नोकरी करणाऱ्या आईने आपल्या मुलाची अशीच काळजी घेतली पाहिजे

* प्रियांका यादव

‘मातृत्व स्वतःच एक पूर्णवेळ नोकरी आहे,’ 42 वर्षीय स्वाती मेहता चहाचा कप उचलत असताना, एक चुस्की घेते आणि उसासा टाकत म्हणते. तिच्या आयुष्यातील अनुभवाचे वर्णन करताना स्वाती म्हणते, “जेव्हा मला माझे पहिले बाळ झाले तेव्हा मी फक्त 25 वर्षांची होते आणि अमेरिकेतील एका कंपनीत उच्च पदावर काम करत होते. त्यावेळी मुलाच्या संगोपनावर लक्ष केंद्रित करायचे की करिअरकडे लक्ष द्यायचे हे ठरवता येत नव्हते. त्यावेळी माझी कारकीर्द शिखरावर होती. अशा परिस्थितीत मी माझी नोकरी सोडू शकत नाही आणि मला सोडण्याची इच्छाही नव्हती.

“मला चांगली माहिती होती की स्त्रीसाठी आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र असणे किती महत्त्वाचे आहे, म्हणून मी काम आणि मातृत्व दोन्हीची जबाबदारी घेतली. हे माझ्यासाठी आव्हानात्मक असलं तरी मी हे निवडलं.

तेवढ्यात स्वातीची मुलगी गुलाबी रंगाचा कोट परिधान करून तिथे आली आणि त्याला मिठी मारून सोफ्याच्या हँडलवर बसली. तिच्याबद्दल सांगताना स्वाती म्हणते, “माझी मुलगी सारा 16 वर्षांची आहे. ती 11वीत शिकते आणि तिला स्केचिंग आणि पेंटिंगची खूप आवड आहे. त्याचे इंस्टाग्रामवर 22 हजार फॉलोअर्स आणि यूट्यूबवर 18 हजार सबस्क्राइबर्स आहेत. तिला भविष्यात जे बनायचे आहे ते बनू शकते, माझ्या मुलीला माझा पूर्ण पाठिंबा आहे.

हे ऐकून त्याची मुलगी त्याला म्हणाली, “तू जगातील सर्वोत्तम आई आहेस.” “माझं तुझ्यावर प्रेम आहे आई,” ती म्हणते आणि तिच्या गालाचे चुंबन घेते.

आव्हानापेक्षा कमी नाही

मातृत्व ही एक पूर्णवेळ नोकरी आहे हे स्वाती अगदी बरोबर आहे. हे एकत्रितपणे व्यवस्थापित करणे सोपे नाही. मात्र बदलत्या काळानुसार महिला करिअर ओरिएंटेड होत आहेत आणि हे योग्यही आहे. प्रत्येक स्त्रीने स्वतःच्या पायावर उभं राहून स्वतःची ओळख जपणं खूप गरजेचं आहे.

काहीवेळा आई आणि वर्किंग वुमनच्या भूमिकांचा समतोल राखणे हे कधीही न संपणाऱ्या आव्हानासारखे वाटू शकते, परंतु काळजी करू नका – आज आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत की तुमच्यासारखी काम करणारी महिला, जी एक आई देखील आहे, तुमचे ऑफिस आणि मुलांचे व्यवस्थापन कसे करू शकते हे सांगण्यासाठी.

चला तर मग जाणून घेऊया काही उपाय जे तुमचे जीवन सोपे करू शकतात :

बेबी सिटरशी हस्तांदोलन करा

जर तुमचे लहान मूल असेल आणि तुम्ही नोकरी करणारी महिला असाल तर तुम्ही मुलासाठी बेबी सिटर नियुक्त करू शकता. तुम्ही कोणत्याही एजन्सी किंवा ॲपद्वारे बेबी सिटरदेखील नियुक्त करू शकता. याचा फायदा म्हणजे या एजन्सी आणि ॲप्समधून येणारे बेबी सिटर्स आधीच नोंदणीकृत आहेत. बेबी सिटरच्या भेटीनंतर, तुम्ही तुमचे काम सहज करू शकता.

