* राजेंद्र कुमार राय
बर्‍याच लोकांमध्ये असा समज आहे की स्तनाचा कर्करोग हा फक्त महिलांनाच होणारा आजार आहे. हे गृहीतक चुकीचे आहे. स्तनाचा कर्करोग हा एक आजार आहे जो स्त्री आणि पुरुष दोघांनाही प्रभावित करतो. जरी ते स्त्रियांमध्ये जास्त आढळते. एकट्या यूकेमध्ये दरवर्षी सुमारे 250 पुरुष या आजाराला बळी पडतात. वास्तविक, पुरुषांच्या स्तनाग्रांच्या मागे काही स्तन पेशी असतात. जेव्हा या पेशींमध्ये कर्करोगाच्या पेशी विकसित होतात, तेव्हा पुरुषदेखील स्तनाच्या कर्करोगाचे बळी होतात.
ज्येष्ठ ऑन्कोलॉजिस्ट डॉ. समीर कौल यांच्या मते, याचे मूळ कारण अद्याप समजले नसले तरी काही पुरुषांमध्ये हा आजार होण्याची शक्यता असते. हा कर्करोग 60 वर्षे ओलांडलेल्या पुरुषांमध्ये जास्त प्रमाणात दिसून येतो. पुरुषांमध्ये हे जास्त सामान्य आहे जे कुटुंबातील जवळचे नातेवाईक आहेत जेथे एकतर स्त्री किंवा पुरुषाला कर्करोग झाल्याचे निदान झाले आहे किंवा पुरुषाचे जवळचे नातेवाईक आहेत ज्यांना दोन्ही स्तनांचा कर्करोग असल्याचे निदान झाले आहे किंवा ज्याचे निदान झाले आहे. दोन्ही स्तनांचा कर्करोग. एक नातेवाईक ज्याला 40 वर्षापूर्वी कर्करोग झाल्याचे निदान झाले आहे. ज्या कुटुंबात अनेक लोक अंडाशय किंवा आतड्याच्या कर्करोगाने ग्रस्त आहेत, त्या कुटुंबातील पुरुषांनाही स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका असतो. ज्यांना असे वाटते की त्यांना स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त आहे त्यांच्यासाठी आता विशेष वैद्यकीय केंद्रे आहेत. अशा वैद्यकीय केंद्रांना अनुवांशिक औषध केंद्र म्हणतात. ज्या पुरुषांमध्ये इस्ट्रोजेनचे प्रमाण जास्त असते किंवा ज्यांना लहान वयात रेडिएशनचा सामना करावा लागतो त्यांनाही हा आजार होण्याचा धोका असतो. स्त्री गुणसूत्र फार कमी पुरुषांमध्ये असतात, अशा पुरुषांनाही जास्त धोका असतो, पुरुषांमध्येही अनेक प्रकारचे स्तनाचा कर्करोग होऊ शकतो. पुरुषांमध्ये आढळणारा सर्वात सामान्य स्तनाचा कर्करोग याला इनवेसिव्ह डक्टल कार्सिनोमा म्हणतात. हे महिलांमध्ये देखील आढळते. याशिवाय इतर काही कर्करोग आहेत- दाहक स्तनाचा कर्करोग, स्तनाच्या कर्करोगाचा पेजेट रोग, डक्टल कार्सिनोमा इन सिटू इ. डॉ. समीर कौल यांच्या मते, स्तनामध्ये ढेकूळ निर्माण होणे, स्तनाचा आकार व आकार बदलणे, त्वचेवर व्रण येणे, स्तनाग्रातून स्त्राव होणे, स्तनाग्र मागे वळणे, स्तनाग्रावर पुरळ येणे ही लक्षणे व लक्षणे आहेत. किंवा आसपासची त्वचा इ.
तपासणी आणि निदान
डॉक्टर बाह्य तपासणी करतात आणि स्तनाचा कर्करोग आहे की नाही हे शोधून काढतात. याशिवाय स्तनाच्या कर्करोगाचा प्रसार जाणून घेण्यासाठी अनेक चाचण्या केल्या जातात, जसे की मॅमोग्राम स्तनाचा एक्स-रे. स्तनातील बदलांची तपासणी मॅमोग्रामद्वारे केली जाते. परंतु अल्ट्रासाऊंड पुरुषांमधील स्तनाच्या कर्करोगाबद्दल अधिक चांगले प्रकट करते. ढेकूळ पाण्याने भरला आहे की कठीण आहे हे शोधण्यासाठी अल्ट्रासाऊंड स्कॅनचा वापर केला जातो. वास्तविक, अल्ट्रासाऊंड दरम्यान एक जेल स्तनावर लावले जाते. मग त्या ठिकाणी एक छोटेसे इन्स्ट्रुमेंट फिरवले जाते आणि मग समोरच्या मॉनिटरवर डॉक्टरांना सर्व काही स्पष्टपणे दिसते. स्तनात एक छोटी सुई घालून गाठीच्या काही पेशी काढल्या जातात. हे अल्ट्रासाऊंड दरम्यान केले जाते जेणेकरून केवळ प्रभावित क्षेत्रातील पेशी काढून टाकल्या जातात. त्यानंतर पेशी कर्करोगग्रस्त आहेत की नाही हे तपासले जाते. सुई बायोप्सी अंतर्गत, पेशी कर्करोगाच्या आहेत की नाही हे तपासण्यासाठी प्रयोगशाळेत स्तनातून एक छोटा नमुना घेतला जातो. बायोप्सी करण्यापूर्वी रुग्णाला सुन्न केले जाते.
स्तनाच्या कर्करोगाचे टप्पे
डॉ. समीर कौल यांच्या मते, स्तनाच्या कर्करोगाचा आकार आणि स्टेजवरूनच कळते की कर्करोग किती पसरला आहे. हे जाणून घेतल्यानंतरच, थेरपीचा कोर्स निर्धारित केला जातो. बर्‍याच लोकांमध्ये, कर्करोग शरीराच्या इतर भागांमध्ये रक्ताद्वारे किंवा लिम्फॅटिक प्रणालीद्वारे (शरीराची रोग आणि संसर्गाशी लढण्याची प्रक्रिया) पसरतो. खरं तर, डॉक्टर कर्करोगाला 4 टप्प्यात विभागतात. पहिल्या स्टेजपासून चौथ्या स्टेजपर्यंत कर्करोगाचे अनेक प्रकार आहेत. पहिल्या टप्प्यात, गुठळ्याचा आकार 2 सेमीपेक्षा कमी असतो. या अवस्थेत शरीराचा इतर कोणताही भाग कर्करोगाच्या विळख्यात आलेला नाही. दुस-या टप्प्यात, ढेकूळचा आकार 2-5 सेंटीमीटरपर्यंत पोहोचतो. काखेतील लिम्फ ग्रंथी काही प्रमाणात प्रभावित होते. परंतु कर्करोग इतर भागांमध्ये पसरल्याचा कोणताही पुरावा नाही. तिसर्‍या टप्प्यात, गुठळ्याचा आकार 5 सेमीपेक्षा मोठा होतो आणि आसपासच्या स्नायू आणि त्वचेपर्यंत पोहोचतो. लसिका ग्रंथी प्रभावित होतात परंतु कर्करोग शरीराच्या इतर भागांमध्ये पोहोचत नाही आणि चौथ्या टप्प्यात गाठीचा आकार कोणताही असू शकतो. शेजारील लिम्फ ग्रंथी प्रभावित होतात आणि कर्करोग हाडे आणि फुफ्फुसांमध्ये पसरतो.
कर्करोगापासून मुक्त व्हा
पुरुष केवळ शस्त्रक्रिया पसंत करतात. पुरुष केवळ इतर निवडीद्वारे ढेकूळ काढू शकत नाहीत कारण त्यांचे स्तन आणि पेशी खूप लहान असतात. पुरुषांमध्ये, ढेकूळ बहुतेक वेळा स्तनाग्रभोवती किंवा स्तनाग्राखाली असते. म्हणूनच त्यांना फक्त निप्पल आणि संपूर्ण स्तन काढावे लागतात. तसे, आपल्या समाजाचे सत्य हे आहे की अनेक वेळा अथक प्रयत्न करूनही कॅन्सरसारख्या आजारांना रोखणे अशक्य होते. अशा आजारांनी ग्रस्त रुग्ण, सर्व प्रकारचे कर्करोग असाध्य मानून, जोपर्यंत रोग बराच वाढला नाही तोपर्यंत डॉक्टरकडे जात नाहीत. त्यांच्या मनात कुठेतरी कॅन्सरची भीती तर आहेच पण त्याच बरोबर आजवर उपलब्ध असलेल्या सर्व कॅन्सरशी लढा देणार्‍या उपचारांच्या दुष्परिणामांचीही त्यांना चिंता आहे. परंतु आता अनेक अभ्यासातून हे स्पष्ट झाले आहे की आधुनिक औषधांच्या मदतीने कोणत्याही प्रकारचे दुष्परिणाम होत नाहीत आणि कर्करोगापासून फार कमी वेळात मुक्तता मिळवता येते. कर्करोगाचे निदान आणि उपचार जितक्या लवकर होईल तितक्या लवकर कर्करोग बरा होऊ शकतो.