* पारुल भटनागर
आजचे आव्हानात्मक वातावरण आपल्यापेक्षा आपल्या मुलांसाठी अधिक आहे. आपण इतके हुशार आहोत की स्वतःला कसे समजून घ्यावे, परिस्थिती कशी हाताळावी, स्वतःला कसे प्रेरित करावे, हे आपल्याला माहीत आहे आणि आपण सहजपणे त्याचा सामना करू शकतो.
पण आपल्या मुलांना वेगवेगळ्या परिस्थितीला कसे सामोरे जावे हे समजत नाही. यामुळे ते जिद्दी आणि चिडतात. यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास कमी होतो आणि नंतर तत्सम वर्तनामुळे ते इतरांकडून स्वतःचा अंदाज बांधू लागतात.
अशा परिस्थितीत, आपल्या मुलांना रिवॉर्ड थेरपी देण्याची जबाबदारी आपली बनते जेणेकरून ते या नकारात्मक वातावरणात स्वतःला आनंदी ठेवण्याबरोबरच काहीतरी नवीन शिकू शकतील. जे नंतर त्यांच्यासाठी कामाला आले.
Reward Therepy म्हणजे काय
रिवॉर्ड थेरपी म्हणजे काय असा प्रश्न तुम्हाला पडला असेल. तर हे जाणून घेऊया अशा प्रकारे. जेव्हा जेव्हा आपल्याला एखाद्या गोष्टीचे बक्षीस मिळते, कोणीतरी आपल्या पाठीवर थाप मारते किंवा आम्हाला लोकांसमोर वाल्डन सारख्या शब्दांनी बक्षीस दिले जाते, तेव्हा आम्हाला खूप आनंद होतो आणि आम्हाला हे बक्षीस मिळते आणि आणखी चांगले करायचे आहे. मी विचार करतो आणि ते पूर्ण करतो कष्ट.
त्याचप्रकारे, आहे, जे त्यांना नवीन गोष्टी शिकवण्याबरोबरच त्यांना बक्षिसांद्वारे पुढे ढकलण्यासाठी आणि चांगले काम करण्यासाठी आणि त्यांचा आत्मविश्वास वाढवण्याचे काम करते. त्यामुळे मुलांना रिवॉर्ड थेरपी देण्यासाठी काय करावे हे तुम्हाला माहिती आहे.
मिनी शेफचे कौतुक करा
आज वातावरण असे आहे की मुले आणि पालक सर्व वेळ एकत्र असतात. अशा परिस्थितीत जेव्हा मुले घराबाहेर पडू शकत नाहीत, तेव्हा त्यांना कंटाळा येणे स्वाभाविक आहे. अशा परिस्थितीत, जरी ते तुमच्याबरोबर स्वयंपाकघरात तुम्हाला थोडी मदत करतात, जसे की तुम्हाला पाहून त्यांना स्वयंपाकघरात ब्रेड फिरवण्याची आवड आहे, मग त्यांना नकार देऊ नका. त्यापेक्षा त्यांना ते काम तुमच्या देखरेखीखाली करू द्या.
जरी त्यांची भाकरी गोलाकार झाली नाही किंवा जर ते आपल्या स्वयंपाकघरात तुमच्यासोबत काम करत असतील, तर तुमचे काम थोडे वाढू शकते, परंतु तुम्ही त्यांना ते करू द्या, कारण यामुळे त्यांना स्वयंपाकघरात काम करण्याची थोडी सवय लागेल.
जेव्हा ते स्वतःहून काहीतरी बनवतात तेव्हा त्यांना प्रोत्साहित करा जसे की तुम्ही माझ्यापेक्षा चांगले काम केले आहे. आज आम्ही फक्त तुम्ही तयार केलेली रोटी खाऊ आणि त्यांनाही गंमतीशीरपणे जाणवू द्या की ज्याप्रमाणे त्यांनी त्यांच्या मेहनतीचे कौतुक केले आहे, त्याच प्रकारे त्यांनी घरचे शिजवलेले अन्न मनापासून खावे.
त्यांना त्यांच्या मेहनतीचे बक्षीस देण्यासाठी, त्यांनी बनवलेल्या भाकरीची निवड तुमच्या कुटुंबासह आणि मित्रांसोबत शेअर करा. सर्वांसमोर त्यांची स्तुती करा. यासह, जेव्हा त्याला इतर लोकांकडून प्रशंसा मिळेल, तेव्हा त्याचा आत्मविश्वास वाढवण्याबरोबरच, त्याला मिळणाऱ्या आनंदाची तुम्ही कल्पनाही करू शकणार नाही. या बक्षिसापेक्षाही, ते हळूहळू स्वयंपाकघरातील कामात त्यांना मदत करण्याबरोबरच तुमच्या कामाचे मूल्य समजण्यास सुरवात करतील.