घरात कॅमेरे बसवा

जर तुम्ही बहुतेक कामानिमित्त घराबाहेर असाल आणि या काळात तुमचे मूल घरी एकटे राहिले असेल, तर तुम्ही सुरक्षिततेसाठी तुमच्या घरात कॅमेरा बसवला पाहिजे आणि तुमच्या आणि तुमच्या पती दोघांच्या मोबाईलवरही हा कॅमेरा वापरणे आवश्यक आहे. उपस्थित राहा. याच्या मदतीने तुम्ही तुमच्या मुलाच्या हालचालींवर लक्ष ठेवू शकाल आणि गरज पडल्यास त्याला मदत देखील करू शकता.

मुलांची दिनचर्या तयार करा

तुमच्या मुलांसाठी दिनचर्या सेट करा. या दिनचर्याअंतर्गत त्यांच्या खाणे, अभ्यास करणे, खेळणे आणि झोपणे यासाठी वेळ ठरवा. याशिवाय त्यांचे सर्व सामान सुरक्षित ठेवा जेणेकरून त्यांना तुमच्याशिवाय ते शोधण्यात कोणतीही अडचण येऊ नये. तुमच्या वाढत्या मुलालाही हे शिकवा.

कॉल करत रहा आणि बातम्या देत रहा

तुम्ही तुमच्या ऑफिसमधूनही मुलांची काळजी घेऊ शकता. यासाठी तुम्ही तुमच्या मुलांना दुपारच्या जेवणाच्या, चहा-कॉफीच्या ब्रेकमध्ये फोन करून त्यांच्या तब्येतीची चौकशी करू शकता. तुम्ही तुमच्या जोडीदारालाही हे करायला सांगा, पालकत्व ही पती-पत्नी दोघांचीही जबाबदारी आहे. तसेच, जर तुमच्या मुलांकडे मोबाईल असेल तर त्यांना नेहमी लोकेशन ऑन ठेवण्यास सांगा जेणेकरून गरज पडल्यास तुम्ही त्यांना मदत करू शकता.

सुट्टीच्या दिवशी एकत्र वेळ घालवा

तुमच्या व्यस्त शेड्युलमध्ये तुम्हाला जेव्हा कधी वेळ मिळेल तेव्हा तो तुमच्या मुलांसोबत घालवा. याशिवाय जेव्हाही तुम्हाला सुट्टी असेल तेव्हा या काळात कुटुंबाला वेळ देण्याचा प्रयत्न करा. या काळात तुम्ही त्यांच्यासोबत अन्न खाऊ शकता, त्यांच्यासोबत खेळू शकता किंवा कुठेतरी बाहेर जाऊ शकता किंवा तुम्हाला हवे असल्यास तुम्ही एकत्र खरेदीलाही जाऊ शकता. याशिवाय जेव्हाही तुम्हाला वेळ मिळेल तेव्हा तुमच्या मुलांचे विचार नक्कीच जाणून घ्या.

औषध ठेवा

ऑफिसमधून आल्यावर जर तुम्ही घरातील कामात व्यस्त राहिलात तर तुम्हाला तुमच्या मुलासाठी वेळ काढता येणार नाही. अशा परिस्थितीत घरातील कामासाठी मोलकरीण ठेवल्यास बरे होईल. याच्या मदतीने तुम्ही ऑफिसला जाण्यापूर्वी आणि परतल्यानंतर तुमच्या मुलासोबत वेळ घालवू शकता.

जोडीदाराची मदत घ्या

मुलाची जबाबदारी एकट्याची नाही. मुलाची काळजी घेण्यासाठी जोडीदाराची मदत घ्या. कधी तुमच्या जोडीदाराला मुलांना शिकवायला सांगा तर कधी त्यांचा टिफिन बनवण्यासाठी मदत घ्या. कधी-कधी ते पालक-शिक्षक सभांना जातात. जेव्हा तुम्ही बाळाला दूध पाजत असाल किंवा स्वयंपाकघरात व्यस्त असाल आणि ऑफिसमधून मेल येईल किंवा तुम्हाला क्लायंट प्रोजेक्ट तयार करायचा असेल, तेव्हा तुमच्या पतीची मदत घ्या. कुटुंबातील इतर सदस्य किंवा शेजारी काय विचार करतील याबद्दल अजिबात संकोच करू नका.

