उन्हाळ्यात नवजात मुलांची काळजी कशी घ्यावी

* प्रतिनिधी

नवजात मुलांसाठी उन्हाळा खूप असह्य असतो, कारण पहिल्यांदाच अशा वातावरणाचा सामना करावा लागतो. मोठ्याने आणि सतत रडणे, भरपूर घाम येणे, ओले केस, लाल गाल आणि जलद श्वासोच्छ्वास ही लक्षणे बाळाला अति उष्णतेने त्रास होत असल्याची लक्षणे आहेत. उन्हाळ्यात अतिसार होण्याचे थेट कारण ओव्हर हिटिंग आहे, जे अनेक नवजात मुलांसाठीदेखील घातक ठरू शकते.

सूर्यापासून संरक्षण करा

उन्हाळ्यात नवजात बालकांना सूर्यप्रकाशाच्या थेट किरणांपासून दूर ठेवा. 6 महिन्यांपेक्षा कमी वयाच्या नवजात बालकांच्या त्वचेमध्ये सूर्याच्या हानिकारक किरणांपासून संरक्षण करण्यासाठी फारच कमी मेलेनिन असते. मेलेनिन हे एक रंगद्रव्य आहे, जे त्वचा, डोळे आणि केसांना रंग देते. त्यामुळे मेलेनिनच्या अनुपस्थितीत सूर्यकिरणांमुळे त्वचेच्या पेशींनाही कायमचे नुकसान होऊ शकते.

मसाज तेल

बॉडी मसाज मुलाच्या विकासासाठी उपयुक्त आहे. योग्य मालिश केल्याने बाळाच्या ऊती आणि स्नायू उघडतात आणि यामुळे त्याचा योग्य विकास होतो. बाळाच्या नाजूक त्वचेला सर्वात योग्य असे तेल निवडणे आवश्यक असले तरी त्यामुळे चिकटपणा येत नाही हे देखील लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. तेलाऐवजी मसाज लोशन आणि क्रीम देखील वापरू शकता. आंघोळ करताना, याची संपूर्ण मात्रा मुलाच्या शरीरातून काढून टाकली पाहिजे, कारण तेल मुलाच्या घामाच्या ग्रंथींना रोखू शकते.

टबमध्ये आंघोळ करा

उष्णतेपासून मुक्त होण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे आंघोळ करणे. तसे, प्रत्येक वेळी आंघोळ करण्याऐवजी मुलाला ओल्या कपड्याने पुसत राहणे चांगले. परंतु जेव्हा जास्त उष्णतेमुळे मूल अस्वस्थ होत असेल तेव्हा त्याला पूर्ण टबमध्ये आंघोळ द्या. यामध्ये पाण्याचे तापमान कोमट ठेवावे.

टॅल्कम पावडर

टबमध्ये आंघोळ केल्यानंतर बाळाच्या अंगावर टॅल्कम पावडर लावणे चांगले मानले जाते. काही मुलांना टॅल्कम पावडरचा वापर उष्णतेची पुरळ कमी करण्यासाठी उपयुक्त वाटतो, तर काहींची स्थिती बिघडते. त्यामुळे तळहातावर थोडी पावडर घेऊन त्वचेवर लावा, त्यावर शिंपडू नका.

नियंत्रित तापमान

मुलाला 16 ते 20 अंश तापमानात ठेवा. दिवसा त्याची खोली थंड ठेवण्यासाठी पडदे लटकवून खोली अंधारमय करा. पंखा चालू ठेवा. मुलाला कधीही एअर कंडिशनरच्या थेट संपर्कात ठेवू नका, कारण यामुळे सर्दी देखील होऊ शकते.

योग्य ड्रेस

मुलाला कोणता पोशाख घालायचा याबाबत माता अनेकदा द्विधा असतात. पौराणिक कथेनुसार, नवजात मुलांना भरपूर उबदार कपडे घालावेत, कारण असे मानले जाते की गर्भाच्या बाहेरचे तापमान आतल्या तापमानापेक्षा थंड असते. पण उन्हाळ्यात त्यांच्या कपड्यांचा थर कमी करून त्यांना हलक्या कपड्यांमध्ये ठेवता येते. त्यांना सैल सुती कपडे घालायला लावा जेणेकरून हवेचा प्रवाह त्यांच्या त्वचेत राहील आणि त्यांना आरामदायक वाटेल. सुती कपडे मुलांसाठी फायदेशीर असतात, कारण त्यांच्यामध्ये हवाही चांगल्या प्रकारे प्रवेश करते आणि त्यांच्यात घाम शोषण्याची क्षमता देखील असते. मुलाला उष्माघातापासून वाचवण्यासाठी, त्याला उन्हात बाहेर काढताना टोपी घाला.

डॉ. कृष्णा यादव, पारस ब्लिस हॉस्पिटल, पंचकुला

11 बेबी मसाज टिप्स : मसाज करताना या गोष्टींची विशेष काळजी घ्या

* सोमा घोष

हिवाळ्यात लहान मुलांची त्वचा कोरडी पडते, अशा परिस्थितीत त्यांची त्वचा मऊ राहण्यासाठी तेलाची मालिश करता येते. कोरडेपणासोबतच ते कोणत्याही संसर्गापासूनही बचाव करते. ऑलिव्ह ऑइल नवजात मुलांची मालिश करण्यासाठी देखील चांगले मानले जाते. यामुळे मुलांची त्वचा मुलायम होते.

बहुतेकदा असे दिसून येते की जन्मानंतर आजूबाजूच्या सर्व स्त्रिया बाळाला तेल मसाज करण्यात व्यस्त होतात कारण त्यांना वाटते की पारंपारिक पद्धतीने तेल मालिश केल्याने बाळाची हाडे मजबूत होतील, वाढ लवकर होईल. लवकरच चालायला शिकेल, पण या दरम्यान काही घटना घडतात ज्यामध्ये तेल मालिश करताना मुलाला दुखापत होते.

योग्य मसाज बाळाला आराम देतो, पण कसे, योग्य मसाज म्हणजे काय? या संदर्भात नवी मुंबई येथील ‘स्पर्श चाइल्ड केअर क्लिनिक’च्या बालरोगतज्ज्ञ डॉ. शिल्पा आरोसकर सांगतात की, नवजात बालकांना मालिश करणे ही एक सांस्कृतिक परंपरा आहे, मात्र आजपर्यंत त्याचा कोणताही वैज्ञानिक फायदा झालेला नाही.

उदाहरणार्थ, हाडे किंवा स्नायू मजबूत होणे किंवा वेगवान वाढ. हे फक्त बाळाला आराम देते आणि चांगली झोप घेण्यास मदत करते. बाळाला मालिश करण्यापूर्वी नवीन मातांना या गोष्टी माहित असणे आवश्यक आहे :

 

* बाळाला दूध दिल्यानंतर लगेच मसाज करू नका किंवा बाळ झोपलेले असताना, बाळाला जाग आल्यावर मसाज करा जेणेकरून त्याला मसाजचा चांगला अनुभव मिळेल.

* नारळ तेल आणि व्हिटॅमिन तेल मालिशसाठी सर्वोत्तम तेल मानले जाते. मोहरीच्या तेलाने किंवा इतर कोणत्याही तेलाने मालिश करणे टाळावे कारण बाळाच्या त्वचेची छिद्रे अडकण्याचा धोका असतो, ज्यामुळे बाळाला पुरळ उठू शकते.

* बहुतेक स्त्रिया बाळाला मालिश करण्यासाठी मोलकरीण ठेवतात, ज्याच्या जास्त दाबाने मालिश केल्याने बाळाला फ्रॅक्चर, सूज किंवा रक्तस्त्राव होण्याचा धोका असतो.

* मसाज करताना कानात, नाकात तेल कधीही वापरू नका.

* आई, आजी, आजीच्या हातांनी बाळाला मसाज करणे चांगले मानले जाते, ज्यामध्ये प्रेम आणि स्पर्श थेरपीमुळे बाळाचे आरोग्य आणि वाढ लवकर सुधारते आणि हे वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्धही झाले आहे.

* ‘इंटरनॅशनल असोसिएशन ऑफ इन्फंट मसाज’ नुसार, मसाजमुळे बाळाच्या शरीरातील रक्ताभिसरण आणि पचन सुधारते, गॅस, पेटके, बद्धकोष्ठता इत्यादी समस्यांपासून आराम मिळतो.

* मुलासाठी दिवसातून एकदा मालिश करणे पुरेसे आहे.

* एक वर्षानंतर मुलाला मसाज केल्याने त्याच्यात फारसा फरक पडत नाही कारण यावेळी मूल खेळकर बनते आणि मसाजचा फारसा फायदा होत नाही.

* नवीन मातांसाठी हे समजून घेणे महत्वाचे आहे की तेल मालिश ही भारतीय परंपरा आहे, जी दिवसातून एकदा कधीही केली पाहिजे.

* मसाज करताना हात आणि बोटांचा आरामात वापर करावा. खूप प्रेमाने बाळाचे पाय तळहातावर ठेवा आणि बोटांनी मांडीपासून पायापर्यंत मसाज करा. अशा प्रकारे काही मिनिटे मसाज करा.

* हलका स्ट्रेचिंग मसाज फायदेशीर आहे. पाय किंचित ताणून, दोन्ही तळवे एकत्र जोडून मग जमिनीला स्पर्श करा. या प्रक्रियेमुळे मुलाच्या स्नायूंना आराम मिळेल.

* पायाच्या मसाजमुळे शरीराला खूप आराम आणि आराम मिळतो आणि त्यामुळे मनालाही आराम वाटतो. मुलांच्या पायाची मालिश केल्याने त्यांना चांगली झोप लागते. पायांना मसाज करताना, तळव्यांच्या काही बिंदूंवर अंगठ्याने हलका दाब द्या. यामुळे शरीरावरील ताण दूर होतो.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें