आरोग्य परामर्श

* डॉ. श्वेता गोस्वामी, गायनोकॉलॉजिस्ट, जे. पी. हॉस्पिटल

प्रश्न. माझं वय २६ वर्षे आहे. प्रत्येक मासिक पाळी जवळपास ४ दिवस आधीच येते आणि त्यादरम्यान संपूर्ण शरीरात खूप वेदना होतात. सांगा, काय करू?

उत्तर. अनियमित मासिक पाळीची अनेक कारणे असू शकतात. उदा. अचानक वजन वाढणे किंवा कमी होणे, अति व्यायाम करणे, नशापान करणे, कुपोषण, अति तणाव, अधिक औषधांचे सेवन किंवा मग हार्मोनल असंतुलन. तपासणी केल्यानंतरच असे का होतेय, याचे योग्य निदान करता येईल. मासिक पाळीच्या काळात ब्लडप्रेशर चेक करा.

डॉक्टरांना आपल्या प्रत्येक समस्येबाबत सांगा. संकोच करू नका. त्यांच्याकडून आहाराबाबत माहिती घ्या. तेलकट व डबाबंद पदार्थ, चिप्स, केक, बिस्किटे, गोड पेय इ.चं अधिक सेवन करू नका. योग्य मासिकपाळीसाठी आरोग्यपूर्ण आहार गरजेचा आहे. धान्ये, मोसमी फळे, भाज्या, बदाम-पिस्ते, कमी फॅट्स असलेल्या दुधाने बनलेले पदार्थही आपल्या रोजच्या आहारात समाविष्ट करा. दिवसाची सुरुवात १-२ ग्लास पाण्याने करा. संपूर्ण दिवसभरात ८-१० ग्लास पाणी जरूर प्या. स्त्रीरोग तज्ज्ञांकडून आपली हार्मोनल तपासणी जरूर करवून घ्या.

प्रश्न. माझं वय २७ वर्षे आहे. पाळी येण्यापूर्वी पोटाच्या डाव्या बाजूला खूप वेदना होतात. याचे काय कारण असेल?

उत्तर. बदलती जीवनशैली, प्रदूषण आणि खाण्या-पिण्यातील बदलामुळे नेहमीच महिलांना पाळीच्या काळात खूप वेदना होण्याची समस्या खूप सामान्य गोष्ट आहे. मासिकपाळी अनियमित असण्यानेही महिन्याचे ते दिवस खूप वेदनादायी असतात.

आपल्याला पोटाच्या विशिष्ट भागात वेदना होत असतील, तर याची तपासणी करणे आवश्यक आहे. अंडाशयातील गाठही वेदनेचे कारण बनते. अल्ट्रासाउंड करणेही आवश्यक आहे. संपूर्ण तपासणी केल्यानंतरच काही सांगता येईल

प्रश्न. माझं वय २४ वर्षे आहे. माझे माझ्या प्रियकराशी शारीरिक संबंध आले आहेत. अर्थात, आम्ही संबंधाच्या काळात सुरक्षेची काळजी घेत होतो. तरीही मला भीती वाटते की कुठे समस्या निर्माण होऊ नये. सांगा काय करू?

उत्तर. आपण गायनोकोलॉजिस्टकडून आपली तपासणी करून घ्या. आपल्या गर्भावस्थेची तपासणीही केली जाऊ शकते. त्याचबरोबर, आपल्याला हा सल्लाही देतो की भविष्यात स्वत:ला कधी अशा कृत्यात सामील करू नका.

प्रश्न. माझं वय २९ वर्षे आहे. माझी मासिकपाळी अनियमित आहे. त्याचबरोबर त्या दिवसांत खूप वेदनाही होतात. मी पीसीओएसने पीडित आहे का आणि मी आई बनू शकते का?

उत्तर. जर आपली पाळी अनियमित आहे व खूप जास्त गरमी लागण्याची आणि घाम येण्याची समस्या आहे, तर लवकरात लवकर एखाद्या फर्टिलिटी सेंटरमध्ये जाऊन आपली तपासणी करून घ्या. रक्ततपासणीत आपला फॉल्यिक्यूल स्टिम्यूलेटिंग हार्मोन २५ टक्क्यांपेक्षा जास्त असेल, तर तुम्हाला पीओएफचा धोका असू शकतो.

अर्थात, ही समस्या आनुवंशिक आहे. परंतु पर्यावरण आणि जीवनशैली उदा. धूम्रपान, दारूचं सेवन, दीर्घ आजारपण उदा. थायरॉइड, रेडियो थेरपी किंवा किमोथेरपी इ.ही याची प्रमुख कारणे आहेत. त्यामुळे संपूर्ण तपासणी खूप आवश्यक आहे.

प्रश्न. माझं वय ३१ वर्षे आहे. माझ्या लग्नाला ३ वर्षे झाली आहेत, पण आम्हाला अजूनही संतानप्राप्ती झाली नाही. आम्ही तपासणी करण्याची गरज आहे का?