आईचे दूध साठवा

आई या नात्याने तुमच्या मुलाला योग्य वेळी आहार देणे ही तुमची जबाबदारी आहे. पण तुम्ही एक नोकरदार महिलादेखील आहात, त्यामुळे नवीन आई म्हणून तुम्ही तुमच्या मुलासाठी सर्व वेळ उपलब्ध राहू शकत नाही. अशा परिस्थितीत तुम्ही तुमच्या आईच्या दुधावर दगड मारून ते टिकवून ठेवू शकता. बाळाला भूक लागल्यावर घरातील इतर सदस्य बाळाला दूध पाजू शकतात.

नोंदणीकृत डे केअर सेंटरची मदत घ्या

तुम्हाला ऑफिसचे खूप काम असेल किंवा काही कामानिमित्त बाहेर जावे लागत असेल आणि मुलाला सोबत नेणे शक्य नसेल, तर तुमच्या परिसरातील नोंदणीकृत डे केअर सेंटरची मदत घ्या. तेथे उपस्थित असलेल्या कर्मचाऱ्यांना मुलांची काळजी घेण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते आणि सर्व कर्मचाऱ्यांच्या वैयक्तिक नोंदी जवळच्या पोलिस ठाण्यात ठेवल्या जातात. होय, मुलाला नोंदणीकृत डे केअर सेंटरमध्ये सोपवण्यापूर्वी, मुलाची काळजी घेत असलेल्या कर्मचाऱ्याचे रेकॉर्ड तपासा.

नाही म्हणायला शिका

पालकत्वाची जबाबदारी फक्त आईवरच नाही. यात आईइतकीच भूमिका वडिलांचीही आहे. प्रत्येक गोष्टीची जबाबदारी घेऊन तुम्ही सर्वोत्कृष्ट आई व्हाल असा विचार टाळा, कारण यामुळे गोष्टी चांगल्या ऐवजी वाईट होऊ शकतात. म्हणून, आवश्यक तेथे न बोलण्यास शिका.

उन्हाळ्यात नवजात मुलांची काळजी कशी घ्यावी

* प्रतिनिधी

नवजात मुलांसाठी उन्हाळा खूप असह्य असतो, कारण पहिल्यांदाच अशा वातावरणाचा सामना करावा लागतो. मोठ्याने आणि सतत रडणे, भरपूर घाम येणे, ओले केस, लाल गाल आणि जलद श्वासोच्छ्वास ही लक्षणे बाळाला अति उष्णतेने त्रास होत असल्याची लक्षणे आहेत. उन्हाळ्यात अतिसार होण्याचे थेट कारण ओव्हर हिटिंग आहे, जे अनेक नवजात मुलांसाठीदेखील घातक ठरू शकते.

सूर्यापासून संरक्षण करा

उन्हाळ्यात नवजात बालकांना सूर्यप्रकाशाच्या थेट किरणांपासून दूर ठेवा. 6 महिन्यांपेक्षा कमी वयाच्या नवजात बालकांच्या त्वचेमध्ये सूर्याच्या हानिकारक किरणांपासून संरक्षण करण्यासाठी फारच कमी मेलेनिन असते. मेलेनिन हे एक रंगद्रव्य आहे, जे त्वचा, डोळे आणि केसांना रंग देते. त्यामुळे मेलेनिनच्या अनुपस्थितीत सूर्यकिरणांमुळे त्वचेच्या पेशींनाही कायमचे नुकसान होऊ शकते.

मसाज तेल

बॉडी मसाज मुलाच्या विकासासाठी उपयुक्त आहे. योग्य मालिश केल्याने बाळाच्या ऊती आणि स्नायू उघडतात आणि यामुळे त्याचा योग्य विकास होतो. बाळाच्या नाजूक त्वचेला सर्वात योग्य असे तेल निवडणे आवश्यक असले तरी त्यामुळे चिकटपणा येत नाही हे देखील लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. तेलाऐवजी मसाज लोशन आणि क्रीम देखील वापरू शकता. आंघोळ करताना, याची संपूर्ण मात्रा मुलाच्या शरीरातून काढून टाकली पाहिजे, कारण तेल मुलाच्या घामाच्या ग्रंथींना रोखू शकते.

टबमध्ये आंघोळ करा

उष्णतेपासून मुक्त होण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे आंघोळ करणे. तसे, प्रत्येक वेळी आंघोळ करण्याऐवजी मुलाला ओल्या कपड्याने पुसत राहणे चांगले. परंतु जेव्हा जास्त उष्णतेमुळे मूल अस्वस्थ होत असेल तेव्हा त्याला पूर्ण टबमध्ये आंघोळ द्या. यामध्ये पाण्याचे तापमान कोमट ठेवावे.

टॅल्कम पावडर

टबमध्ये आंघोळ केल्यानंतर बाळाच्या अंगावर टॅल्कम पावडर लावणे चांगले मानले जाते. काही मुलांना टॅल्कम पावडरचा वापर उष्णतेची पुरळ कमी करण्यासाठी उपयुक्त वाटतो, तर काहींची स्थिती बिघडते. त्यामुळे तळहातावर थोडी पावडर घेऊन त्वचेवर लावा, त्यावर शिंपडू नका.

नियंत्रित तापमान

मुलाला 16 ते 20 अंश तापमानात ठेवा. दिवसा त्याची खोली थंड ठेवण्यासाठी पडदे लटकवून खोली अंधारमय करा. पंखा चालू ठेवा. मुलाला कधीही एअर कंडिशनरच्या थेट संपर्कात ठेवू नका, कारण यामुळे सर्दी देखील होऊ शकते.

योग्य ड्रेस

मुलाला कोणता पोशाख घालायचा याबाबत माता अनेकदा द्विधा असतात. पौराणिक कथेनुसार, नवजात मुलांना भरपूर उबदार कपडे घालावेत, कारण असे मानले जाते की गर्भाच्या बाहेरचे तापमान आतल्या तापमानापेक्षा थंड असते. पण उन्हाळ्यात त्यांच्या कपड्यांचा थर कमी करून त्यांना हलक्या कपड्यांमध्ये ठेवता येते. त्यांना सैल सुती कपडे घालायला लावा जेणेकरून हवेचा प्रवाह त्यांच्या त्वचेत राहील आणि त्यांना आरामदायक वाटेल. सुती कपडे मुलांसाठी फायदेशीर असतात, कारण त्यांच्यामध्ये हवाही चांगल्या प्रकारे प्रवेश करते आणि त्यांच्यात घाम शोषण्याची क्षमता देखील असते. मुलाला उष्माघातापासून वाचवण्यासाठी, त्याला उन्हात बाहेर काढताना टोपी घाला.

डॉ. कृष्णा यादव, पारस ब्लिस हॉस्पिटल, पंचकुला

बाळाच्या त्वचेसाठी खास सुरक्षा

* आशिष श्रीवास्तव

नवजात बाळ आणि मोठयांच्या त्वचेत खूप फरक असतो, जसे की, नवजात बाळाची एपिडर्मिस म्हणजे बाह्य त्वचा मोठया माणसांच्या तुलनेत खूपच पातळ असते. त्याच्या घामाच्या ग्रंथी मोठयांच्या तुलनेत कमी काम करतात. यामुळे त्वचा ओलावा लवकर शोषून घेते. याशिवाय नवजात बाळाची त्वचा अतिशय कोमल असते. चला, माहिती करून घेऊया की, बाळाच्या कोमल त्वचेला या समस्यांपासून कसे सुरक्षित ठेवता येईल :

उत्पादनांवरील लेबल अवश्य वाचा : जर लहान मुलांच्या त्वचेची काळजी घेणाऱ्या एखाद्या उत्पादनावर  हायपोअॅलर्जिक लिहिले असेल तर त्या उत्पादनाच्या वापरामुळे कदाचित बाळाला अॅलर्जी होऊ शकते, असा त्याचा अर्थ होतो. त्यामुळे ते बाळाच्या त्वचेसाठी सुरक्षित आहे, असे सांगता येणार नाही. त्यामुळे नैसर्गिक उत्पादनांना प्राधान्य द्या. उत्पादनाच्या सामग्रीत थँलेट आणि पेराबिन असेल तर ते खरेदी करू नका.

उन्हाळयात बाळाची मालिश : बाळाच्या त्वचेवर गरमीमुळे व्रण उठू नयेत या भीतीने बाळाची आई उन्हाळयाच्या ऋतूत त्याची मालिश करणे बंद करते. असे मुळीच करू नका, कारण मालिश बाळाची हाडे मजबूत करण्यासोबतच बाळाच्या नर्व्हस यंत्रणेसाठीही फायदेशीर ठरते. पण हो, अशा ऋतूत मालिश करण्यासाठी खोबरेल तेल, ऑलिव्ह ऑईल किंवा बाजारात उपलब्ध असलेले कोणतेही सौम्य तेल वापरा, सोबतच त्याला अंघोळ घालताना त्याच्या शरीरावरील तेल व्यवस्थित निघून जाईल, याकडेही लक्ष द्या.

बाळाचे कपडे आणि खोलीतील तापमान : तुमच्यासाठी ही गोष्ट नवीन असेल पण ती बाळासाठी सर्वात महत्त्वाची आहे. यासाठी वरचेवर घरातले तापमान तपासण्याची गरज नाही. फक्त त्याला सैलसर, मोकळा श्वास घेता येईल असे कपडे घाला. बाळ डोकं आणि तोंडावाटे उष्णता बाहेर टाकतो. त्यामुळे त्याच्या शरीराचे तापमान नियंत्रित राहते. म्हणूनच त्याला झोपवताना त्याचा चेहरा आणि डोकं झोकू नका. अन्यथा त्याच्या शरीरातील उष्णता वाढू शकते. याचा बाळाच्या चेहऱ्यावरही दुष्परिणाम होऊ शकतो. कपडे मऊ नसल्यास बाळाच्या त्वचेला अॅलर्जी होते.

त्वचेच्या सुरक्षेसाठी विशेष कापड : बऱ्याच आई स्तनपान करताना, बाळाचे डायपर बदलताना किंवा त्याची शी, शू काढताना साध्या कापडाचा वापर करतात. असे करणे बाळाच्या सुरक्षेसाठी धोकादायक असते. शिवाय यामुळे बाळाच्या त्वचेचेही नुकसान होते. अनेकदा सकाळपासून संध्याकाळपर्यंत बाळाच्या गळयाखाली एकच लाळेरे बांधलेले असते. त्याचा वापर दिवसभर बाळाचे तोंड पुसण्यासाठी केला जातो. यामुळे बाळाची त्वचा कोरडी पडू शकते, शिवाय बाळ किटाणूंच्या संपर्कात येऊ शकते. यासाठी बाजारात बाळाला पुसण्यासाठी तयार केलेले खास प्रकारचे कापड उपलब्ध आहे. ते बाळाच्या त्वचेचे नुकसान होऊ न देता त्याला स्वच्छ करते. त्याच्या वापरामुळे बाळाच्या त्वचेवर व्रणही उमटत नाहीत.

लक्षात ठेवा की, बाळाच्या जन्माच्या १ वर्षापर्यंत त्याची त्वचा खूपच नाजूक असते. त्यामुळे त्वचेसंबंधी छोटया-मोठया समस्या निर्माण होऊ शकतात. त्यामुळेच या काळात बाळाच्या त्वचेची नीट काळजी घेतली नाही तर बाळ त्वचेसंबंधी विविध समस्यांचे शिकार ठरू शकते.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें