* गृहशोभिका टीम
भारतात मान्सूनची सर्वाधिक वाट पाहिली जाते, कारण हा ऋतू सर्वांना उष्णतेपासून दिलासा देतो, परंतु त्याचवेळी, या ऋतूमुळे अनेक आजार फोफावण्याची शक्यता असते. या ऋतूत वृद्ध आणि लहान मुलांना सर्वात जास्त त्रास होतो कारण त्यांची प्रतिकारशक्ती कमकुवत असते.
पावसाळ्यात अनेक प्रकारचे जंतू आणि संसर्ग येतात. पालकांनी आपल्या मुलांना या आजारांना बळी पडण्यापासून वाचवणे आणि काही आवश्यक खबरदारी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. या ऋतूतील ओलाव्यामुळे जंतूंची संख्या वाढते. मुलांना या जंतूंपासून दूर ठेवण्यासाठी खूप काळजी घेतली पाहिजे.
पावसाळ्यात स्वाइन फ्लूचे रुग्ण वाढतात. याशिवाय त्वचेचे आजार, दूषित पाण्यामुळे होणारे आजार आणि डासांमुळे होणाऱ्या आजारांमध्ये लक्षणीय वाढ होते.
- विषाणूजन्य ताप
पावसाळ्यात मुलांना होणारा हा सर्वात सामान्य आजार आहे. तापमानात खूप चढ-उतार झाल्यामुळे बाळाच्या शरीरावर बॅक्टेरियाचा हल्ला होतो ज्यामुळे विषाणू, सर्दी आणि फ्लू होतो. प्राथमिक अवस्थेत उपचार केले तर ठीक आहे, अन्यथा उशीर झाल्यामुळे गंभीर संसर्ग होण्याचा धोका असतो.
- डेंग्यू
या मोसमात येणारा हा सर्वात गंभीर आजार आहे. हा एडिस आणि एजिप्ती डासांच्या चाव्याव्दारे होणारा एक सामान्य आणि धोकादायक आजार आहे. हे डास उष्ण आणि दमट हवामानात जन्माला येतात. डेंग्यूचा प्रादुर्भाव भारतात सर्वाधिक आहे. ताप येणे, डोकेदुखी, अंगावर पुरळ उठणे इत्यादी याची सुरुवातीची लक्षणे आहेत.
- मलेरिया
हा आजार मादी अॅनोफिलीस डास चावल्याने होतो. पावसाचे पाणी साचल्याने या डासांची उत्पत्ती होते. सतत ताप येणे, थरथर कापणे आणि तीव्र थकवा येणे ही याची लक्षणे आहेत. मुलामध्ये याची लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब डॉक्टरांना दाखवा, जेणेकरून हा आजार गंभीर स्वरूप धारण करू नये.
- कॉलरा
हा एक गंभीर जीवाणूजन्य रोग आहे ज्यामुळे गंभीर निर्जलीकरण होते. हा आजार दूषित अन्न आणि पाण्यात असलेल्या बॅक्टेरियामुळे होतो. हा आजार स्वच्छता आणि स्वच्छतेच्या अभावामुळे होतो. उलट्या, अचानक जुलाब, मळमळ, कोरडे तोंड आणि लघवी कमी होणे ही या आजाराची लक्षणे आहेत.
- टायफॉइड
हा एक सामान्य आजार आहे जो दूषित पाणी आणि अन्नामुळे होतो. दीर्घकाळ ताप, तीव्र पोटदुखी आणि डोकेदुखी ही या आजाराची सामान्य लक्षणे आहेत.
- चिकुनगुनिया
हा डेंग्यूसारखाच डासांमुळे पसरणारा विषाणूजन्य आजार आहे. त्यामुळे ताप येतो आणि सांध्यांमध्ये तीव्र वेदना होतात जे दीर्घकाळ राहतात. मादी डास चावल्याने हा आजार एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये पसरतो. यासाठी योग्य उपचार किंवा लसीकरण नाही. जर तुमच्या मुलाला या आजाराने ग्रासले असेल, तर त्याला भरपूर विश्रांती मिळावी आणि डिहायड्रेशन टाळण्यासाठी भरपूर द्रवपदार्थ द्यावे.
- पोटात संसर्ग
या ऋतूतील मुलांमध्ये हा सर्वात सामान्य आजार आहे. दूषित अन्न आणि पाणी प्यायल्याने मुलांमध्ये पोटात संसर्ग होण्याची शक्यता असते. उलट्या, डोकेदुखी आणि सौम्य ताप ही याची सुरुवातीची लक्षणे आहेत.
- कावीळ
दूषित अन्न आणि पाणी पिण्यानेही त्याचा प्रसार होतो. डोळे व नखे पिवळी पडणे, भूक आणि चव कमी होणे, अशक्तपणा, थरथर कापणे ही कावीळची लक्षणे आहेत. या आजाराच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नये. हा एक जीवघेणा आजार आहे.
- लेप्टोस्पायरोसिस
लेप्टोस्पायरोसिस हा सर्पिल-आकाराच्या जिवाणू स्पिरोचेटमुळे होणारा रोग आहे. त्याचा दूषित पाण्याशी जवळचा संबंध आहे. या आजाराच्या लक्षणांमध्ये जास्त ताप, थरथर कापणे, डोकेदुखी आणि यकृत निकामी होणे यांचा समावेश होतो. या आजाराकडे दुर्लक्ष केल्यास हा आजार जीवघेणा ठरू शकतो.
- हिपॅटायटीस ए
या आजाराचा यकृतावर खूप परिणाम होतो. हे दूषित अन्न आणि पाण्याच्या वापरामुळे होते. हिपॅटायटीस ए ची सामान्य लक्षणे म्हणजे ताप, उलट्या आणि शरीरावर पुरळ उठणे. हा एक विषाणू आहे जो कोणालाही सहजपणे प्रभावित करू शकतो. हा एक संसर्गजन्य रोग आहे.
– डॉ. शब्बीर चामधव
(लेखक मुंबईच्या सैफी हॉस्पिटलमध्ये बालरोगतज्ज्ञ आहेत).