टेबल मॅनर्सवर गेम बक्षीस खेळा
मुलांना टेबल पद्धतीने शिकवणे खूप महत्वाचे आहे, अन्यथा लहानपणापासून बिघडलेली त्यांची ही सवय भविष्यात त्यांच्यासाठी विनोद बनण्याचे कारण बनू शकते. म्हणून त्यांना शिकवा की मुलांनो जर तुम्ही टेबलावरील शिष्टाचार पाळता जसे की जेवण्यापूर्वी हात धुणे, प्रत्येकजण आल्यानंतरच खाणे सुरू करा, तोंड उघडे आणि बाहेर टाकताना अन्न खाऊ नका, जेवताना गॅझेटपासून अंतर ठेवा, भांडी जर तुम्ही काळजी घेतली तर न खेळण्यासारख्या गोष्टी, मग आम्ही दररोज तुमच्या अर्ध्या तासासाठी तुमच्या आवडीचे गेम खेळू.
माझ्यावर विश्वास ठेवा, यासह, तुमची मुले आनंदाने या सर्व गोष्टी करतील आणि जेव्हा तुम्ही त्यांना या सर्व गोष्टी स्वत: करतांना पाहता, तेव्हा त्यांच्याबरोबर त्यांच्या आवडीचा खेळ खेळण्याबरोबरच, सर्वांसमोर त्यांची स्तुती करा. यासह, त्यांच्यामध्ये टेबल मॅनर्सदेखील विकसित केले जातील आणि त्यांचे मनोबल देखील वाढेल.
मजेदार मार्गाने निरोगी सवयी घाला
मुले हात धुणे, निरोगी अन्न खाणे हे सर्वात मोठे चोर आहेत. या गोष्टींसाठी, एखाद्याला सतत त्यांच्या मागे पळावे लागते आणि कधीकधी जबरदस्तीने, आम्ही त्यांना जे पाहिजे ते बनवतो, आम्ही त्यांना त्यांच्या इच्छेप्रमाणे करण्याची परवानगी देतो. पण तुमच्यासाठी हे महत्वाचे आहे की तुम्ही त्यांच्यात निरोगी सवयी मजेदार पद्धतीने घाला, त्यांना फटकारून नाही.
उदाहरणार्थ, हात धुण्यासाठी, हात धुण्याच्या गाण्याची मदत घ्या. त्यांना आपले हात धुण्यास सांगा, प्रथम घासून घ्या, घासून घ्या, आपले हात घासा बाळा, दुसरे आपले हात व्यवस्थित धुवा, तिसरे आपले हात टॉवेलने कोरडे करा, चौथे आपल्या जंतूमुक्त हातांनी आमच्यात सामील व्हा.
अशी मजेदार गाणी मुलांमध्ये हात धुण्याच्या सवयी रुजवण्यासाठी काम करतील. यासाठी, आपण मजेदार रंग आणि आकारांसह साबणांची मदतदेखील घेऊ शकता, कारण अशा गोष्टी मुलांना त्यांच्याकडे आकर्षित करण्याचे काम करतात. दुसरीकडे, लिक्विड साबणदेखील खूप उपयोगाचे ठरतात, कारण याच्या द्रव पोत त्यांच्या मजेदार दिसणाऱ्या बाटल्यांसह मुलांना खूप आवडतात.
जर मुलांनी तुम्हाला न सांगता स्वतःहून अशा गोष्टी करायला सुरुवात केली, तर कधी त्यांना बक्षीस म्हणून मिठी मारली, तर कधी त्यांनाही त्यांचे मन करू द्या.
त्यांच्यामध्ये निरोगी खाण्याची सवय विकसित करण्यासाठी, आपण त्यांच्याबरोबर एक मूल देखील असावे. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही खवय्यांची भाजी केली असेल, तर तुम्ही म्हणाल की जर तुम्ही ते माझ्याबरोबर संपवले तर मम्मीपापा तुमच्याबरोबर धावतील, नाचा.
परंतु जेव्हा तुम्ही त्यांचे ऐकता तेव्हाच. यातून हळूहळू ते खेळातील प्रत्येक गोष्ट खायला शिकू शकतात. त्यांची ही चांगली सवय शिक्षकांसमोर आणि मुलांसमोरही शेअर करा जेणेकरून तुमची स्तुती ऐकल्यानंतर मुले प्रत्येक गोष्ट मजेने खाण्यास शिकतील.
