* गृहशोभिका टीम
आजकाल सोशल मीडियाचे नाव ऐकले की प्रत्येकाच्या मनात एकच नाव येते ते म्हणजे इंस्टाग्राम. इन्स्टाग्राम हे तरुणांमध्ये सर्वाधिक वापरले जाणारे सोशल प्लॅटफॉर्म बनले आहे. प्ले स्टोअरवर आतापर्यंत एक अब्जाहून अधिक लोकांनी ते इन्स्टॉल केले आहे. Instagram 6 ऑक्टोबर 2010 रोजी लाँच झाले. केविन सिस्ट्रॉम आणि माईक क्रेगर यांनी याची सुरुवात केली. इंस्टाग्राम ही अमेरिकन कंपनी आहे.
इंस्टाग्रामवर, तरुण त्यांचे छोटे व्हिडिओ, ज्याला रील म्हणतात, आणि त्यांची छायाचित्रे शेअर करतात. एकप्रकारे ते तरुणाईचे केंद्र बनले आहे जिथे तरुण आपली प्रातिनिधिक अभिव्यक्ती व्यक्त करतात. प्रश्न एवढाच आहे की तो अशा प्लॅटफॉर्मचा योग्य वापर करू शकतो का?
जर आपण इन्स्टाग्रामच्या फॉलोअर्सबद्दल बोललो, तर इंस्टाग्रामवर स्वतः इंस्टाग्रामवर सर्वाधिक फॉलोअर्स आहेत. यानंतर फुटबॉलपटू क्रिस्टियानो रोनाल्डोचे ६०३ दशलक्ष फॉलोअर्स आहेत. तर भारतात क्रिकेटपटू विराट कोहलीचे इंस्टाग्रामवर सर्वाधिक फॉलोअर्स आहेत. अलीकडेच विराट कोहलीबद्दल अशी बातमी आली होती की तो एका प्रायोजित इंस्टाग्राम पोस्टसाठी सुमारे 11 कोटी रुपये घेतो, ज्याचा त्याने नंतर इन्कार केला. इन्स्टाग्रामवर कोहलीचे २५७ दशलक्षहून अधिक फॉलोअर्स आहेत. त्याचबरोबर कोहलीच्या खालोखाल बॉलिवूडमधून हॉलिवूडमध्ये झेप घेणारी प्रियांका चोप्रा भारतात दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. तो जागतिक आयकॉन आहे. त्याचे सुमारे 89 दशलक्ष फॉलोअर्स आहेत.
आता इन्स्टाग्रामने फेसबुकला मागे टाकत पहिल्या क्रमांकावर आले आहे. त्याची वाढती लोकप्रियता पाहून फेसबुकने २०१२ साली ते विकत घेतले. आता फेसबुक आणि इंस्टाग्राम दोन्ही एकमेकांशी जोडले गेले आहेत. हे मेटाचे भाग आहेत, जे मार्क झुकरबर्ग चालवतात. आता इन्स्टाग्रामवर पोस्ट केलेला कोणताही फोटो किंवा रील फक्त एका क्लिकवर फेसबुकवर अपलोड होतो. हे आश्चर्यकारक आहे ना? त्यामुळेच ती तरुणांची पहिली पसंती ठरलेली नाही.
इंस्टाग्राम हे एक व्यासपीठ आहे जिथे वापरकर्ते केवळ त्यांचे फोटो आणि व्हिडिओ अपलोड करत नाहीत तर नवीन मित्र देखील बनवतात आणि त्यांना त्यांची प्रतिभा दाखवण्यासाठी कोणत्याही रिअॅलिटी शोसाठी स्पर्धा करावी लागत नाही. यामुळेच तरुणांनी तो आपला अड्डा बनवला आहे. यामध्ये अनेक तरुण आपल्या टॅलेंटचे व्हिडिओ अपलोड करून जगात नाव कमवत आहेत.
