* पारुल भटनागर
होळीच्या निमित्ताने गुढ्यांच्या गोडाचा आस्वाद घेत, रंगपिचकरीची होळी खेळत, ढोलताशाच्या तालावर नाचत, एकमेकांना मिठी मारत, अशा प्रकारे तरुणाई होळी साजरी करायची. पण बदलत्या काळात तरुणाईच्या सणांच्या व्याख्याही बदलल्या आहेत. सण साजरे करण्याच्या पद्धतीत बदल झाल्यामुळे जे सण उत्साह, गोडवा आणि उर्जेचे प्रतीक असायचे ते सण आता केवळ औपचारिकता बनले आहेत.
आता सणांचे आकर्षण कमी झाले आहे किंवा सण पूर्वीसारखे राहिले नाहीत, हा तरुणांचा समज चुकीचा आहे. आपण आपल्या कुटुंबासोबत राहत असलो किंवा नोकरी किंवा अभ्यासानिमित्त घरापासून दूर असलो, पण तरीही सणांचा उत्साह कमी होता कामा नये, कारण या वयात पूर्ण जगले नाही तर जबाबदाऱ्यांचे ओझे वाहावे लागेल. करांना सणांचा आनंद घेता येणार नाही. म्हणूनच तुम्हाला जे काही आनंदाचे क्षण मिळतात, ते तुमच्या हातातून निसटू देऊ नका.
सणांच्या दिशेने अंतर का वाढले
पूर्वी होळीच्या सणाच्या अनेक दिवस आधीपासून तरुणाई एकमेकांवर फुगे फेकण्यास सुरुवात करायची. यावेळेस होळीचा सण आमच्या घरी साजरा होईल, असे मित्र-मैत्रिणींना, नातेवाईकांनाही बोलावले होते. त्यांच्या चेहऱ्यावरील तेजावरून ते सणांबाबत किती उत्साही आहेत हे स्पष्टपणे दिसून येत होते, पण आता परिस्थिती अशी आहे की, अनेक दिवसांपूर्वी तरुण त्या दिवशीही सण साजरा करण्याच्या मूडमध्ये नसतात. नातेवाईक आणि मित्रांना बोलावून, त्यांच्या घरी जाण्यापेक्षा किंवा रंगरंगोटी करण्यापेक्षा सुट्टीचा पुरेपूर आनंद घेणे चांगले आहे, असे त्यांना वाटते. वाटेल तेव्हा जागे व्हा, वाटेल तो चित्रपट पहा, आज तुम्हाला अडवणारे किंवा त्रास देणारे कोणी नसावे.
अशा स्थितीत सण साजरे करण्याचे महत्त्व समजावून घेण्यास कोणी भाग पाडले तरी या सणाच्या निमित्ताने आम्हाला आमची सुट्टी वाया घालवायची नाही, तुम्हाला करायचे असेल तर करा, असे सांगून ते टाळतात. यासाठी आम्हाला जबरदस्ती करू नका.
घरांपासून दूर राहिल्याने उत्साह कमी झाला
आजच्या तरुण-तरुणींवर अभ्यास करून करिअर घडवण्याचं इतकं दडपण आहे की, लहान वयातच त्यांना घरापासून दूर जावं लागतं. तिथे राहून अभ्यास, नोकरी या सर्व जबाबदाऱ्या घेतल्यामुळे त्यांना सणांचा उत्साह नसतो. केवळ सण साजरे करण्यापेक्षा तो अजिबात साजरा न केलेलाच बरा आणि उर्वरित कामे या दिवशी पूर्ण करावीत, असे त्यांना वाटते. सुटी घेऊन घरी आले तरी सणाचा आनंद लुटण्यापेक्षा थोडा वेळ कुटुंबासोबत घालवणे चांगले, असे त्यांना वाटते. या व्यस्त दिनचर्येत अडकून पडल्यामुळे त्यांच्यात सण साजरे करण्याची क्रेझ मरत चालली आहे.
कौटुंबिक जबाबदाऱ्यांचे ओझे हेही कारण आहे
घरात लहान वयात वडील किंवा आईचे निधन झाले असेल आणि अजूनही अनेक जबाबदाऱ्या शिल्लक असतील तर मोठा भाऊ किंवा मोठी बहीण म्हणून कर्तव्य पार पाडावे लागते. त्यांच्या प्रत्येक लहान-मोठ्या गरजांची काळजी घ्यावी लागते. काहीवेळा कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती बिकट असल्याने तरुण वयातच नोकरी सोडावी लागते. या जबाबदाऱ्यांखाली दबून गेल्याने त्यांना स्वतःचा विचारही करता येत नाही, सण साजरे करण्याचा विचार तर सोडाच. त्यांच्या इच्छा देखील दडपल्या जातात. यामुळेच ते सण-उत्सवांपासून दूर राहतात.
सणांवर तंत्रज्ञानाचे वर्चस्व आहे
तरुणांना आकर्षित करण्यासाठी नवनवीन तंत्रज्ञान येत असल्याने त्यांचा इतर गोष्टींकडे असलेला उत्साह कमी होत आहे. आता स्मार्टफोनवर उपलब्ध असलेल्या अॅप्सचा जास्तीत जास्त फायदा घ्यावा, असे त्यांना वाटते. आता त्यांना प्रत्येक क्षणी व्हॉट्सअॅप आणि फेसबुकवर आपला डीपी अपडेट करण्याची चिंता सतावत आहे. एकदा डीपी अपडेट झाला तर लाइक्सची वाट पाहत मोबाईलवर डोळे लावून बसतात. अशा स्थितीत त्यांना सण-उत्सवांचा विचार करायला वेळ मिळत नाही किंवा तंत्रज्ञानाने त्यांची जीवनशैली पूर्णपणे बदलून टाकली आहे.
ऑनलाइन इच्छा करण्यात अधिक स्वारस्य आहे
स्मार्टफोनच्या वाढत्या ट्रेंडमुळे आता सण साजरे करण्याच्या पद्धतीत बदल झाला आहे. आता तरूण सण एकत्र साजरे करण्याऐवजी एसएमएसद्वारे एकमेकांना शुभेच्छा देतात, पण तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे सणांचा गोडवाही ओसरत चालला आहे, याची त्यांना कल्पना नाही. एकत्र जेवताना आणि एकमेकांना मिठी मारून अभिनंदन करण्याची जी मजा यायची ती आता तंत्रज्ञानामुळे लोप पावत चालली आहे.
विभक्त कुटुंबांचा उत्साह मावळला
पूर्वी संयुक्त कुटुंबे जास्त होती, जिथे आजी-आजोबा, काका-काकू सर्व मुलांना सणांचे महत्त्व सांगत असत. सणांची तयारी घराघरांत अनेक दिवस आधीच सुरू व्हायची. घरातील वातावरण पाहून मुलांमध्ये उत्साह असायचा, पण विभक्त कुटुंबांच्या वाढत्या वर्चस्वाने सणांची चमक फिकी पडली आहे. आता कामामुळे पालक मुलांना जास्त वेळ देऊ शकत नाहीत. सणासुदीच्या दिवशीही ते घरी स्वयंपाक करण्याऐवजी बाहेरून जेवण मागवतात. त्यामुळे अशा वातावरणात मुलांना सण म्हणजे काय हेच समजत नाही, त्यामुळे त्यांची सणांविषयीची आवड कमी होत आहे.
अधिक त्वचा जागरूक
आता तरूण आपल्या फिगर आणि स्किनबाबत अधिक जागरूक झाले आहेत. त्यांना असे वाटते की जर त्यांनी होळी खेळली तर रंगांमध्ये केमिकल असल्यामुळे त्यांची त्वचा खराब होईल, मग सगळे त्यांच्यावर हसतील. त्यानंतर डॉक्टरांभोवती फिरणे इतके वेगळे. घरी बसणे चांगले
सण साजरे करण्याचे फायदे
तुम्हाला त्याच दिनक्रमातून बाहेर पडण्याची संधी मिळते. या बहाण्याने तुम्ही कुटुंबातील सदस्यांसोबत काही क्षण घालवू शकता. या आठवणी काही क्षणांच्या नसून आयुष्यभराच्या असतात, ज्या आठवून तुम्ही कठीण परिस्थितीतही चेहऱ्यावर हसू आणू शकता.
- खरेदी करण्याची संधी आहे. सण-उत्सवावर तुम्ही एक्स्ट्रा शॉपिंग केलीत तरी तुम्हाला टोमणे मारायला कोणी नसणार.
- सेल्फ ग्रुमिंगची संधी आहे.
- एकमेकांच्या चालीरीतींचीही माहिती मिळते.
- सण-उत्सवांवर स्वत:ला अधिक उत्साही वाटणे.
- आप्तेष्टांशी मैत्री करून प्रेम आणि बंधुभाव वाढतो.
सणांचा उत्साह कसा टिकवायचा
जे मित्र सणांना फक्त सुट्टी मानतात त्यांना सणांचे महत्त्व सांगणे खूप गरजेचे आहे.
जर तुम्ही अभ्यास आणि नोकरीमुळे घरापासून दूर असाल तर सण हे आवडते निमित्त आहे ज्याद्वारे तुम्ही तुमच्या कुटुंबातील सदस्यांना भेटू शकाल.
पार्टी आयोजित करून उत्सवाचा मूड तयार करा.
सणाच्या दिवशी घरीच पदार्थ बनवून तुमच्या कुटुंबातील सदस्यांची आणि मित्रांची मने जिंका.
सण साजरे करण्याची तुमची पद्धत जितकी उत्साही आणि उत्साही असेल आणि तुम्ही सण साजरा करण्यासाठी नवनवीन पद्धती शोधत राहिलात, तर माझ्यावर विश्वास ठेवा की प्रत्येकजण तुमच्यासोबत सण साजरा करण्यास उत्सुक असेल.