* डॉ. रेखा व्यास
अल्केश फक्त त्याच्या खऱ्या भावाच्या बायकोशीच नाही तर चाचाटौच्या मोठ्या भावाच्या बायकांसोबत फ्लर्टिंग आणि फ्लर्ट करत राहतो. त्याच्या या सवयीबद्दल मला वाईट वाटणेही सोडले आहे. त्याच वयाच्या मेहुणीशी मोबाईलवर तासनतास बोलतो. भावाने शंका घेतली असती पण तोंड बंद ठेवले असते नाहीतर जीव धोक्यात आला असता.
मानती भाभीला खूप भेटवस्तू देऊन तिने मन जिंकले आहे. वहिनीही तिची खूप काळजी घेते. अचानक एके दिवशी नवीन जोडप्याला वेगळे राहण्याचा आदेश देण्यात आला. दोघांनी खूप विचारलं तेव्हा आईला सांगावं लागलं की देवरभाभीत केव्हाही खिचडी शिजवता येते. असे त्याचे वय आहे. तो नकळत भटकू शकतो. कामधामला तिचेही लग्न व्हावे असे वाटत नाही. त्यामुळे हा पर्याय आहे. मग दोन्ही बाजूंचे संबंध दृढ झाले, मग ते सोयीस्कर झाले. वहिनींनी योग्य अंतर ठेऊन घरोबा केला.
असे का घडते
आपल्या वयात किंवा तरुण वयातही देवरभाऊजाईंमध्ये आकर्षण असण्याची शक्यता जास्त असते. अशा परिस्थितीत जर भाऊ-बहिणी रोमँटिक असतील तर ही शक्यता खूप वाढू शकते. भाऊ भाऊ नेहमी बहिणींबद्दलच्या आकर्षणाला जाणीवपूर्वक बळी पडत नाही, हे नकळतही घडते. अशा परिस्थितीत त्यांना वेळीच समजून घेणे आवश्यक आहे. वहिनी आमच्या घरी फक्त याच कामासाठी आल्या आहेत, भावजयांचा विचार करणे योग्य नाही. भावजयही बहिणींच्या मोकळेपणाला प्रेमाचा आधार बनवतात.
पती-पत्नीमधील विसंवाद देखील प्रेमळ भावजयांसाठी वाव म्हणून पाहिला जातो. अशा परिस्थितीत त्यांचा रोमँटिसिझम फोफावतो.
मेव्हण्याला प्रेम करणे ओळखता येत नाही किंवा त्याला उत्स्फूर्त वागणूक म्हणून घेणे हे प्रेम बनवणाऱ्या मेव्हण्याला मान्य आहे असे वाटते. भाऊ-बहिणीची रोमँटिक प्रतिमा आपल्या लोकगीतांमध्ये वर्णन केलेली आहे, जी जीवनातील वास्तवाशी जुळत नाही.
भावजय म्हणजे दुसरा वर नाही, भाऊ आणि वहिनी दोघेही काही मोकळेपणा स्वाभाविक मानतात. या विचारसरणीतील प्रेमळ भावजयांचे दुष्कृत्य अनेक वहिनींना ओळखता येत नाहीत. जरी तिला कधी कधी भावना आली तरी ती प्रतिकार करू शकत नाही. त्यांनाच दोषी मानले जाईल, या भीतीने ते तोंड उघडत नाहीत.
अनुभवी मुख्याध्यापक शिवराम गौड म्हणतात की ज्या समाजात नवऱ्याच्या मृत्यूनंतर मेव्हण्याशी लग्न करण्याची प्रथा आहे अशा समाजांमध्ये ही परिस्थिती अधिक सामान्य आणि आरामदायक असते. अटी सहज मान्य कराव्यात अशा अटी होत्या, पण आता ते निर्बंध कमी होत आहेत.
पतीच्या इतर नातेसंबंधांप्रमाणे हे नातेही नवरीचे आई-वडील, भावंडं, मावशी, मामा इत्यादी नात्याप्रमाणेच वधूचे नाते मानले जाते, तर भावाचे नातेही भावाचेच मानले पाहिजे.
शिप्राच्या पतीचे निधन झाले. सर्वांनी तिच्या वयाच्या अविवाहित भावाला लग्नासाठी विचारले, पण दोघांचेही भावा-बहिणीचे नाते होते. हे सत्य दोघांनी उघड केले. समजावून सांगितल्यावर त्यांनी आपल्या भावना व्यक्त केल्या.
तो आपल्या भावाच्या मुलांचे संगोपन करणार होता, परंतु त्याच्या वहिनीने त्याला दुसरीकडे लग्न करण्यास भाग पाडले. अनेक मुली दिसल्या.
या अटीवरच मेव्हण्याने लग्नाला होकार दिला तेव्हा मेहुणीही लग्नाला तयार झाली. दोघांनाही एकमेकांचा लाइफ पार्टनर पाहून आवडले. आज त्यांचे जीवन खूप आनंदी आहे. दोघांचे जोडीदारही या नात्याला अतुट मान देतात. शिप्राचा भाऊ म्हणतो की, हे नाते खरोखरच आपल्या पुढे आहे.
घर तुटू शकते
प्रेमळ भाऊबंदकी मोहात पाडणारी असेल, पण हे आकर्षण घरोघरी उद्ध्वस्त करू शकते, त्यात दीमक सापडू शकते. प्रेमळ भावजय, मग तो अविवाहित असो किंवा विवाहित, त्याला सुरुवातीपासूनच तुमची प्रतिष्ठा सांगा. राखीव व्हा. संबंध फक्त मर्यादेपर्यंत वाढवा.
कसे व्यवहार करावे
रोमँटिसिझम अजिबात सहन करू नका. ताबडतोब प्रतिकार करा. पती आणि सासूला सांगा. बायकोऐवजी सासरच्यांना सांगा, नाहीतर तुम्ही त्यांच्या घरची बदनामी करत आहात असे त्यांना वाटेल. वहिनींना राजपुत्र बनवणे चांगले होईल. त्यांना आसपास ठेवा.
- विरोध करूनही भावजय मान्य करत नसेल तर त्याच्याशी बोलणे सोडण्यात काही गैर नाही.
- मर्यादेच्या सूचना देऊनही तिच्या रोमँटिसिझमवर कोणताही परिणाम होत नसेल, तर तिला मानसशास्त्रज्ञाकडे नेण्यासाठी पतीची मदत घेता येईल. भावाची ही वागणूक सहन करणे किंवा स्वीकारणे किंवा लपवणे हे कोणत्याही दृष्टिकोनातून योग्य नाही.