टीव्ही वेळेसाठी संधी मिळेल
प्रत्येक पालकांना आपल्या मुलांच्या शिक्षणाची काळजी असते. म्हणूनच ते सतत त्यांच्या मागे धावत राहतात. कधी वर्गात जाण्यासाठी तर कधी गृहपाठ करण्यासाठी. अशा स्थितीत तुम्ही त्यांना सांगता की जर तुम्ही दररोज वेळेवर गृहपाठ नीट पूर्ण केले तर तुम्हाला टीव्ही पाहण्याची संधी मिळेल. क्वचितच एखादे मूल असेल जे हा बक्षीस हाताने जाऊ देईल. यासह, मुले वेळेवर गृहपाठ पूर्ण करण्यासाठी कठोर परिश्रम करतील. यासह, वेळेत गृहपाठ पूर्ण करण्याची सवय देखील त्यांच्यामध्ये विकसित होईल आणि त्यानंतर त्यांना टीव्हीद्वारे स्वतःची मजा करण्याची संधी देखील मिळेल.
हळूहळू, आपण त्यांच्यामध्ये या विकसित सवयीबद्दल इतरांसमोर चर्चा केली पाहिजे, जेणेकरून ते त्यांचे सर्व काम वेळेवर करू लागतील जेव्हा त्यांचे कौतुक ऐकले जाईल. बक्षीस म्हणून, टीव्ही वेळेची संधी त्यांच्या आवडीच्या मुलांच्या हातात द्यावी लागेल. परंतु दिलेल्या बक्षीसाची वेळ निश्चित करा.
सर्जनशीलता स्पार्क
लहान गोष्टींसह मुलांना काहीतरी करायला आवडते. अशा परिस्थितीत, जेव्हा ते मजेदार कौटुंबिक फोटो बनवतात, कागदाच्या बाहेर बोट बनवण्याचा प्रयत्न करतात, रंगांसह काहीतरी बनवण्याचा प्रयत्न करतात, भाज्यांसह पेंटिंग बनवण्याचा प्रयत्न करतात, मग ते तुम्ही बनवले असले तरीही. समजत नाही, पण तरीही तुम्ही त्यांचे अभिनंदन करता की त्यांनी हे खूप चांगले केले आहे. तू कुठून शिकलास, मला पण शिकव.
जरी हे तुमच्यासाठी छोटे शब्द आहेत, परंतु या शब्दांचा मुलांच्या मनावर खूप खोल आणि चांगला परिणाम होतो. यासाठी, तुम्ही त्यांच्या पसंतीची एक निरोगी डिश बनवून त्यांना बक्षीस म्हणून देऊ शकता, जे पाहून ते फुगू शकणार नाहीत. त्यांच्यातील ही छोटी सर्जनशीलता नेहमी त्यांच्या डोळ्यासमोर ठेवण्यासाठी, तुम्ही चार्ट पेपर सजवू शकता आणि त्यावर कटिंग्ज लावू शकता. आपण फाइल सजवू शकता आणि त्यात ठेवू शकता.
शहाणपणावर स्टिकर बक्षीस द्या
ब-यादा मुलांची सवय असते की ते सर्व काही त्यांच्या पालकांवर सोडतात, जसे की जेव्हा ते अंथरुणावरुन उठतात, तेव्हा ते पत्रक दुरुस्त करत नाहीत, त्यावर खेळतात आणि खेळणी तिथे ठेवतात. आई वडिलांसोबत लहान वस्तू घेण्यास मदत केली नाही. अशा स्थितीत त्यांना या गोष्टींबद्दल समजावून सांगा की छोट्या छोट्या गोष्टी स्वतः करणे किती महत्वाचे आहे. यासह तुम्ही स्वावलंबी देखील व्हाल आणि तुम्हाला स्वतःहून गोष्टी करण्यात आनंद मिळेल.
त्यांना अंथरुणावर सारख्या लहान कपड्यांमध्ये दुमडून त्यांना जागी ठेवण्यास शिकवा आणि नंतर त्यांना तेच करण्यास सांगा. त्यांना झोपायच्या आधी स्वत: शीट दुरुस्त करण्यास सांगा आणि त्यांच्या चांगल्या कामासाठी दररोज त्यांना त्यांच्या पसंतीचे 1 स्टिकर द्या. त्यांना सांगा की जेव्हा तुम्ही हे 6 स्टिकर्स गोळा कराल, तेव्हा तुमच्या आवडीची डिश त्या दिवशी बनवली जाईल. या कारणास्तव, ते स्वतः चांगल्या आणि समजूतदार गोष्टी करण्याचा प्रयत्न करतील कारण मुले बक्षीस मिळवण्यासाठी स्वतःहून सर्वोत्तम देण्याचा प्रयत्न करतात.
