गृहशोभिकेचा सल्ला

प्रश्न. मी २४ वर्षीय महिला आहे आणि ३ वर्षांच्या मुलीची आई आहे. मला पुढील २-३ वर्षांपर्यंत मूल नकोय. मी महिला कंडोमबाबत ऐकले आहे, पण त्याचा कधी वापर केला नाही. कृपया सांगा की महिला कंडोम काय आहे आणि किती सुरक्षित आहे?

उत्तर. सेक्सला रोमांचक आणि आनंददायी बनवण्यासाठी आजकाल बाजारात पुरुष कंडोमच नव्हे, तर महिला कंडोमही उपलब्ध आहेत. सुरक्षित सेक्ससाठी पुरुषच नव्हे, महिलाही याचा वापर करू शकतात.

महिला कंडोम गर्भनिरोधक म्हणून केवळ उत्तम पर्यायच नव्हे, तर सेक्सला सोपे आणि चिंतामुक्तही बनवतो. याबरोबरच लैंगिक संपर्कामुळे होणाऱ्या अनेक रोगांपासून संरक्षणासाठीसुध्दा सहायक असतो.

महिला कंडोम लांबट पॉलियुथेनची एक पिशवी असते, जी संबंध ठेवताना लावली जाते. याचा वापर करणे सहजसोपे असते. ही दोन्ही काठांनी लवचिक असते आणि यात सिलिकॉनवर आधारित चिकट स्त्राव लावलेला असतो. जेणेकरून सेक्स संबंधाच्या वेळी जास्त आनंद मिळेल.

पिशवीच्या कडेला लवचिक रिंग असते, जी वेजाइनाच्या आत टाकली जाते आणि पिशवीची मोकळ्या काठाची रिंग वेजाइनाच्या बाहेर असते. सामान्यपणे याचा काही साइड इफेक्ट नसतो. महिला कंडोमचा वापर सोपा आहे आणि हा पूर्णपणे सुरक्षितही आहे.

 प्रश्न. मी ३५ वर्षीय अविवाहित तरुणी आहे आणि एका मल्टिनॅशनल कंपनीत काम करते. कौटुंबिक जबाबदाऱ्यांमुळे लग्न करू शकले नाही किंवा असं म्हणा की माझी छोटी बहीण आणि छोट्या भावालाही शिकवून लायक बनवलं आणि बहिणीचं धूमधडाक्यात लग्न लावून दिलं. अचानक वडील वारल्यानंतर जबाबदाऱ्या पार पाडत वेळ कधी निघून गेली कळलंच नाही. कुटुंबातील लोक स्वार्थी नाहीत. त्यांनी अनेकदा लग्न करण्यासाठी माझ्यावर दबावही टाकला, पण प्रत्येक वेळी मी नकार दिला. इकडे १-२ वर्षांपासून मी एका मुलाच्या संपर्कात आहे. तो चांगल्या नोकरीला आहे, पण माझ्यापेक्षा २-३ वर्षे छोटा आहे. तो खूप चांगला आणि केयरिंग आहे. त्याचं माझ्यावर खूप प्रेम आहे आणि माझ्याशी लग्न करायची इच्छा आहे, पण मला या नातेसंबंधांबाबत भीती वाटते की घरातील लोक नाराज झाले तर. खरं आम्ही उच्च जातीचे आहोत आणि मुलगा मागास जातीतील. आई, भाऊ-बहिणीच्या नजरेत मी आदर्श आहे. अशा वेळी माझ्या लग्नाचा निर्णय योग्य राहील का? याबाबत मी घरात बोलू शकते का?

उत्तर. आजच्या मुली कोणापेक्षाही कमी नाहीत, हे आपण सिध्द केलं आहे. वडिलांच्या मृत्यूनंतर ज्याप्रकारे आपण कुशलतेने घराची जबाबदारी पार पाडली आहे, ती कौतुकास्पद आहे, पण तुम्ही स्वत:बाबत काहीच विचार केला नाही, हे दुर्दैव.

अजून वेळ जाण्यापूर्वी आपण लग्न केलं पाहिजे. मुलगा आपल्याला पसंत आहे आणि त्याला आपल्याशी लग्न करायची इच्छा आहे, तर ही चांगली गोष्ट आहे.

राहिला प्रश्न त्याच्या जातीचा तर आपण शिकलेल्या व जागरूक आहात. उच्च-नीच जाती, अस्पृश्यतासारख्या जुनाट परंपरांपासून स्वत:ला बाहेर काढा.

पत्रात आपण असं म्हटलेय की आपल्या कुटुंबातील लोक स्वार्थी नाहीएत आणि आपल्यावर लग्नासाठी दबावही टाकत आहेत, तर सरळ आहे, आपल्या आनंदासाठी त्यांची या लग्नाला काही हरकत असणार नाही. जर कुटुंबातील लोक तयार झालेच नाहीत, तर आपण कोर्टमॅरेज करू शकता.

 प्रश्न.  मी ३२ वर्षीय घटस्फोटित महिला आहे. मी सुरुवातीपासूनच मुक्त विचारांची राहिले आहे आणि स्वत:चं आयुष्य मोकळेपणाने जगण्यावर विश्वास ठेवते. इकडे १-२ वर्षांपासून मी अनेक पुरुषांच्या संपर्कात राहिले. त्यांच्यासोबत शारीरिक संबंधही बनले. गेल्या काही दिवसांपासून मला वेजाइनामध्ये खाज येते आणि नंतर तिथे लाल रॅशेसही होतात. १-२ वेळा मेडिकल स्टोरमधून औषध घेऊनही लावलं, पण काही फायदा झाला नाही. कृपया मी काय करू सांगा?

उत्तर. प्रत्येक महिलेला आपले आयुष्य आपल्या पध्दतीने जगण्याचा पूर्ण अधिकार आहे. नोकरी, पेहराव, खाणे-पिणे, एवढेच नव्हे, तर सेक्स संबंधांबाबतही महिला पहिल्यापेक्षा अधिक मोकळ्या झाल्या आहेत. आपला मुक्तपणे जगण्यावर विश्वास आहे, ही चांगली गोष्ट आहे, पण यावेळी काळजी घेणेही आवश्यक आहे.

आपण आपल्या पत्रात हे सांगितलं नाहीए की, ज्या पुरुषांशी आपले सेक्स संबंध आले, त्यांनी आवश्यक सुरक्षा म्हणजेच कंडोमचा वापर केला होता की नाही? सेक्स संबंध तेव्हाच आनंददायक बनू शकतात, जेव्हा त्यासाठी आवश्यक काळजी घेतली जाईल. एकापेक्षा जास्त पुरुषांसोबत संबंध ठेवताना कंडोमचा वापर फुकटात अनेक रोगांचा संसर्ग होण्यापासून वाचण्याची सोपी पध्दत आहे.

जर वेजाइनामध्ये खाज अथवा जळजळ होत असेल, तर शक्य आहे की हे इन्फेक्शनमुळे होत आहे. त्यामुळे तपासणी केल्याशिवाय एखाद्या निर्णयापर्यंत पोहोचणे सध्या योग्य होणार नाही. आपण एखाद्या विशेषज्ञ डॉक्टरांना भेटणे उत्तम होईल, जेणेकरून इन्फेक्शन अजून पसरणार नाही.

लक्षात ठेवा, एकापेक्षा जास्त सेक्स पार्टनर्ससोबत संबंध ठेवणे अनेक लैंगिक रोगांना आमंत्रण देण्यासारखं आहे.

आरोग्य परामर्श

* डॉ. श्वेता गोस्वामी, गायनोकॉलॉजिस्ट, जे. पी. हॉस्पिटल

प्रश्न. माझं वय २६ वर्षे आहे. प्रत्येक मासिक पाळी जवळपास ४ दिवस आधीच येते आणि त्यादरम्यान संपूर्ण शरीरात खूप वेदना होतात. सांगा, काय करू?

उत्तर. अनियमित मासिक पाळीची अनेक कारणे असू शकतात. उदा. अचानक वजन वाढणे किंवा कमी होणे, अति व्यायाम करणे, नशापान करणे, कुपोषण, अति तणाव, अधिक औषधांचे सेवन किंवा मग हार्मोनल असंतुलन. तपासणी केल्यानंतरच असे का होतेय, याचे योग्य निदान करता येईल. मासिक पाळीच्या काळात ब्लडप्रेशर चेक करा.