बरेच लोक गाणे, नृत्य, मेक-अप, स्टाइलिंग, स्वयंपाक, प्रवास, अभ्यासाच्या टिप्स आणि बातम्या यासारखे रील्स बनवत आहेत आणि ते इंस्टाग्रामवर अपलोड करत आहेत. त्यांना पाहणाऱ्या आणि फॉलो करणाऱ्यांची संख्याही हजारो-लाखांमध्ये आहे. हे अनुयायी त्यांचे उत्पन्नाचे साधनही आहेत.
तरुणांचा वेळ वाया जातो
त्याच वेळी, काही लोक यावर आपला वेळ रात्रंदिवस वाया घालवत आहेत, ज्यांचे काम फक्त इन्स्टाग्रामवर रील पाहणे आहे. अशा प्रकारे ते फक्त वेळ वाया घालवत आहेत. इन्स्टाग्रामवर रिल्स पाहिल्याने करिअर घडणार नाही, हे त्यांनी समजून घेतले पाहिजे. करिअर करण्यासाठी त्यांना अभ्यास करावा लागेल. याशिवाय तुम्हाला तुमच्या टॅलेंटवर काम करावे लागेल. असे आळशी लोक आपला वेळ वाया घालवण्याशिवाय समाजासाठी कोणतेही योगदान देत नाहीत.
असं म्हणतात की, ‘एखाद्या गोष्टीचे फायदे असतील तर त्याचे तोटेही आहेत.’ त्याचप्रमाणे इन्स्टाग्रामच्या फायद्यांसोबतच काही तोटेही आहेत. खरं तर, इंस्टाग्राम वापरकर्ते त्यांच्या आयुष्याची एकमेकांशी तुलना करू लागतात, जे चुकीचे आहे. प्रत्येकाचे घर, कुटुंब आणि आर्थिक स्थिती वेगळी असते. पण वापरकर्ते हे विसरतात.
जर एखादा श्रीमंत वापरकर्ता यूएस, यूकेच्या सहलीचा आनंद घेत असेल आणि त्याचा व्हिडिओ सोशल मीडियावर अपलोड करत असेल, तर आर्थिकदृष्ट्या मजबूत नसलेले इतर वापरकर्ते स्वतःची त्याच्याशी तुलना करू लागतात. तर दोघांची आर्थिक स्थिती खूप वेगळी आहे. अशा परिस्थितीत जेव्हा त्याला सहलीला जाता येत नाही, तेव्हा तो उदास होतो.
इंस्टाग्राम आपल्या मानसिक आरोग्यासाठी चांगले नाही. या विषयावर एक संशोधन करण्यात आले. युनायटेड किंगडमच्या रॉयल सोसायटी फॉर पब्लिक हेल्थने प्रकाशित केलेल्या द स्टेटस ऑफ माइंड रिसर्चने इंग्लंड, स्कॉटलंड, वेल्स आणि उत्तर आयर्लंडमधील 1,479 तरुणांकडून माहिती घेतली. त्यांचे वय 14 ते 24 वर्षे होते. वेगवेगळ्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मचा त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर कसा परिणाम होतो हे जाणून घेणे हा या संशोधनाचा मुद्दा होता.
संशोधनात, इंस्टाग्रामला मानसिक आरोग्यासाठी सर्वात वाईट सोशल मीडिया नेटवर्क म्हटले गेले. तणाव, नैराश्य, गुंडगिरी आणि FOMO या उच्च पातळीच्या भावना जागृत करण्यासाठी हे व्यासपीठ मानले जात असे.
इन्स्टाग्राम किती धोकादायक ठरू शकते हे तुम्हाला आधीच माहीत आहे, त्यामुळे जर तुमच्याकडे काही टॅलेंट असेल तर तुम्ही इन्स्टाग्रामवर स्वतःला नक्कीच दाखवावे, पण त्यात इतके अडकू नका की तुम्हाला समस्यांना सामोरे जावे लागेल.