तुम्हीही या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत
या संदर्भात, मानसशास्त्रज्ञ अनुजा कपूर कडून जाणून घ्या:
त्यांच्या चुकीमुळे चिडू नका : अनेक वेळा मुले नवीन गोष्टी करण्याच्या प्रयत्नात बऱ्याच गोष्टी खराब करतात आणि इतके काम करतात ज्यामुळे पालक त्यांच्यावर नाराज होतात आणि या प्रकरणात त्यांच्या मेहनतीकडे दुर्लक्ष करतात. यामुळे, मुलांचे मनोबल कमी करण्याबरोबरच ते बरेचदा काहीतरी नवीन करण्याचा विचार करतात.
यामुळे त्यांच्या सर्जनशीलतेवर परिणाम होतो. म्हणूनच तुम्ही त्यांना प्रेमाने समजावून सांगा आणि त्यांच्या कामाचे कौतुक करा कारण तुम्हीसुद्धा चांगल्या कामासाठी कौतुकाची अपेक्षा कराल.
स्वतःला देखील लक्षात घ्या : बहुतेक पालकांची सवय आहे की त्यांना आपल्या मुलांना सर्व काही शिकवायचे आहे, परंतु त्या गोष्टी स्वतः अंमलात आणू नका. तर ज्या चांगल्या गोष्टी तुम्ही तुमच्या मुलांना शिकवण्याचा प्रयत्न करत आहात, त्या स्वतः करा. तरच तुम्ही तुमच्या मुलांना चांगले शिक्षण देऊ शकाल.
त्यांच्यासोबत वेळ घालवा : तुम्हाला कोणाशी बोलायला आवडेल याचा विचार करा आणि जर त्याने तुम्हाला वेळ दिला नाही तर तुम्हाला अपूर्ण वाटेल, तुम्हाला आतून बरे वाटणार नाही. त्याचप्रकारे, जर तुम्ही तुमच्या मुलांना त्यांना आनंदी करण्यासाठी फक्त भेटवस्तू देत राहिलात, पण त्यांच्या मनाचे ऐकणार नाही, त्यांच्याबरोबर वेळ घालवू नका, तर त्यांना सर्व लक्झरी वस्तू असूनही ते एकटे वाटतील, नेहमी दुःखी.
परंतु जर तुम्ही त्यांच्यासोबत वेळ घालवला, त्यांचे मन ऐका किंवा त्यांच्या आवडीचे काम करा, तर मूड करेक्टर आणि सेरोटोनिन आणि डोपामाइनसारखे आनंद हार्मोन्स बाहेर पडतात, ज्यामुळे आपण कोणतेही काम पूर्ण उत्साहाने करू शकतो. एकत्र, याचा अर्थ हार्मोन्स मानसिक आरोग्याची काळजी घेतात आणि तुम्हाला आनंदी ठेवतात. म्हणूनच तुम्ही तुमच्या मुलांना तुमच्यासोबत आनंदी ठेवणे महत्वाचे आहे. यासाठी त्यांच्यासोबत दर्जेदार वेळ घालवा.
या युक्त्यांचे अनुसरण करा
घरी राहण्यामुळे, मुले जास्तीत जास्त वेळ घालवतात, कधी ऑनलाईन क्लासेसमुळे, कधी लॅपटॉप समोर आणि कधी ते स्वतःचे मनोरंजन करण्यासाठी टीव्ही आणि फोनची मदत घेतात, ज्यामुळे मुले ताण, नैराश्य, व्यसन आणि भावनिक होतात समस्यांना सामोरे जावे लागते.
अशा स्थितीत, त्यांचा हा स्क्रीन वेळ कमी करण्यासाठी, तुम्ही त्यांच्याशी कथा सांगणे, नृत्य स्पर्धा करणे, त्यांना तुमच्या आवडीच्या विषयावर काही शब्द बोलण्यास सांगा. या खेळांच्या विजेत्याला मिळून एक ट्रॉफी बनवा, मग जो या स्पर्धेत प्रथम येईल त्याला ही ट्रॉफी तुमच्याच हाताने द्या.
यासह, मुले कधीकधी स्वतः ही ट्रॉफी जिंकतील आणि कधीकधी त्यांच्या प्रियजनांना विजयाचा मुकुट देतील. यामुळे त्यांच्यामध्ये जिंकण्याची भावना निर्माण होईल आणि पराभव हा जीवनाचा एक भाग आहे अशी समज विकसित होईल. पण आम्ही हरल्यानंतरही जिंकण्याचा प्रयत्न करतो