डॉक्टरांना आपल्या प्रत्येक समस्येबाबत सांगा. संकोच करू नका. त्यांच्याकडून आहाराबाबत माहिती घ्या. तेलकट व डबाबंद पदार्थ, चिप्स, केक, बिस्किटे, गोड पेय इ.चं अधिक सेवन करू नका. योग्य मासिकपाळीसाठी आरोग्यपूर्ण आहार गरजेचा आहे. धान्ये, मोसमी फळे, भाज्या, बदाम-पिस्ते, कमी फॅट्स असलेल्या दुधाने बनलेले पदार्थही आपल्या रोजच्या आहारात समाविष्ट करा. दिवसाची सुरुवात १-२ ग्लास पाण्याने करा. संपूर्ण दिवसभरात ८-१० ग्लास पाणी जरूर प्या. स्त्रीरोग तज्ज्ञांकडून आपली हार्मोनल तपासणी जरूर करवून घ्या.

प्रश्न. माझं वय २७ वर्षे आहे. पाळी येण्यापूर्वी पोटाच्या डाव्या बाजूला खूप वेदना होतात. याचे काय कारण असेल?

उत्तर. बदलती जीवनशैली, प्रदूषण आणि खाण्या-पिण्यातील बदलामुळे नेहमीच महिलांना पाळीच्या काळात खूप वेदना होण्याची समस्या खूप सामान्य गोष्ट आहे. मासिकपाळी अनियमित असण्यानेही महिन्याचे ते दिवस खूप वेदनादायी असतात.

आपल्याला पोटाच्या विशिष्ट भागात वेदना होत असतील, तर याची तपासणी करणे आवश्यक आहे. अंडाशयातील गाठही वेदनेचे कारण बनते. अल्ट्रासाउंड करणेही आवश्यक आहे. संपूर्ण तपासणी केल्यानंतरच काही सांगता येईल

प्रश्न. माझं वय २४ वर्षे आहे. माझे माझ्या प्रियकराशी शारीरिक संबंध आले आहेत. अर्थात, आम्ही संबंधाच्या काळात सुरक्षेची काळजी घेत होतो. तरीही मला भीती वाटते की कुठे समस्या निर्माण होऊ नये. सांगा काय करू?

उत्तर. आपण गायनोकोलॉजिस्टकडून आपली तपासणी करून घ्या. आपल्या गर्भावस्थेची तपासणीही केली जाऊ शकते. त्याचबरोबर, आपल्याला हा सल्लाही देतो की भविष्यात स्वत:ला कधी अशा कृत्यात सामील करू नका.

प्रश्न. माझं वय २९ वर्षे आहे. माझी मासिकपाळी अनियमित आहे. त्याचबरोबर त्या दिवसांत खूप वेदनाही होतात. मी पीसीओएसने पीडित आहे का आणि मी आई बनू शकते का?

उत्तर. जर आपली पाळी अनियमित आहे व खूप जास्त गरमी लागण्याची आणि घाम येण्याची समस्या आहे, तर लवकरात लवकर एखाद्या फर्टिलिटी सेंटरमध्ये जाऊन आपली तपासणी करून घ्या. रक्ततपासणीत आपला फॉल्यिक्यूल स्टिम्यूलेटिंग हार्मोन २५ टक्क्यांपेक्षा जास्त असेल, तर तुम्हाला पीओएफचा धोका असू शकतो.

अर्थात, ही समस्या आनुवंशिक आहे. परंतु पर्यावरण आणि जीवनशैली उदा. धूम्रपान, दारूचं सेवन, दीर्घ आजारपण उदा. थायरॉइड, रेडियो थेरपी किंवा किमोथेरपी इ.ही याची प्रमुख कारणे आहेत. त्यामुळे संपूर्ण तपासणी खूप आवश्यक आहे.

प्रश्न. माझं वय ३१ वर्षे आहे. माझ्या लग्नाला ३ वर्षे झाली आहेत, पण आम्हाला अजूनही संतानप्राप्ती झाली नाही. आम्ही तपासणी करण्याची गरज आहे का?

उत्तर. गर्भधारणा न होण्याची अनेक कारणे असू शकतात. आपण व आपल्या जोडीदाराने संपूर्ण तपासणी करून घेतली पाहिजे. जर इन्फर्टिलिटीचे कारण पतिमध्ये आढळले, तर याचा अर्थ असा आहे की ही समस्या आवश्यकतेपेक्षा कमी शुक्राणूंच्या निर्मितीशी संबंधित आहे. दुसरं कारण हेही असू शकते की पतिमध्ये शुक्राणूंची पुरेशी निर्मिती तर होते, पण ते आपल्या अंडाणूंपर्यंत पोहोचत नाहीत. महिलांमध्ये स्त्रीबीज जनन चक्रात समस्याही इन्फर्टिलिटीचे खूप मोठे कारण असते.

या समस्येमुळे महिलेमध्ये आवश्यक असलेल्या बीजांड निर्मिती होत नाही किंवा मग बीजांड निर्मिती प्रक्रियेमध्ये गडबड होऊ शकते. ज्या महिला थायरॉइडच्या समस्येतून जात आहेत, त्यांच्यामध्ये स्त्रीबीज जनन प्रक्रिया बाधित होते आणि त्यांच्यात गर्भधारणा होणे थोडे कठीण होते. परंतु कोणत्याही निर्णयापर्यंत पोहोचण्यापूर्वी संपूर्ण तपासणी खूप आवश्यक आहे.

प्रश्न. माझ्या पत्नीच्या ओव्हरीमध्ये ७ सेंटीमीटरचे सिस्ट आहे. प्रेग्नंसीला ११ आठवडे झाले आहेत. आता होमियोपॅथिक औषधे चालू आहेत. कृपया सांगा कोणते औषध घेतले पाहिजे?

उत्तर. सिस्ट या अशा गाठी असतात, ज्या महिलांच्या गर्भाशयात किंवा त्याच्या आजूबाजूला निर्माण होतात. तसेही १६ ते ५० वर्षांपर्यंतच्या महिला कधीही या आजाराच्या विळख्यात सापडू शकतात. या गाठी वेगवेगळ्या आकाराच्या असतात. यांचा आकार तेव्हाच वाढतो, जेव्हा अॅस्ट्रोजनची पातळी वाढू लागते. उदा. गर्भावस्थेच्या काळात. यांचा आकार तेव्हा घटू लागतो, जेव्हा अॅस्ट्रोजनची पातळी घटू लागते. उदा. मोनोपॉजनंतर. एखाद्या स्त्रीरोग तज्ज्ञाकडून संपूर्ण चेकअप करून घ्या.

आरोग्य परामर्श

डॉ. अनुजा सिंह, शांता आयव्हीएफ सेंटर, नवी दिल्ली

प्रश्न : माझं वय २७ वर्षं आहे आणि पतीचं ३० वर्षं आहे. आमच्या लग्नाला ५ वर्षं झाली आहेत. आमच्या सर्व तपासण्या नॉर्मल आल्या आहेत. पतीच्या शुक्राणूंची संख्याही जवळजवळ ९० दशलक्ष आहे. पण तरीही आम्हाला मूल होत नाही. आम्ही आयव्हीएफ तंत्रज्ञानाची मदत घेतली पाहिजे का?

उत्तर : काळजीचं काहीच कारण नाही. तुमच्या पतीच्या शुक्राणूंची संख्या चांगली आहे. त्यामुळे तुम्हाला आययूआय तंत्रज्ञानाच्या मदतीची गरज नाही. आयव्हीएफचा पर्याय तुमच्यासाठी योग्य आहे. याच्या मदतीने तुम्हाला संतती प्राप्त करून घेता येईल. पण त्यासाठी एखाद्या चांगल्या डॉक्टरची मदत घ्या.

प्रश्न : माझ्या लग्नाला २ वर्षं झाली आहेत. पण अजूनही मी गर्भवती राहू शकत नाही. तपासणीमध्ये माझा रिपोर्ट चांगला आहे. पतीच्या शुक्राणूंची संख्याही ३२ दशलक्ष आहे. डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार ही संख्या समाधानकारक आहे. पण तरीही मी गर्भवती राहू शकत नाही आहे. याचं कारण काय असू शकेल?

उत्तर : हो, तुमच्या पतीच्या शुक्राणूंची संख्या समाधानकारक आहे. तुमचे रिपोर्ट्सही नॉर्मल आहेत. त्यामुळे कोणत्याही निर्णयावर पोहोचण्याआधी तुम्हाला सल्ला देऊ इच्छितो की तुम्ही निराश न होता प्रयत्न करत राहा. गर्भवती होण्यासाठी अनुकूल स्थिती असणाऱ्या दिवसांत पतीशी संबंध नक्की बनवा. उदाहरणार्थ तुमची मासिक पाळी महिन्याच्या पहिल्या तारखेला आली असेल तर तुम्ही ८ ते २० तारखे दरम्यान संबंध ठेवा. त्यानंतरही गर्भधारणा न झाल्यास आययूआय तंत्रज्ञानाची मदत घ्या.

प्रश्न : मी २६ वर्षीय अविवाहिता आहे. माझी उंची ५ फूट ३ इंच आहे आणि वजन ७० किलो. ५ महिन्यांपूर्वी माझी पाळी आली नव्हती. पण पुढच्या महिन्यात पाळी आली. त्यानंतर १० दिवसांनी मी सुरक्षित लैंगिक संबंध ठेवले. त्या महिन्यात माझी पाळी वेळेवर आली. पण आता पाळी उशिराने येत आहे. याचं कारण काय असू शकते? काहींनी मला सांगितलं की मी थायरॉइडची तपासणी करून घेतली पाहिजे. कृपया सांगा मी काय करू?

उत्तर :  अनियमित किंवा उशिराने पाळी येण्यामागे बरीच कारणं असू शकतात. तुम्ही लैंगिकदृष्ट्या सक्रिय असाल तर तुम्ही गर्भावस्थेबाबत तपासणी करून खात्री करून घेतली पाहिजे. याशिवाय अंडाशयातील सिस्ट किंवा पौलिसिस्टिक ओवरीजची तपासणी होण्यासाठी पॅलविक अल्ट्रासाउंड तपासणी होणं आवश्यक आहे. हे मासिक पाळी उशिराने येण्यामागचं कारण असू शकतं. अतिवजनाचाही परिणाम पाळीवर होऊ शकतो. तुमच्या उंचीनुसार तुमचं वजन ६० किलो असलं पाहिजं. तुम्ही तुमचा आहार आणि जीवनशैलीमध्ये योग्य बदल करून वजन कमी केलं पाहिजे. यामुळे पाळी नियमित होण्यास मदत मिळेल.

प्रश्न : माझं वय ३८ वर्षं आहे. लग्नाला दहा वर्षांपेक्षा जास्त काळ लोटला आहे. पण अजूनही आई बनण्याचे सुख मला अनुभवता आलेलं नाही. डॉक्टरने मला सांगितलं की, माझं अंडाशय कमकुवत आहे. यामुळेच एकदा माझा ३ महिन्यांनतर गर्भपात झाला आहे. मी का करू?

उत्तर : या वयात गर्भधारणा करणं थोडं कठिण असते. तुमचा ३ महिन्यांचा गर्भपात झाला आहे. यावरून हेच सिद्ध होतं की तुमचं अंडाशय कशाचीही कमकुवत आहे. पण तुम्ही निराश होऊ नका. तुमच्य पतीमध्ये कशाचीही कमतरता नसेल तर तुम्ही एग डोनेशन तंत्रज्ञानाची मदत घेऊ शकता. दुसरी एखादी महिला म्हणजे तुमची बहिण किंवा वहिनी यांचे अंडाशय तुमच्या गर्भाशयात ट्रान्सप्लांट करता येऊ शकते. पण ती महिला विवाहित असावी आणि तिने बाळाला जन्म दिलेला असावा.

प्रश्न : माझं वय २८ वर्षं आहे. मी एका खाजगी कंपनीत काम करते. माझ्या पतीच्या वीर्यांमध्ये शुक्राणू नाहीत आहेत. कृपया सांगा मुलाला जन्म देण्यासाठी आम्ही काय करू?

उत्तर : तुमच्या पतीच्या शारीरिक रचनेची तपासणी करून घ्या. स्पर्म बँकमधून स्पर्म विकत घेऊन डोनर आयईयूचा पर्याय प्रभावी ठरू शकतो. कदाचित तुमच्या पतीचे स्पर्म कुठेतरी थांबत असतील. असं असेल तर यावरही उपचार शक्य आहे.

प्रश्न : मी मल्टिनॅशनल कंपनीमध्ये काम करते. मी आणि माझे पती मुलाला जन्म देण्यासाठी तयार नाही. मी गर्भनिरोधक गोळ्या घेतो. मग आम्ही कंडोम वापरण्याची गरज आहे का?

उत्तर : गर्भनिरोधक गोळ्या किंवा इंजेक्शन नको असलेली गर्भधारणा टाळतात. पण यामुळे लैंगिक रोगांपासून संरक्षण मिळत नाही. कंडोमच्या वापराने नको असलेली गर्भधारणा तर टळतेच पण तुम्ही आणि तुमचा जोडिदार लैंगिक रोगांपासून सुरक्षित राहता.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें