* प्रियांका यादव
नातेसंबंध म्हणजे 2 लोकांमधील नाते. हे नाते अधिक खास बनते जेव्हा ते जोडप्यांमध्ये असते. जेव्हा एखादे जोडपे ठरवते की ते नातेसंबंधात असतील, तेव्हा अशा अनेक समस्या आहेत ज्याबद्दल दोघांनी बोलणे आवश्यक आहे. असाच एक मुद्दा आहे की आपण रिलेशनशिपमध्ये आहोत तर पैसे कोणी खर्च करायचे?
भारतासारख्या देशात पुरुषांचे पालनपोषण अशा पद्धतीने केले जाते की त्यांना आर्थिक कमान त्यांच्या हातात ठेवावी लागते. अशाप्रकारे पुरुषांना विश्वास ठेवणे कठीण होते की कोणीतरी त्यांच्याकडून ही आज्ञा हिसकावून घ्यावी. त्यांना हा अधिकार स्वतःपुरता मर्यादित ठेवायचा आहे.
खोल युक्ती
पुरुषांचा एक मोठा वर्ग मानतो की जर मुली किंवा महिलांनी स्वतःचे बिल स्वतः भरले तर ते त्यांचा अहंकार दुखावतील कारण या समाजात मुलींना त्यांच्यावर अवलंबून राहण्यास शिकवले गेले आहे. अशा परिस्थितीत जर मुली किंवा महिलांनी स्वतः बिल भरायला सुरुवात केली तर या समाजातून पुरुषांची भीती संपेल. दुसरीकडे, धर्माने आपला अधिकार अशा प्रकारे प्रस्थापित केला आहे की मुलींना आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र व्हायचे नाही.
मुलींना पुरुषांच्या अधीन राहायचे नाही. आपला खर्च आपण स्वतः उचलू शकतो आणि नाते हे दोन व्यक्तींमध्ये असल्याचे ती सांगते. अशा परिस्थितीत, खर्च देखील 2 लोकांच्या हिश्श्यात विभागला गेला पाहिजे. याचा भार कोणावरही टाकणे योग्य नाही. जर एक जोडीदार खर्च करत असेल आणि दुसरा जोडीदार काही खर्च करत नसेल तर यामुळे नात्यात दुरावा निर्माण होऊ शकतो आणि नाते तुटण्याच्या मार्गावर येऊ शकते.
लिव्ह इन रिलेशनशिपची सर्वाधिक प्रकरणे मेट्रो शहरांमध्ये पाहायला मिळाली आहेत. बंगळुरूमध्ये राहणारे बहुतांश तरुण लिव्ह इन रिलेशनशिपमध्ये राहतात.
कोणी खर्च करावे
लिव्ह इन रिलेशनशिपमुळे मुलगा आणि मुलगी कोणत्याही बंधनाशिवाय जोडपे म्हणून जगू शकतात. जे लोक लिव्ह इन रिलेशनशिप दत्तक घेतात तेच नोकरी करतात, एका रिसर्चमध्ये असे समोर आले आहे की, आयटी सेक्टर आणि बीपीओशी संबंधित लोक लिव्ह इन रिलेशनशिपमध्ये सर्वाधिक दिसतात. दिल्ली एनसीआरमध्येही अनेक जोडपी लिव्ह इन रिलेशनशिपमध्ये राहतात. यामध्ये जोडपे आपापसात खर्च वाटून घेतात.
गुगलमध्ये काम करणारी वाणी सांगते की, गर्लफ्रेंड आणि बॉयफ्रेंडमधील नाते जसजसे वाढत जाते, तसतसे पार्टनरही त्यांच्या जबाबदाऱ्या गांभीर्याने घेऊ लागतात. मग ती पैशाशी संबंधित जबाबदारी असली तरीही. कोणत्याही नात्यात फक्त एकच जोडीदार पैसे कमवत असेल किंवा गरजा पूर्ण करत असेल तर कधी कधी हा विचार त्याच्या मनात येतो की फक्त मीच का खर्च करू. त्यामुळे पैशांवरून भागीदारांमध्ये भांडणे होतात.
सुमित हा 27 वर्षांचा हुशार मुलगा आहे. तो गुरुग्राम येथील एका आयआयटी कंपनीत काम करतो. आणि त्याची 25 वर्षांची जोडीदार प्रियांका ही मेकअप आर्टिस्ट आहे. दोघेही ३ महिन्यांपूर्वी एका क्लबमध्ये भेटले होते. यानंतर ते अनेकदा भेटीगाठी आणि पार्टी करू लागले. हळूहळू दोघांमध्ये जवळीक वाढू लागली. दोघांनी संमतीने नात्यात प्रवेश केला कारण प्रियांकाही नोकरी करायची त्यामुळे तिने तिचा खर्च सुमितवर केला नाही.
प्रियांका जेव्हा कधी शॉपिंग करायची तेव्हा ती स्वतःच बिल भरायची. जेव्हा ते बाहेर जायचे तेव्हा अर्धा खर्च वाटून घेत. आम्ही कधी लंच आणि डिनरला जातो, कधी सुमित बिल देतो तर कधी प्रियंका. यामुळे कोणावरही खर्चाचा बोजा पडत नाही.
स्वत:च्या पायावर उभ्या राहणाऱ्या मुली तरुण मुलांना आवडतात, असं सुमित सांगतो. या महागाईच्या युगात दोन्ही भागीदारांसाठी कमाई करणे अत्यंत गरजेचे आहे. दोन्ही भागीदारांनी खर्च वाटून घेतल्यास नात्यात प्रणय आणि आदर टिकून राहतो.
राहुल एका खाजगी बँकेत कॅशियर म्हणून काम करतो, तर दिव्या वेबसाइटसाठी मजकूर लिहिते. दिव्या आणि राहुलच्या नात्याला एक वर्ष झाले आहे. 1 वर्षाच्या या नात्यात फक्त राहुलनेच खर्च केला आहे. खर्चावरून त्यांच्यात अनेकदा भांडण झाले आहे. राहुल सांगतात की, जेव्हा नाते दोन व्यक्तींमध्ये असते, तर खर्च एकाने का करायचा, कारण राहुल त्याच्या कुटुंबाचाही खर्च उचलतो आणि नातेसंबंधातही खर्चाचा संपूर्ण भार तो उचलतो, त्यामुळे तो चिडचिड करू लागला. त्यामुळे त्यांच्या नात्यातही कटुता आली आणि लवकरच त्यांचे नाते तुटले.
संबंध तुटणे
भावनिकदृष्ट्या असे म्हणता येईल की नातेसंबंधांमध्ये पैसे काय आणायचे. पण प्रत्यक्षात, आर्थिक वाद हे नात्यात दुरावा येण्याचे सर्वात मोठे कारण बनतात. कोण, कोणावर, किती, कसे, कशासाठी खर्च केले हे खूप महत्त्वाचे आहे.
1 हजाराहून अधिक लोकांवर केलेल्या सर्वेक्षणानुसार, नात्यातील लोक दरमहा 11 हजार रुपयांपेक्षा कमी खर्च करतात, तर विवाहित जोडपे सुमारे 10 हजार रुपये खर्च करतात. एका रेस्टॉरंटच्या मॅनेजरने सांगितले की, तिथे येणार्‍या जोडप्यांपैकी 70% मुले ही बिले भरतात. बिले भरणाऱ्या याच 30% मुली आहेत.
लॅक्मे स्टोअरमध्ये काम करणारी 23 वर्षीय रुची सांगते की, जेव्हा ती तिच्या पार्टनरसोबत डिनरसाठी बाहेर जाते, तेव्हा कधी ती बिल देते तर कधी तिच्या पार्टनरला. अशा प्रकारे खर्चाची समान विभागणी केली जाते. ती सांगते की जेव्हा त्यांना सहलीला जायचे असते तेव्हा ते आधीच चांगले नियोजन करतात. अशा परिस्थितीत ते बजेट बनवतात आणि मग त्या बजेटनुसार खर्च करतात.
यात जो काही खर्च होतो तो निम्म्याने वाटून घेतो. याशिवाय ज्याला स्वतःसाठी खरेदी करायची आहे तो स्वतः बिल भरतो. ते एकमेकांना वेळोवेळी भेटवस्तूही देत असतात.
अंजली, 18, मध्यमवर्गीय, तर सचिन हा 19 वर्षांचा उच्च मध्यमवर्गीय मुलगा आहे. एकाच कॉलेजमध्ये असल्याने दोघांची ओळख झाली आणि मग ते एकमेकांना डेट करू लागले. सचिन आर्थिकदृष्ट्या अंजलीच्या तुलनेत थोडा मजबूत होता. पण अंजली एक स्वतंत्र मुलगी होती. अशा परिस्थितीत तिने खर्चातही आपला हिस्सा द्यावा, अशी तिची इच्छा होती. त्यामुळेच त्यांनी ही बाब राहुलसोबत शेअर केली. राहुललाही ही गोष्ट समजली.
आता ते कधी बाहेर जातात कधी राहुल बिल भरतो तर कधी अंजली. यामुळे कोणाचाही अहंकार दुखावला जात नाही आणि नातेही सुरळीत चालते.
इन्फिरिऑरिटी कॉम्प्लेक्स का?
रिलेशनशिप एक्सपर्ट नवीन मेहता सांगतात की, कधीकधी असे होते की दोन्ही पार्टनर्सचे बजेट कमी असते, अशा परिस्थितीत ते महागड्या रेस्टॉरंटमध्ये न जाता स्ट्रीट फूडचा आस्वाद घेऊ शकतात आणि अशा प्रकारे दोघांपैकी एकावर खर्चाचा बोजा जास्त असतो. घडणे असे दिसून आले आहे की जेव्हा जेव्हा फक्त एक जोडीदार खर्च करतो तेव्हा तो नात्याला ओझे समजू लागतो आणि लवकरात लवकर त्यातून मुक्त होऊ इच्छितो. दुसरीकडे, असे अनेक भागीदार आहेत जे खर्च करू शकत नाहीत, यामुळे त्यांच्यामध्ये न्यूनगंडाची शक्यता वाढते.
एका रेस्टॉरंटच्या मॅनेजरने सांगितले की, तिथे येणार्‍या जोडप्यांपैकी 70% मुले ही बिले भरतात. बिल भरणाऱ्या अशा 30% मुली आहेत. अनेक वेळा मुलींना बिल भरायचे असते, पण मी असताना तुम्ही बिल का भरणार असे म्हणत त्यांचे पार्टनर नकार देत असल्याचे त्यांनी सांगितले.
रिलेशनशिपमध्ये एकतर्फी खर्च करण्याचे उदाहरण चीनच्या शांघाय शहरात पाहिले गेले जेथे एक जोडपे दीर्घकाळ डेटिंग केल्यानंतर वेगळे झाले. नाते संपुष्टात आल्यानंतर प्रियकराने प्रेयसीला 7 लाखांचे मोठे बिल सुपूर्द केले. यामध्ये चिप्सपासून ते पाण्याच्या बिलापर्यंत सर्व काही होते. अशी परिस्थिती टाळण्यासाठी, खर्च आपापसांत विभागणे योग्य आहे.
गैरसमज
सुनिधी सांगते की, अनेकवेळा रिलेशनशिप तुटल्यानंतर मुलं आपल्या जुन्या पार्टनरला गोल्ड डिगर म्हणतात, ते असं करतात कारण त्यांनी त्यांच्या पार्टनरला अनेक गिफ्ट्स दिल्या आहेत आणि त्या बदल्यात त्यांचा पार्टनर त्यांना गिफ्ट देत नाही. म्हणूनच त्यांना सोन्याचे खोदणारे म्हणत त्यांचा अपमान करतात.
फ्लिपकार्ट कंपनीत काम करणारी सुष्मिता म्हणते की, अनेक मुली नातेसंबंधात पैसे वाचवून जोडीदाराचे पैसे खर्च करतात कारण त्यांना वाटते की पैसे खर्च करणे ही फक्त मुलांची जबाबदारी आहे. आपले मत मांडताना ती म्हणते की जिथे मुली मुलांच्या खांद्याला खांदा लावून चालण्याबद्दल बोलतात, तिथे पैसे खर्च करायला का मागेपुढे पाहतात? असा विचार करणाऱ्या मुली गैरसमजाने त्रस्त असतात. त्यांनी हे समजून घेतले पाहिजे की जर संबंध दोन लोकांमध्ये असेल तर खर्च देखील दोन लोकांमध्ये विभागला गेला पाहिजे.
प्रेम ठेवा
रिलेशनशिपमध्ये राहणारी जोडपी आपला खर्च वाचवण्यासाठी दुपारचे किंवा रात्रीच्या जेवणाचा कार्यक्रम घरीच करतात. यामुळे तुमचा पार्टनरही प्रभावित होईल आणि तुमचा खर्चही कमी होईल. विशेष म्हणजे जो वेळ तुम्हाला रेस्टॉरंटमध्ये एकत्र घालवायला मिळत नाही तोही सहज उपलब्ध होईल, तो म्हणजे दर्जेदार वेळ, ज्यामध्ये तुम्ही तुमचे विचार एकमेकांशी शेअर करू शकाल, एकमेकांवरील विश्वास दृढ करू शकाल.
याशिवाय लिव्ह-इन रिलेशनशिपमध्ये राहणाऱ्या जोडप्याने घराचे भाडे आणि खर्च आपापसात शेअर करावा. उदाहरणार्थ, तुम्हाला दरमहा रू. 8 हजार खर्चाचे अपार्टमेंट मिळाल्यास, प्रत्येक भागीदार रू. 4 हजार योगदान देईल.
कोणत्याही नात्यात प्रेम आणि आदर या दोन्हींची गरज असते आणि हे प्रेम आणि आदर जेव्हा जबाबदारीने हाताळला जातो तेव्हा आणखी वाढतो. त्यासाठी खर्चाची अर्धी विभागणी करणे आवश्यक आहे. याचा फायदा असा होईल की त्याची किंमत कोणालाच लागणार नाही आणि नात्यात प्रेम टिकून राहील.