्हणजे तुम्ही जसे आहात तसे स्वतःला स्वीकारणे, जसे की तुमचे व्यक्तिमत्व, शरीर, विचार, आवडी आणि तुमची परिस्थिती समजून घेणे. तसेच, परिस्थिती अनुकूल नाही, हे शब्द स्वतःला किंवा इतरांना कधीही बोलू नका. यासोबतच दृढनिश्चय करणे, आपले कौशल्य वाढवणे, कोणाकडूनही काहीही विचारण्यास न डगमगणे आणि शोध घेण्यापासून मागे न हटणे इ.
- स्वत: वर प्रेम
जर आपण स्व-प्रेमाबद्दल बोललो, तर आजच्या व्यस्त जीवनशैलीत, माणूस स्वतःबद्दल विचार करू शकत नाही, ज्यामध्ये त्याची स्पर्धा नेहमी समोरच्या व्यक्तीशी असते आणि तो स्वतःला कमी दर्जाचा समजतो. वास्तविक आत्मप्रेम ही एक रोमांचक संकल्पना आहे, ज्यामध्ये स्वतःचे चांगुलपण आणि उणीवा या दोन्हींचा पूर्णपणे स्वीकार करावा लागतो. हा फील गुड फॅक्टर नाही, ज्यामध्ये शारीरिक, मानसिक इ.च्या कमतरतेचे कौतुक करणे, मिठी मारण्यासारखे आहे, ते स्वतःला अपार आनंद देते, वाढीची कमतरता नसते आणि माणूस स्वतःला निरोगी समजू लागतो.
- नवीन कौशल्ये शिका
बालपणात अनेक वेळा एखादी व्यक्ती अनेक गोष्टी शिकते आणि त्यातील काही गोष्टी खूप मनोरंजक असू शकतात, ज्या आता त्या व्यक्तीला पुढे जाण्यास मदत करतात. नवीन कौशल्यांचे ज्ञान एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनातील अनेक नवीन मार्ग उघडते. कौशल्ये ही एखाद्या व्यक्तीने स्वतःसाठी केलेली गुंतवणूक आहे, कारण नवीन कौशल्यांसह ती व्यक्ती कोणावरही अवलंबून नसते आणि त्याचे कौशल्य त्याच्यामध्ये असते, ज्यामुळे त्याला नवीन माहितीसह वाढण्यास मदत होते.
- आपले निर्णय स्वतः घेण्यास शिका
रोज काही ना काही नवनवीन घटना घडत राहतात, अशा परिस्थितीत एखाद्याला स्वत:हून निर्णय घ्यावा लागतो, व्यक्तीचा निर्णय चुकीचा असू शकतो, पण त्यासाठीही स्वत:ला तयार करावे लागते. निर्णय चुकीचा असला तरी पुढचे काही निर्णय घेण्यापासून स्वतःला रोखू नका. उदाहरणार्थ, जर तुमची नोकरी त्याच शहरातील दूरच्या भागात असेल, तर स्वतंत्र फ्लॅट घेण्याचा निर्णय घेणे खरोखरच एक चांगले पाऊल आहे, कारण याद्वारे तुम्ही तुमच्या सामाजिक, भावनिक, आर्थिक परिस्थितीचा समतोल साधू शकता.
तुमचे पालक तुमच्या निर्णयामुळे अस्वस्थ असतील, परंतु तुमचे खुले संभाषण त्यांना तुमचा उद्देश समजून घेणे सोपे करेल. याशिवाय व्यक्तीने स्वत:ची कामे, स्वत:ची काळजी घेणे आदी कामे आधीच सुरू करावीत. स्वावलंबी होण्यासाठी स्वत:चा तसेच इतरांचाही त्याच्या दृष्टिकोनातून विचार करा आणि त्यात खोलवर जा, तर तुम्ही एखाद्या गोष्टीचे दोन्ही पैलू वेगळ्या पद्धतीने आणि वस्तुनिष्ठपणे जाणून घेऊ शकता.
- विचारण्यास अजिबात संकोच करू नका
स्वावलंबी याचा अर्थ असा नाही की माणसाला सर्व काही माहित आहे, जर तुम्हाला कोणत्याही गोष्टीबद्दल माहिती नसेल, उपाय सापडला नाही, कुठेतरी हरवले, गोंधळून गेला, तर विचारण्यास कधीही संकोच करू नका. याद्वारे व्यक्तीला योग्य सूचना मिळू शकतात. उदाहरणार्थ, जर तुम्हाला स्वयंपाक कसा करायचा हे माहित नसेल, तर तुम्ही एखाद्याला विचारू शकता किंवा पुस्तके किंवा मासिके किंवा व्हिडिओंमधून पाककृतींची मदत घेऊ शकता. यामुळे स्वत:ला कमकुवत किंवा निरुपयोगी समजू नका, उलट तुम्ही इतके सक्षम आहात की तुम्ही तुमच्या समस्यांवर स्वतःहून उपाय शोधू शकता आणि ही नैतिक वाढ आहे.
- एक्सप्लोर करा
एखादी व्यक्ती जितकी जास्त एक्सप्लोर करते तितकी त्याला एखाद्या गोष्टीबद्दल माहिती मिळते. यासाठी नवीन ठिकाणी प्रवासासोबतच पुस्तके, मासिके इत्यादी वाचणे आवश्यक आहे. अशा अनेक नवीन माहिती त्यात आहेत. याच्या मदतीने एखादी व्यक्ती कोणतीही परिस्थिती कशी हाताळायची हे समजू शकते. तुमच्या जवळ घडणाऱ्या कार्यक्रमांना उपस्थित रहा आणि अद्ययावत रहा. याशिवाय शोधाचे अनेक प्रकार आहेत, ज्यामध्ये एकट्याने प्रवास करणे, एखाद्या प्रकल्पाचा टीम लीडर बनणे, रोजचे छोटे छोटे निर्णय घेणे इत्यादी अनेक प्रकार आहेत.
या संदर्भात मुंबईचे क्लिनिकल आणि काउंसिलिंग सायकोलॉजिस्ट कुमुद सिंग सांगतात की, प्रत्यक्षात मुले प्रत्येक गोष्ट त्यांच्या पालकांकडून शिकतात, जर पालक मोबाइलचा अधिक वापर करतात, तर त्यांनाही मोबाइलवर जास्त राहणे आवडते. पालक जे करतात ते मुलं करतात. मुलांना आई-वडिलांना हवं ते करायला आवडत नाही. त्यामुळे लहानपणापासूनच पालकांनी काळजी घेतली पाहिजे की ते आपले आदर्श बनतील आणि अशा गोष्टी करू नयेत, ज्यामुळे मुलांच्या विकासात अडथळा येतो. याशिवाय लहान मुलांवर कधीही नियंत्रण ठेवू नका, फक्त त्यांचे नियमन करा. शिस्तबद्ध असण्याचे मूल्य जाणून ते स्वत: ते लहानपणापासून अंगीकारतात.
अशा प्रकारे, स्वावलंबी व्यक्तीमध्ये आत्मविश्वास, धैर्य आणि नेतृत्व गुण वाढतात, जे यशस्वी जीवन जगण्यासाठी पुरेसे असतात.
