* पारुल भटनागर
भारतीय मसाले केवळ चवच वाढवत नाहीत तर आरोग्यासाठीही फायदेशीर आहेत. परंतु जिथे ते अन्नाची चव वाढवतात तिथे तेल-मसाल्याने समृद्ध अन्न शिजवताना स्वयंपाकघरात खूप धूरही होतो, जो आरोग्यासाठी हानिकारक असल्याचे सिद्ध होते.
महिलांचा बराच वेळ स्वयंपाकघरात व्यतीत होतो. अशा परिस्थितीत त्यांच्या आरोग्यासाठी असे एखादे साधन, जे स्वयंपाकघरातील धूर क्षणार्धात बाहेर काढून टाकते आणि स्वयंपाकघर प्रदूषणमुक्त करते, तर ते म्हणजे चिमणी आहे.
पूर्वी भारतीय घरे मोठी होती आणि स्वयंपाकघर सामान्यत: उघडयावर बनविले जात असे जेणेकरून घरात स्वयंपाकघराच्या धुराचा प्रसार होऊ नये, परंतु लोकसंख्या वाढत असल्याने कुटुंबं फ्लॅटमध्ये संकोचित होत आहेत, ज्यामध्ये हवा आणि प्रकाशाची कमतरता असते आणि लोक आरोग्याशी संबंधित समस्यांचे बळी ठरतात. हे टाळण्यासाठी चांगल्या वायुवीजनासह, विद्युत उपकरणे योग्य प्रकारे साफ करणेदेखील आवश्यक आहे जेणेकरून घराच्या आत प्रदूषण होणार नाही.
स्वयंपाकघरात प्रदूषणाची कारणे
आता स्वयंपाकघर फक्त गॅसपुरते मर्यादित राहिलेले नाही. आता जुन्या स्वयंपाकघराचे रूपांतर मॉडयूलर किचनमध्ये केले जात आहे, ज्यामध्ये टोस्टर, मायक्रोवेव्ह ओव्हन आणि इतर बऱ्याच गोष्टी ठेवल्या जात आहेत. परंतु या इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांमुळे जसा वेळ वाचतो, तसंच ते प्रदूषणदेखील पसरवतात, जे बाह्य प्रदूषणापेक्षा बरेच अधिक धोकादायक आहे. चला, याविषयी जाणून घेऊया :
टोस्टर : सर्व इलेक्ट्रिक बर्नर वाफेने-निर्मित धूळीपासून सूक्ष्मकण तयार करतात, जे प्रदूषणास जबाबदार आहेत. जेव्हा आपण बराच काळ टोस्टर वापरत नाही आणि पुन्हा जेव्हा आपण वापर करतो तेव्हा त्यात साचलेली घाण वाफेच्या रूपात सूक्ष्मकणांमध्ये बदलते आणि प्रदूषणास कारणीभूत ठरते, ज्यामुळे आरोग्याशी निगडित समस्यांना सामोरे जावे लागते.
मायक्रोवेव्ह : इंग्लंडच्या मॅनचेस्टर विद्यापीठातील संशोधकांच्या म्हणण्यानुसार मायक्रोवेव्ह ओव्हन कार्बन डायऑक्साईडचे अत्यधिक प्रमाणात उत्सर्जन करतात, जे कारपेक्षा अधिक धोकादायक प्रदूषण पसरवण्याचे काम करते.
रोटी मेकर : जरी रोटी मेकर त्वरित गरमागरम रोटया तयार करत असेल परंतु तो ही आपल्या घरास प्रदूषित करत आहे हे आपणास ठाऊक आहे काय? जर आपल्या घरात यापासून निघणारा धूर बाहेर काढण्यासाठी पुरेशी व्यवस्था नसेल तर याचा वापर काळजीपूर्वक करा.
ही समस्या कशी सोडवावी
* स्वयंपाकघरातून धूर आणि घाण काढून टाकण्यासाठी घरात योग्य वायुवीजन असण्याबरोबरच चिमणीचीही व्यवस्था करावी जेणेकरून घरात प्रदूषण होणार नाही.
* चिमणीवर साचलेली घाण काढून टाकण्यासाठी, थोडया-थोडया दिवसांनंतर फिल्टर आणि त्याचे फ्रेम स्वच्छ करा.
* जेव्हा-जेव्हा आपण टोस्टर, मायक्रोवेव्ह नंतर कॉफी किंवा चहा मेकर वापरता तेव्हा त्याच्या स्वच्छतेची विशेष काळजी घ्या, कारण जेव्हा या उपकरणांवर घाण जमा होते तेव्हा प्रदूषणाचा धोका जास्त असतो.
* एकावेळी फक्त एकच इलेक्ट्रिक डिव्हाइस वापरण्याचा प्रयत्न करा.