उत्तर. गर्भधारणा न होण्याची अनेक कारणे असू शकतात. आपण व आपल्या जोडीदाराने संपूर्ण तपासणी करून घेतली पाहिजे. जर इन्फर्टिलिटीचे कारण पतिमध्ये आढळले, तर याचा अर्थ असा आहे की ही समस्या आवश्यकतेपेक्षा कमी शुक्राणूंच्या निर्मितीशी संबंधित आहे. दुसरं कारण हेही असू शकते की पतिमध्ये शुक्राणूंची पुरेशी निर्मिती तर होते, पण ते आपल्या अंडाणूंपर्यंत पोहोचत नाहीत. महिलांमध्ये स्त्रीबीज जनन चक्रात समस्याही इन्फर्टिलिटीचे खूप मोठे कारण असते.

या समस्येमुळे महिलेमध्ये आवश्यक असलेल्या बीजांड निर्मिती होत नाही किंवा मग बीजांड निर्मिती प्रक्रियेमध्ये गडबड होऊ शकते. ज्या महिला थायरॉइडच्या समस्येतून जात आहेत, त्यांच्यामध्ये स्त्रीबीज जनन प्रक्रिया बाधित होते आणि त्यांच्यात गर्भधारणा होणे थोडे कठीण होते. परंतु कोणत्याही निर्णयापर्यंत पोहोचण्यापूर्वी संपूर्ण तपासणी खूप आवश्यक आहे.

प्रश्न. माझ्या पत्नीच्या ओव्हरीमध्ये ७ सेंटीमीटरचे सिस्ट आहे. प्रेग्नंसीला ११ आठवडे झाले आहेत. आता होमियोपॅथिक औषधे चालू आहेत. कृपया सांगा कोणते औषध घेतले पाहिजे?

उत्तर. सिस्ट या अशा गाठी असतात, ज्या महिलांच्या गर्भाशयात किंवा त्याच्या आजूबाजूला निर्माण होतात. तसेही १६ ते ५० वर्षांपर्यंतच्या महिला कधीही या आजाराच्या विळख्यात सापडू शकतात. या गाठी वेगवेगळ्या आकाराच्या असतात. यांचा आकार तेव्हाच वाढतो, जेव्हा अॅस्ट्रोजनची पातळी वाढू लागते. उदा. गर्भावस्थेच्या काळात. यांचा आकार तेव्हा घटू लागतो, जेव्हा अॅस्ट्रोजनची पातळी घटू लागते. उदा. मोनोपॉजनंतर. एखाद्या स्त्रीरोग तज्ज्ञाकडून संपूर्ण चेकअप करून घ्या.

गृहशोभिकेचा सल्ला

प्रश्न. मी माझ्या ४ वर्षांच्या वैवाहिक आयुष्याची घडी नीट बसवू शकले नाही. माझ्या अडेलतट्टू स्वभावामुळे गोष्टी या थराला गेल्या की माझा घटस्फोट झाला. पतीपासून वेगळे झाल्यावर मला ही जाणीव झाली की मी आयुष्यात काय गमावले आहे. मला माझ्या चुकांचा आणि वागण्याचा खूप पश्चात्ताप होतोय. मी अनेकदा माझ्या पतीची माफी मागितली आहे. त्यांना म्हटले की मी दोषी आहे व माझ्या वागण्याची मला लाज वाटते. त्यांनी मला माफ करावे. पण ते म्हणतात की त्यांना माझ्याशी काहीही देणंघेणं नाही. त्यांना माझ्याशी बोलायचंही नाहीए. मी काय करू?

उत्तर. व्यक्तिगत परामर्श मराठी व्यक्तिगत सुलझन ऑनलाइन व्यक्तिगत सुलझन  लाइफस्टाइल आर्टिकल नए ज़माने की महिलाओं. विवाहित आयुष्यात तडजोड करण्याऐवजी तुम्ही संबंध तोडण्याचा निर्णय घेतलात. घटस्फोट हा अडचणींवरील उपाय नाही. घटस्फोट घेतल्यानंतर तुम्हाला पश्चात्ताप होत आहे. पण आता त्याने काहीच साध्य होणार नाहीए. एवढा मोठा निर्णय घेण्याआधी तुम्ही शांत डोक्याने विचार करायला पाहिजे होता. त्यामुळे तुम्हाला आता अपराधी वाटले नसते. पण आता जेव्हा तुम्ही घटस्फोट घेतलाच आहे तेव्हा पतीसमोर जाऊन क्षमा मागितल्याने किंवा रडण्याने काहीच होणार नाही.

प्रश्न. मी २० वर्षांची तरूणी आहे. मागच्याच वर्षी माझ्या वडिलांचं निधन झालं आहे. आता माझ्या आईला लवकरात लवकर माझे लग्न लावून द्यायचं आहे. तिचं म्हणणं आहे की मुलीचं लग्न शक्य तितक्या लवकर व्हावं. तिने दुबई स्थित एका मुलाशी माझ्या लग्नाबद्दल बोलणी केली आहे. हे माहीत असूनही की माझं एका मुलावर प्रेम आहे. मुलगा चांगला कमावता आहे आणि लग्नाच्या बाबतीतही तो पूर्णपणे गंभीर आहे. पण तो दुसऱ्या जातीचा आहे म्हणून घरातले या स्थळाला नाही म्हणत आहेत. असं काय करू की त्यांनी माझ्यावर लग्नासाठी जबरदस्ती करू नये.

उत्तर. फक्त मुलगा वेगळ्या जातीचा असल्यामुळे जर कुटुंबीय तुमच्या व तुमच्या प्रियकराच्या लग्नाला आक्षेप घेत असतील तर हे चुकीचं आहे. जर मुलामध्ये काही दोष नाही व तुम्ही त्याच्यासोबत आनंदी राहणार असाल तर तुम्ही तुमच्या कुटुंबीयांना समजावण्याचा प्रयत्न करा. आंतरजातीय विवाह तर सर्रास होतात हल्ली व समाजही त्यांना विरोध करत नाही.

प्रश्न. मी २६ वर्षांची विवाहित स्त्री आहे व ३ वर्षांच्या मुलाची आईपण आहे. लग्नाआधी मी नोकरी करत होते. पण लग्नानंतर वेगळ्या शहरात राहावे लागले, म्हणून नोकरी सोडावी लागली. आता मला असे वाटते की मी पुन्हा नोकरी करावी. माझ्या पतीला याबाबतीत सांगितलं. त्यांनी नकार दिला. कारण इथे आम्ही एकटे राहतो. त्यामुळे घरात कोणी अशी मोठी व्यक्ती नाहीए जी मूल सांभाळू शकेल व मुलाला पाळणाघरात ठेवण्याच्या ते पूर्ण विरोधात आहेत. याशिवाय त्यांचे असेही म्हणणे आहे की जर आपण आर्थिकदृष्ट्या सक्षम असू तर मला नोकरी करायची गरजच काय? मी कसं समजावू की आर्थिक बाबीसाठी नाही तर मला इच्छा आहे म्हणून नोकरी करायची आहे. जर आता २-४ वर्षं मी अशीच वाया घालवली तर माझे करिअर संपूनच जाईल. मी काय करू सांगा?

उत्तर. लग्नानंतर कौटुंबिक कारणामुळे मुलांच्या संगोपनासाठी बहुतांशी महिला नोकरी सोडतात आणि याचा त्यांना काहीच खेद नसतो. कारण गृहिणी असणं व मुलांचे संगोपन करणं हीच खरंतर पूर्णवेळ नोकरी आहे. दोन्हींचा एकत्र ताळमेळ बसवणं व खासकरून तेव्हा जेव्हा मुलांना सांभाळण्यासाठी घरात कोणी व्यक्ती नसेल तेव्हा तर हे खूपच अवघड असतं. पाळणाघरात मुलांना सोडण्याचा विषय असेल तर हल्ली एकतर चांगली पाळणाघरं मिळत नाहीत आणि मिळाली तरी तिथे मुलांची तितकीशी काळजी घेतली जात नाही, जितकी त्यांची आई घेते. जर तुम्हाला कुठलीही आर्थिक अडचण नसेल तर तुम्ही नोकरीचा हट्ट करायला नको. घरात अतिरिक्त वेळात तुम्ही एखादी आवड जोपासा किंवा शिकवण्या वगैरे करू शकता.

प्रश्न. माझ्या कुटुंबातील एका समस्येने मी त्रस्त आहे. माझ्या बहिणीच्या लग्नाला ६ महिने झाले असून तेव्हापासून माझे मेव्हणे बेरोजगार आहेत. त्यांना एक नोकरी मिळाली होती, पण दोनच महिन्यांत त्यांनी ती नोकरी सोडली कारण त्यांना त्यांच्या बॉसचे वागणे पटत नव्हते. त्यांचे म्हणणे असे की जिथं रूचेल तिथेच ते नोकरी करतील. स्वभाव खूपच हट्टी आहे व आम्ही मुलीकडचे असल्याकारणाने जावयाला काही सल्ला देणेही योग्य नसल्याने कृपया उपाय सुचवा. जेणेकरून कुटुंबासाठी नोकरी करावीच लागेल हे त्यांना पटेल. माझी विनंती आहे की माझं उत्तर एसएमएसने द्यावे. मी मासिक विकत घेऊ शकत नाही.

उत्तर. मुलीचं लग्न ठरवताना मुलाच्या लग्नाबद्दल तुम्ही काही चौकशी केली नसणार अन्यथा बेरोजगार मुलाशी लग्न लावले नसते. त्यावेळी स्थिती जी काही असेल पण आता तुम्ही मुलीकडचे असलात तरी नम्रतेने त्यांना समजावून सांगा. आता त्यांची जबाबदारी वाढली आहे व त्यामुळे एकजागी नोकरी करावी. त्यांच्या पालकांनाही त्यांना समजावायला सांगावे. सर्व मनासारखे मिळणार नाही. चांगली नोकरी मिळेपर्यंत नोकरी सोडू नये. मेहनत घेऊन स्वत:ला सिद्ध करावं. तुम्हाला एसएमएसने उत्तर पाठवणं शक्य नाही कारण मासिकातूनच उत्तरे दिली जातात.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें