* गृहशोभिका टीम
प्रत्येक ऋतूतील सुंदर माळशेज घाट निसर्गप्रेमी, ट्रेकर्स, साहसी पर्यटन प्रेमींना आकर्षित करतो. शहराच्या गजबजाटापासून दूर, केवळ साडेतीन तासांच्या प्रवासानंतर, अतुलनीय सौंदर्याने भरलेल्या निसर्गाच्या कुशीत स्वत:ला शोधणे हे आश्चर्यकारक वाटत असले तरी माळशेज घाटाचे हे वैशिष्ट्य आहे. मुंबईपासून अर्धे अंतर कापल्यानंतर तुम्ही छोटे धबधबे, हिरवीगार शेतं, पर्वत रांगा, काळ्या द्राक्षांची शेतं, केळी इत्यादी, सुंदर जंगले आणि तलाव इत्यादींचे दर्शन घेत येथे पोहोचता.
हे असे एक हिल स्टेशन आहे, जिथे तुम्ही कोणत्याही ऋतूत गेलात तर तुम्ही निसर्गाच्या सौंदर्याने मंत्रमुग्ध व्हाल आणि त्याच्या सौंदर्यात हरवून जाल. पण पावसाळ्यात या ठिकाणचे सौंदर्य निर्माण होते, ते पाहून ढगही आपल्यासोबत चालत असल्याचा भास होतो.
प्रसिद्ध माळशेज घाट हा महाराष्ट्राच्या पुणे जिल्ह्यातील पश्चिम घाटाच्या रांगेत आहे. समुद्रसपाटीपासून ७०० मीटर उंचीवर वसलेले माळशेज हे एक अतिशय आकर्षक पर्वतीय पर्यटन स्थळ आहे, जे सामान्य पर्यटकांव्यतिरिक्त निसर्गप्रेमी, गिर्यारोहक, ट्रेकर्स आणि इतिहासकारांनाही आकर्षित करते. आठवड्याच्या शेवटी किंवा दोन-तीन दिवसांच्या सहलीनंतर, तुम्हाला अनेक महिने ताजेतवाने वाटेल.
सर्वात उंच ठिकाणी असलेले महाराष्ट्र पर्यटन विभागाचे गेस्ट हाऊसदेखील माळशेज घाटावर राहण्यासाठी उत्तम ठिकाण आहे. गेस्ट हाऊसच्या आवारात हिंडताना तुम्ही पर्वत आणि दऱ्यांच्या सौंदर्याचा आनंद घेऊ शकता.
कॉम्प्लेक्सच्या मागे कोकण, वॉटर रिव्हर्स पॉइंट, हरिश्चंद्र पॉईंट, काळू आय पॉइंट, माळशेज पॉइंट इत्यादी अनेक टेकडी आहेत आणि त्यामागे घनदाट जंगल आहे. इथून खाली खोल दऱ्या आणि अनेक धबधब्यांचे सौंदर्य मे ते सप्टेंबर महिन्यात पाहायला मिळते.
भीमा नदी माळशेज घाटाच्या परिसरातून वाहते. येथील तलावांमध्ये आणि आजूबाजूला पांढरे आणि केशरी फ्लेमिंगो पाहणे हा एक अनोखा अनुभव आहे, जो इतरत्र दुर्मिळ आहे. त्याचप्रमाणे इतरही अनेक सुंदर स्थलांतरित पक्षी येथे निसर्गाचा आनंद लुटण्यासाठी येतात. कोकण आणि दख्खनच्या पठारांना जोडणारा माळशेज घाट हा सर्वात जुना मार्ग आहे, त्यामुळे थोड्या अंतरावर असलेल्या लेण्याद्री येथे बौद्ध भिक्खूंनी गुहा मंदिरे बांधली असे मानले जाते.
अवघ्या तासाभराच्या प्रवासानंतर माळशेज घाटाच्या आजूबाजूला अनेक आकर्षक ठिकाणे आहेत. यापैकी अष्टविनायक मंदिर, शिवाजीचे जन्मस्थान, नैने घाट, जीवधन आणि काही जलप्रपात प्रमुख आहेत.
शिवनेरी
शिवनेरीला केवळ महाराष्ट्रातच नव्हे, तर भारताच्या इतिहासात विशेष स्थान आहे, कारण ते महाराज शिवाजींचे जन्मस्थान आहे. शेकडो खडकाळ पायऱ्या चढून या ठिकाणी पोहोचणे हेदेखील एक यश आहे. इथे एक छोटीशी खोली आहे, जिथे शिवाजीचा जन्म झाला होता. त्यांचा पाळणा येथे सुरक्षित ठेवण्यात आला आहे. अनेक लोक शिवाजी मंदिरावर विश्वास ठेवतात आणि एखाद्या तीर्थक्षेत्राप्रमाणे इथेही काही लोक शिवरायांचा नामजप करून एवढी उंची गाठतात. शिवनेरीतील बौद्ध लेणी तिसऱ्या शतकातील आहेत.
हरिश्चंद्रगड
हरिश्चंद्रगडाचे ट्रेकिंगच्या दृष्टीने वेगळे महत्त्व आहे. हासुद्धा खूप लांब आणि अवघड ट्रॅक आहे, त्यामुळे उन्हाळ्यात इथे ट्रेकिंग न केल्यास बरे होईल. खिरेश्वर गाव हा ट्रेकिंगसाठी योग्य मानला जातो. याशिवाय पाचनई, कोथळे यांचाही आधार बनवता येतो.
उपजीविका
जीवधन हाही अवघड ट्रेकिंगचा मार्ग आहे. नैनाघाट हा प्राचीन काळातील प्रमुख व्यापारी मार्ग होता आणि सुरक्षिततेसाठी येथे किल्ले बांधण्यात आले होते. जीवधन, हडसर, महिषगड, चावंड येथून हा परिसर सुरक्षित करण्यात आला. वांदरलिंगीमुळे जीवधनही प्रसिद्ध आहे.
पिपळगाव जोग धरण
या रमणीय ठिकाणी विविध सुंदर स्थलांतरित पक्षी पाहण्याची संधी मिळते. ढवळ नदी आणि घनदाट जंगलाने सुसज्ज असलेले हे ठिकाण पक्षीप्रेमींसाठी उत्तम आहे.
कसे पोहोचायचे
रेल्वे स्टेशन – मुंबई-कल्याण-घाटघर-माळशेज जवळचे रेल्वे स्टेशन कल्याण (90 किमी), ठाणे (112 किमी), पुणे (116 किमी)
जवळचे विमानतळ – पुणे (116 किमी), मुंबई (136 किमी)
प्रमुख शहरांपासून अंतर – ठाणे (112 किमी), नवी मुंबई (130 किमी), पुणे (116 किमी), मुंबई (136 किमी)
कधी जायचे
अनुकूल हवामान येथील वैशिष्ट्य म्हणजे येथे वर्षभर आल्हाददायक वातावरण असते, परंतु जून ते सप्टेंबर या कालावधीत येथे फिरणे एक वेगळेच साहस आहे.