* प्रतिनिधी
एकटेपणा आणि तारुण्य विचित्र वाटेल, पण हे आजचे वास्तव आहे. ही वरवर बेफिकीर दिसणारी तरुण पिढी आतून किती एकाकी आहे हे जाणून घेण्यासाठी, आजच्या काही तरुणांची ओळख करून घेऊया :
उदय एका छोट्या गावात जन्मला, वाढला आणि वाढला. तारुण्याच्या उंबरठ्यावर पाऊल ठेवताच त्याला मोठ्या शहरात स्थायिक होण्याची स्वप्ने पडू लागली. स्वतःसाठी चांगल्या आयुष्याची स्वप्ने पाहण्यात गैर काय आहे? हे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी त्यांनी सर्वतोपरी प्रयत्न केले. नोकरी मिळताच मला नवे पंख लागल्यासारखे वाटले. मोठ्या शहरात आले. नवीन नोकरी, नवीन शहर, खूप आवडलं. नवे मित्र झाले पण काही दिवसातच नव्या शहराची जादू ओसरली.
प्रियजनांचे प्रेम, आपुलकीचा अभाव या नवीन सापडलेल्या आनंदाला कमी करू लागले. ऑफिसमधून घरी आल्यावर तो एकटेपणापासून वाचण्यासाठी धावपळ करत असे. मित्रांचा पोकळपणा दिसू लागला. मैत्रिणींच्या मेळाव्यातही ‘हा मेळावा दारुड्यांचा नाही’ अशा आशयाचे फलक टांगले जायचे. पालकांनी दिलेले मूल्यांचे गठ्ठे दारूसारख्या गोष्टींना स्पर्श करू देत नाहीत. माझे बालपणीचे मित्र मला नकळत कधी सोडून गेले ते मला कळलेही नाही. महानगरात सापडलेल्या या एकाकीपणाने निराश होणे स्वाभाविक होते. त्यामुळे उदय डिप्रेशनमध्ये गेला.
एकटेपणा निराशाजनक आहे
आता आमचा दुसरा मित्र मदनची ओळख करून देतो. तो फक्त त्याच्या आई-वडिलांसोबत राहतो. त्याच शहरात नोकरी मिळाली. पालक खूप आनंदी आहेत, ते आनंदी आहेत पण त्यांचीही निराशा झाली आहे. जे स्वातंत्र्य मिळाले नाही. तुम्ही कोणते स्वातंत्र्य विचारता? कसले स्वातंत्र्य? तर त्याचे उत्तर म्हणजे तुम्हाला हवे तसे करण्याचे स्वातंत्र्य.
होय, आजकाल कोणते पालक व्यत्यय आणतात असे तुम्ही म्हणाल? तर साहेब, काही गोष्टी जबरदस्तीने आपल्या घशात घालतात, आपले आई-वडील काहीही म्हणोत किंवा नसोत, पण आपल्याला काय हवे आहे ते कळते. आपण लहानपणापासूनच अशा पद्धतीने वाढलो आहोत की आपण तरुणपणी आपल्याला पाहिजे ते करू शकत नाही. आता बघा, जर तुम्ही मित्रांना घरी बोलावले तर तुम्ही उघडपणे बोलू शकत नाही. घरात वडीलधारी मंडळी असल्याने खायला प्यायचे असे मित्र खाऊ घालू शकत नाहीत.
तुम्ही तुमच्या मित्रांच्या घरी गेल्यावर, तुमचे आई-वडील वाट पाहत असतील हे पाहण्यासाठी तुम्हाला मेळाव्याच्या मध्यभागी जागे व्हावे लागते. मित्र खूप वेगळी मजा करतात. मदन आपल्याच लोकांमध्ये एकटा आहे. आता हा एकटेपणाही नैराश्याला कारणीभूत ठरत आहे.
आणि ही आमची तिसरी मैत्रीण, अवनी, तिच्या आईवडिलांची लाडकी, स्वप्नात जगणारी. जोपर्यंत त्याला जीवनाचा अर्थ कळत नाही तोपर्यंत एका आयपीएसने आपल्या भविष्याचा विचार केला. अधिकारी लग्न करून निघून गेला. शेवटी ती एका आयपीएस अधिकाऱ्याची मुलगी होती. ते समवयस्कांचे लग्न होते. तिला ना तिच्या क्षुद्र स्वभावाची, रागावलेल्या पतीच्या रागाची भीती वाटत होती ना तिच्या पदाची. तिला सोडून वडिलांच्या घरी आले.
आता तिचे आई-वडील पश्चात्ताप करत आहेत आणि अवनी तिच्या एकाकीपणाशी लढण्यासाठी तिचा चुकलेला अभ्यास पूर्ण करण्यासाठी धडपडत आहे. सगळेच अवनीला दोष देत आहेत. पण कोणी विचारेल, लग्नाआधी अवनीची इच्छा जाणून घेण्याची गरज तिच्या पालकांना का समजली नाही?
दोष कोणाचा आहे
ही पिंकी, एका प्रोफेसरची मुलगी, तिला मॉडेलिंगची आवड होती, पण शिक्षणाच्या या वातावरणात तिची इच्छा समजून घेणारं कुणीच नव्हतं. पण पिंकीला आभाळाला हात लावायचा होता. धाडसाची कमतरता नव्हती, तरूण राहिले. निर्णय घेऊन ती मुंबईला निघाली. पण निसर्गाने असा आघात केला की तिला कौल गर्ल ही पदवी मिळाली.
तिच्या आई-वडिलांनी तिची स्वप्ने समजून घेऊन तिला साथ दिली असती, तर आज ती आपले गंतव्यस्थान गाठण्यासाठी प्रयत्नशील राहिली असती आणि एक दिवस ती गाठली असती. तिला जमले नसते तर निदान या वाईट नशिबातून तरी ती वाचली असती. मात्र दोष नेहमीच तरुणांना दिला जातो.
पिंकीच्या या दुर्दशेला केवळ पिंकीचा घरातून पळून जाण्याचा निर्णयच जबाबदार आहे का? हो, एका मर्यादेपर्यंत, पण त्याला हा निर्णय घेण्याची सक्ती का झाली? या प्रश्नाचे उत्तर तुम्हाला किंवा आमच्या समाजाला द्यावे लागेल. आपला समाज किती काळ वाढणार्‍या मुलीला तिच्या आवडीचे काम करण्यापासून रोखणार आहे आणि आपण थांबवले तर अनेक वेळा असे किंवा त्याहूनही वाईट परिणाम होतील.
अशा परिस्थितीत प्रत्येक गोष्टीत तरुणांना दोष देणे थांबवण्याची गरज आहे. आपली स्वप्ने आहेत, आपल्या इच्छा आहेत आणि त्या पूर्ण करण्यासाठी आपण काहीही करायला तयार आहोत हे पाहण्यासाठी समाजानेही तरुणांच्या मनात डोकावले पाहिजे. उदय असो, मदन असो, अवनी असो वा पिंकी, प्रत्येकाला मुक्तपणे जगण्याचा अधिकार आहे.
मुक्तपणे जगण्याचे स्वातंत्र्य
आजचा तरुण विचारतोय की, इज्जतीच्या नावाखाली समाज किती दिवस तरुणांचे मन बोलण्याचा हक्क हिरावून घेत राहणार? प्रौढ झालेल्या मुलांशी पालक कधी बोलायला आणि प्रौढांसारखे वागायला शिकतील? लहान मुलांच्या पालकांनी प्रौढ पालकांसारखे वागणे शिकणे देखील महत्त्वाचे आहे.
एकटेपणाशी झुंजणाऱ्या नैराश्यग्रस्त तरुणांची वाढती संख्या वारंवार इशारे देत आहे. त्यांचे तारुण्य वाचवण्यासाठी आणि त्यांना एकाकीपणातून बाहेर काढण्यासाठी पालकांनी स्वतःच त्यांचे मित्र बनून त्यांना हवे ते बोलण्याचे आणि वागण्याचे स्वातंत्र्य द्यावे लागेल. आम्हाला त्यांच्या पाठीशी उभे राहावे लागेल.
आपल्या तरुणांच्या आनंदासाठी समाजाने एकदा तरी प्रयत्न करावेत. जर तुम्ही आम्हाला मोकळेपणाने जगण्याचे स्वातंत्र्य दिले आणि आम्हाला पाठिंबा दिला तर आम्ही या नैराश्यातून बाहेर पडू शकू.
