आरोग्य परामर्श

* डॉ. शोभा गुप्ता, मदर्स लॅप आयव्हीएफ सेंटर, आयव्हीएफ तज्ज्ञ

प्रश्न : माझं वय ३८ वर्षं आहे. माझं वजन ५५ किलो आहे. मी एंडोमिट्रीयममध्ये तापमानांसंबंधित पीसीआर तपासणी केली आहे. त्याचा रिपोर्टही पॉझिटिव्ह आहे. मी गेल्या ३ महिन्यांपासून रह्यूमेटोइड घेत आहे. गेल्या महिन्यात माझं आयव्हीएफ अयशस्वी झालं होतं. आणखी एक आयव्हीएफ होऊ शकतं का आणि माझ्या पतीने मायकोबॅक्टीरियम तपासणी करावी का?

उत्तर : तुमचं वय वाढत आहे. ३५ व्या वर्षांनंतर महिलांमध्ये अंडाशयाची गुणवत्ता खालावत जाते. शिवाय तुमची पीसीआर तपासणीही पॉझिटिव्ह आली आहे. त्यामुळे तुम्ही आयव्हीएफची पुढची तपासणी करून घेऊ शकता. पण हिस्टेरोस्कोपीच्या मदतीने गर्भाशयाचं मूल्यांकन करणं गरजेचं आहे. आयव्हीएफ अयशस्वी होण्याचे कारण एएमएचं मूल्य आणि इंट्रालिपिड इन्फ्यूजनच्या मदतीने प्रत्यारोपणाच्या सुधारणेतील यशाच्या दरात वाढ होत आहे की नाही हे जाणून घेणं आवश्यक आहे. पतीमध्ये तापाची लक्षणं असतील तर त्यांचीही तपासणी करून घेणे आवश्यक आहे.

प्रश्न : माझं वय ३० वर्षं आहे. लग्नाला २ वर्षं झाली आहेत. लग्नानंतर मी गर्भधारण करण्याचा प्रयत्न करत आहे. मी लग्नाआधी गर्भपात करून घेतला होता. त्यानंतर माझी पाळी अनियमित झाली आहे आणि पाळीमध्ये रक्तस्त्रावही कमी होतो. मी काय करू सांगा?

उत्तर : पाळीदरम्यान रक्तस्त्राव कमी होण्याची बरीच कारणं असू शकतात. कारण जाणून घेण्यासाठी प्राथमिक परीक्षण म्हणून तुमच्या पॅल्विकचं अल्ट्रासाउंड केलं पाहिजे. यात तुमच्या गर्भाशयाच्या आतील आवरणाच्या रूंदीचं माप घेतलं जाईल. हार्मोन्सचीही तपासणी होईल. त्यानंतर अश्रमैंस सिंड्रोमची माहिती करून घेण्यासाठी हिस्टोरोस्कोपी चाचणी महत्त्वाची आहे. याशिवाय जननेंद्रियाच्या तापमानाची तपासणी करण्यासाठी त्याची बायोप्सी करून तपासणीसाठी पाठवण्यात येईल. कारण पाळीच्यावेळी रक्तस्त्राव कमी होण्याचं हे सामान्य कारण आहे.

प्रश्न : माझं वय २९ वर्षं आहे. मला सतत व्हजायनल इन्फेक्शन होत असतं. कृपया यावर उपाय सांगा?

उत्तर : व्हजायनल इन्फेक्शनची बरीच कारणं असू शकतात. इथे तुम्ही तुमच्या कोणत्याही तपासणीच्या रिपोर्टचा उल्लेख केलेला नाही. तुम्ही सांगितल्याप्रमाणे तुम्हाला ही समस्या कायम जाणवते. तुम्ही एखाद्या स्त्रीरोग तज्ज्ञाकडून तपासणी करून घेतली पाहिजे. त्यामध्ये तुमच्या समस्येमागचं खरं कारण समजू शकेल.

प्रश्न : माझं वय ३२ वर्षं आहे. माझी पाळी अनियमित आहे. गोळ्या घेतल्यावरच पाळी येते. माझी मुलगी ५ वर्षांची आहे. ती ऑपरेशनने झाली होती. मला दुसरं मुल हवं आहे. कृपया सांगा मी काय करू?

उत्तर : औषध घेतल्याशिवाय तुम्हाला पाळी येत नसेल तर तुम्ही तपासणी करून घ्या. यासाठी तुम्ही स्त्रीराग तज्ज्ञांची मदत घेऊ शकता. त्या तुम्हाला अल्ट्रासाउंडसह इतर तपासण्या करायला सांगतील. यामुळे तुम्हाला खरं कारण समजू शकेल. पाच वर्षांपूर्वी ऑपरेशनने मुलगी झाली होती. म्हणजे दुसरं मूलही ऑपरेशनने होईल असं काही नाही. पण गरोदर राहण्याआधी तपासणी करून घेणं आवश्यक आहे.

प्रश्न : माझं वय ३० वर्षं आहे. आणखी २ वर्षं तरी लग्न करण्याची माझी इच्छा नाही. जास्त वयामुळे आई बनताना काही अडथळे येणार नाहीत ना?

उत्तर : उशिरा लग्न झाल्यामुळे बऱ्याचदा गर्भधारणेत अडथळा येऊ शकतो. तुम्हाला इतक्यात लग्न करायचं नसेल तर तुम्ही थांबू शकता. पण गर्भधारणा करण्यासाठी तुम्हाला वैद्यकीय सल्ल्याची आवश्यकता असेल. त्यामुळे तुम्ही तज्ज्ञाचा सल्ला घेतलात तर तुमच्यासाठी आणि तुमच्या होणाऱ्या बाळाच्या आरोग्यासाठी योग्य ठरेल.

प्रश्न : मी १९ वर्षांची आणि अविवाहित आहे. गेल्या दोन महिन्यांपासून माझी पाळी आलेली नाही. याआधीही असं झालं होतं की मला ४ महिने पाळी आली नव्हती. त्यावेळी मला स्त्रीरोग तज्ज्ञांने प्रोजेस्टेरॉनचं इंजेक्शन घ्यायला सांगितलं. त्यानंतर माझी पाळी नियमित सुरू झाली. नुकतीच मी एका स्त्रीरोग तज्ज्ञांकडून तपासणी करून घेतली. त्यांनी मला सोनोग्राफी करण्यास सांगितली. त्यात कळलं की माझ्या युटरसचा आकार लहान आहे. अनियमित पाळीचं हेच कारण सांगितलं गेलं. कृपया यावर उपाय सांगा.

उत्तर : तुम्ही काळजी करू नका. सुरूवातीच्या १-२ वर्षांत पाळी अनियमित आणि कमी असू शकते. सामान्यत: त्यावेळी युटरसचा आकार छोटा असतो. तुम्ही सर्व रिपोर्ट्स सांभाळून ठेवा आणि एक थायरॉइड टेस्ट करून घ्या. रिपोर्ट नॉर्मल आले तर काळजी करू नका आणि थ्री डायमेन्शन अल्ट्रासाऊंड करून घ्या. यामुळे युटरसमधील समस्येची माहिती होईल. जर युटरस आणि पाळी सामान्य असेल तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने कॉन्ट्रासेप्टिव पिल्सचा वापर करा.

आरोग्य परामर्श

* डॉ. अरविंद वैद्य, आयव्हीएफ एक्सपर्ट,
इंदिरा आयव्हीएफ हॉस्पिटल, नवी दिल्ली

प्रश्न : माझे वय २८ वर्षे आहे. माझ्या लग्नाला एकच वर्ष झालं आहे. मी आणि माझे पती दोघंही मायनर थॅलेसीमिक आहोत. डॉक्टरांचं म्हणणं आहे की जर आम्ही मुलाचं प्लॅन केलं, तर मुलाला मेजर थॅलेसीमिक होण्याची शक्यता ९० टक्के असेल. यासाठी काही मेडिकल उपाय आहे का?

उत्तर : आईवडील दोघंही थॅलेसीमिक असल्यावर मुलाला मेजर थॅलेसीमिक होण्याची शक्यता २५ टक्के, मायनर थॅलेसीमिक होण्याची ५० टक्के आणि सामान्य होण्याची २५ टक्के शक्यता असते. संपूर्ण जगात असं कोणतंही औषध नाही, जे याला रोखू किंवा बरं करू शकेल. मुलाला थॅलेसीमिकच्या विळख्यातून वाचवण्यापासून जन्मापूर्वी डायग्नोसिसच्या दोन पध्दती आहेत.

पहिली सीव्हीएम म्हणजेच क्रोनिक विलस बायोप्सी. अशा वेळी मूल जर असामान्य असेल, तर गर्भपात करून घ्यावा. दुसरं आईवडील दोघांच्या म्युटेशन स्टडीनंतर पीजीडी म्हणजेच प्रीजेनेटिक डायग्नोसिस करून घ्यावे. त्यानंतर निरोगी भ्रूणाची निवड करून गर्भाशयात इंप्लांट केले जाते.

प्रश्न : माझं वय ३७ वर्षे आहे. लग्नाच्या ८ वर्षांत माझे ४ गर्भपात झाले आहेत. अशा वेळी मी काय केले पाहिजे? मी असं ऐकलं आहे की, आयव्हीएफमध्येही गर्भपात होऊ शकतो?

उत्तर : हे अगदी बरोबर आहे की आयव्हीएफमध्येही गर्भपात होऊ शकतो, विशेषत: ३ महिन्यांमध्ये. जर आपला ४ वेळा गर्भपात झाला असेल, तर आयव्हीएफचा पर्याय निवडा. अशा स्थितीत भ्रूणांना तयार केल्यानंतर त्यांची जेनेटिक स्क्रिनिंग केली जाते. निरोगी भ्रूणाला गर्भाशयात इंप्लांट केले जाते. त्यामुळे गर्भावस्थेचा दरही वाढतो आणि गर्भपाताचा धोकाही कमी होते.

प्रश्न : माझे वय ३० वर्षे आहे. मी अजून लग्नासाठी तयार नाहीए, पण आई बनायची इच्छा आहे. वाढत्या वयाबरोबर मी आई बनण्याचं सुख गमावू शकते का? मी काय केले पाहिजे?

उत्तर : आपण वय वाढल्यानंतरही आपली बायोलॉजिकल अपत्य प्राप्त करू शकता. त्यासाठी २ पर्याय उपलब्ध आहेत. जर आपण विवाहित असाल किंवा आपला पार्टनर फिक्स असेल, तर आपण अँब्रियो फ्रीजिंगचा पर्याय निवडू शकता. यात अंडी आणि शुक्राणूंना फलित करून भ्रूण तयार करून त्याला फ्रीज करता येतं. जर आपण सिंगल असाल, तर आपण एग फ्रीज करू शकता. याला विट्रीफिकेशन म्हणतात. यात तरल नायट्रोजनमध्ये यांना प्रीझर्व्ह करून ठेवले जाते. अनेक वर्षे याला सुरक्षित ठेवले जाते. यासाठी आपल्याला वार्षिक शुल्क द्यावे लागेल.

प्रश्न : मी २७ वर्षीय अविवाहित महिला आहे. मला फायब्रॉइडची समस्या आहेत. मग याचा अर्थ मी कधीही आई बनू शकत नाही का?

उत्तर : असं आवश्यक नाहीए, सर्वप्रथम समस्या किती गंभीर आहे, याची तपासणी केली जाते. फायब्रॉइड अनेक प्रकारचे असतात. जेव्हा फायब्रॉइडचा आकार खूप मोठा होतो आणि समस्या गंभीर होते, तेव्हा त्याला ऑपरेशनद्वारे काढलं जातं. अनेक प्रकरणांत तर ते न काढताच गर्भधारणा शक्य होते.

प्रश्न :  कमी वयात डायबिटिक असलेल्या महिलेला कंसिव्ह करण्यात खूप समस्या येते का?

उत्तर : बऱ्याच प्रकरणांत डायबिटिक महिला निरोगी मुलांना जन्म देतात. डायबिटिसबरोबर जी सर्वात मोठी समस्या जोडलेली आहे, ती आहे शुगर लेव्हलची. जर शुगर अनियंत्रित असेल, तर मुलांमध्ये आनुवंशिक व्यंग निर्माण होण्याची शक्यता खूप वाढते. परंतु रक्तात शुगरच्या प्रमाणाला नियंत्रित केले गेले, तर नैसर्गिकरीत्या गर्भधारणा करून सामान्य मुलाला जन्म देणे शक्य आहे.

प्रश्न : मी असं ऐकलं आहे की महिला आपलं अंड दान करून दुसऱ्या एखाद्या महिलेला आई बनायला मदत करू शकते. मी अशा एखाद्या महिलेला मदत करू शकते का आणि याचा माझ्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होऊ शकतो का?

उत्तर : कोणतीही महिला अंडी दान करू शकते. केवळ तिला डोनर बनण्यापूर्वी काही तपासण्या करून घ्याव्या लागतात. अंडी दान करण्यासाठी शारीरिक आणि मानसिक रूपाने फिट असणे खूप आवश्यक आहे. एका डोनरचे वय ३० वर्षांपेक्षा कमी असायला हवे.

प्रश्न : माझे वय ४५ वर्षे आहे. माझ्या लग्नाला २० वर्षे झाली आहेत, परंतु मूल झालेलं नाहीए. मी अलीकडेच एका बातमीत पाहिलं होतं की ५० वर्षांच्या वयातही महिला आई बनू शकतात. मेनोपॉजनंतरही मी आई बनू शकते का?

उत्तर : असिस्टिव्ड रीप्रोडक्टिव्ह तंत्राने मेनोपॉजनंतरही आई बनणे शक्य बनले आहे. मेनोपॉजचा अर्थ अंडी संपणं. अशावेळी एखाद्या एग डोनरकडून अंडी घेतली जातात आणि ती प्रयोगशाळेत फलित करून भ्रूण तयार केला जातो. मग भ्रूणाला गर्भाशयात इंप्लांट केले जाते. तसेही आईव्हीएफमध्येही उत्तम परिणाम ४० वर्षांपेक्षा कमी वयाच्याच महिलांना मिळतात. आपले वय ४५ वर्षे आहे, जर आपण शारीरिकरीत्या फिट आहात, तर पॉझिटिव्ह परिणाम मिळण्याची शक्यता जास्त आहे.

गृहशोभिकेचा सल्ला

* प्रतिनिधी

  • मी ३४ वर्षीय महिला आहे. पती नेहमीच कामासाठी बाहेरगावी असतात आणि कधी-कधी तर अनेक आठवडे घरी येत नाहीत. या दरम्यान २५ वर्षांच्या एका तरुणाशी माझी मैत्री झाली. ही मैत्री एवढी दाट झाली की आमच्यात शारीरिक संबंधही आले. तो खूप हसरा आणि हजरजबाबी आहे. खूप उत्साही आणि सेक्सच्या कलेत पटाईतही आहे. सेक्सच्या वेळी तो खूप वेळपर्यंत फोरप्ले करतो आणि त्यावेळी मीही त्याला खूप साथ देते.

आमच्यामध्ये कमिटमेंट आहे की आमच्यात मैत्री कायम राहिल आणि जेव्हाही संधी मिळेल, तेव्हा सेक्स संबंध बनवण्यात मागे-पुढे हटणार नाही. इकडे काही दिवसांपासून सेक्स संबंध बनवताना त्याची इच्छा आहे की ओरल सेक्सच्या वेळी मी त्याचे वीर्य (सीमन) पिऊन टाकावं. मी नकार देताच तो नाराज होतो. तो नाराज झाला, तर माझं कुठल्याही कामात मन लागत नाही. पण मी घाबरते की असं केल्याने मी कोणत्याही रोगाला बळी पडू नये. कृपया सांगा, मी काय करू?

आपण विवाहित आहात, पण आपल्याला मूल आहे की नाही, हे तुम्ही सांगितलं नाही. सध्यातरी काहीही असो, तुम्ही आगीशी खेळताय आणि कधीही हे आपल्या वैवाहिक जीवनाला उद्ध्वस्त करू शकते.

विवाहबाह्य संबंध नंतर असे चिघळतात, त्याची जखम लवकर भरत नाहीत.

आपण सांगितलं आहे की आपण आपल्यात आणि कथित मित्रामध्ये एक कमिटमेंट आहे, जी केवळ मैत्रीपुरती आहे. पण ती केवळ आपण मैत्रीपर्यंतच मर्यादित ठेवली असती, तर बरं झालं असतं. जेवढ्या लवकर शक्य आहे, तेवढ्या लवकर या नात्याला संपवून वैवाहिक जीवन जगण्याचा प्रयत्न करा. पतिसोबत जास्तीत जास्त वेळ घालवा. पतिला विनंती करा की ते जेव्हा टूरवर जातील, तेव्हा आपल्याला सोबत घेऊन जावं. या काळात पतिची काळजी घ्या आणि त्यांचा आवडता ड्रेस घाला. सोबत सिनेमा पाहायला जा. मोकळ्या वेळात फिरायला जा. मग पाहा, आपल्याला जेवढं प्रेम मिळेल आपल्या पतिकडून मिळेल तेवढं दुसऱ्या कोणाकडून नाही.

राहिला प्रश्न ओरल सेक्सच्या वेळी वीर्यपान करण्याचा, तर जर सेक्स पार्टनर निरोगी असेल आणि त्याला कुठल्याही प्रकारचा रोग वगैरे नसेल, तर हे नुकसानदायक नाही. यासाठी विवेकाने वागणं उत्तम ठरेल.

  • मी ३० वर्षांचा आहे आणि नुकतंच माझं लग्न झालं आहे. आमचं एकत्र कुटुंब आहे. जिथे दोन कुटुंबे सोबत राहतात. पत्नी शिकलेली आहे, पण विचाराने स्वतंत्र नाहीए. तिची पूजा-अर्चना, बुरसटलेल्या रीतिरिवाजांना मानणं मला ओझं वाटतं. ती नेहमीच टीव्ही मालिकाही पाहत असते.

खासगी क्षणांमध्येही ती माझ्यासोबत सहकार्य करत नाही, फोरप्लेमध्येही साथ देत नाही. उलट मला वाटतं की खासगी क्षणांत तिने आधुनिक ड्रेस घालावेत आणि आम्ही भरपूर सेक्स एन्जॉय करावं. याखेरीज ती माझी संपूर्ण काळजी घेते. कृपया योग्य सल्ला द्या.

जसं की, आपण सांगितलं आहे की आपलं नवीन लग्न झालं आहे, मग सरळ आहे की आपली पत्नी आपल्याशी मोकळी होण्यास थोडा वेळ लागेल.

पत्नी शिकलेली आहे, पण विचारांनी मुक्त नाहीए, म्हणजे सरळ आहे की ती ज्या वातावरणातून आली आहे, ते मुक्त नसेल. पत्नीचं पुढचं शिक्षण निश्चित करा आणि तिला तिच्या पायावर उभं राहण्यासाठी प्रेरित करा.

यात काही शंका नाही की बहुतेक टीव्ही चॅनेल्सवर अंधश्रध्देने प्रेरित मालिकांचं प्रसारण होतं. निरर्थक आणि अनेक काळापूर्वीचे रीतिरिवाज मीठमसाला लावून सादर केले जातात. त्यांचा आजच्या वैज्ञानिक युगाशी काही देणं-घेणं नाही.

पत्नीला उत्तम साहित्य वाचायला द्या. मासिके आणून द्या. विचार लादू नका. स्वातंत्र्य द्या. पत्नी घरातून बाहेर पडेल, आपल्या पायावर उभी राहिल, तर विचारांत बदल होईल. स्वत:हून पुढाकार घेईल.

सध्यातरी पत्नीसोबत बाहेर फिरायला जा. हॉटेलमध्ये राहा. तिला मोकळेपणाची जाणीव करून द्या. तिथे ती आधुनिक ड्रेस घालेल, तर हळूहळू तिला हे चांगले वाटू लागेल.

पत्नीचा स्वभाव थोडा मोकळा होईल, तेव्हा ती स्वत:ही सेक्सक्रीडेमध्ये आनंद अनुभवेल आणि फोरप्ले तिला सुखद वाटेल.

  • मी ४९ वर्षीय महिला आहे. १८ वर्षांच्या वयातच लग्न झालं होतं. मला २ मुले आहेत. दोघंही मोठी आणि सेटल आहेत. पतिचं अजूनही माझ्यावर खूप प्रेम आहे. त्यांची इच्छा आहे की मी रोज सेक्स संबंध बनवावेत. पाळीच्या दिवसांतही पती सेक्स करण्याची इच्छा बाळगतात. मी काय करू?

आपले पती आपल्यावर एवढं प्रेम करतात, ही तर चांगली गोष्ट आहे. पतिपत्नीमध्ये नियमित सहवास केवळ आपसातील संबंधच मजबूत बनवत नाहीत, तर दाम्पत्य जीवन नेहमी आनंदी राखतं.

दुसरं म्हणजे, सेक्स निसर्गाने दिलेली एक अनमोल भेट आहे आणि शरीरासाठी छान टॉनिकही.

पतिसोबत सेक्ससंबंधांचा खूप आनंद घ्या. राहिला प्रश्न पाळीच्या काळात सेक्स करण्याचा, तर या काळातही आपण सेक्सचा आनंद घेऊ शकता.

‘गृहशोभिका’ मासिकात आम्ही वेळोवेळी यासंबंधी लेख प्रकाशित करत असतो.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें