* डॉ. अरविंद वैद्य, आयव्हीएफ एक्सपर्ट,
इंदिरा आयव्हीएफ हॉस्पिटल, नवी दिल्ली
प्रश्न : माझे वय २८ वर्षे आहे. माझ्या लग्नाला एकच वर्ष झालं आहे. मी आणि माझे पती दोघंही मायनर थॅलेसीमिक आहोत. डॉक्टरांचं म्हणणं आहे की जर आम्ही मुलाचं प्लॅन केलं, तर मुलाला मेजर थॅलेसीमिक होण्याची शक्यता ९० टक्के असेल. यासाठी काही मेडिकल उपाय आहे का?
उत्तर : आईवडील दोघंही थॅलेसीमिक असल्यावर मुलाला मेजर थॅलेसीमिक होण्याची शक्यता २५ टक्के, मायनर थॅलेसीमिक होण्याची ५० टक्के आणि सामान्य होण्याची २५ टक्के शक्यता असते. संपूर्ण जगात असं कोणतंही औषध नाही, जे याला रोखू किंवा बरं करू शकेल. मुलाला थॅलेसीमिकच्या विळख्यातून वाचवण्यापासून जन्मापूर्वी डायग्नोसिसच्या दोन पध्दती आहेत.
पहिली सीव्हीएम म्हणजेच क्रोनिक विलस बायोप्सी. अशा वेळी मूल जर असामान्य असेल, तर गर्भपात करून घ्यावा. दुसरं आईवडील दोघांच्या म्युटेशन स्टडीनंतर पीजीडी म्हणजेच प्रीजेनेटिक डायग्नोसिस करून घ्यावे. त्यानंतर निरोगी भ्रूणाची निवड करून गर्भाशयात इंप्लांट केले जाते.
प्रश्न : माझं वय ३७ वर्षे आहे. लग्नाच्या ८ वर्षांत माझे ४ गर्भपात झाले आहेत. अशा वेळी मी काय केले पाहिजे? मी असं ऐकलं आहे की, आयव्हीएफमध्येही गर्भपात होऊ शकतो?
उत्तर : हे अगदी बरोबर आहे की आयव्हीएफमध्येही गर्भपात होऊ शकतो, विशेषत: ३ महिन्यांमध्ये. जर आपला ४ वेळा गर्भपात झाला असेल, तर आयव्हीएफचा पर्याय निवडा. अशा स्थितीत भ्रूणांना तयार केल्यानंतर त्यांची जेनेटिक स्क्रिनिंग केली जाते. निरोगी भ्रूणाला गर्भाशयात इंप्लांट केले जाते. त्यामुळे गर्भावस्थेचा दरही वाढतो आणि गर्भपाताचा धोकाही कमी होते.
प्रश्न : माझे वय ३० वर्षे आहे. मी अजून लग्नासाठी तयार नाहीए, पण आई बनायची इच्छा आहे. वाढत्या वयाबरोबर मी आई बनण्याचं सुख गमावू शकते का? मी काय केले पाहिजे?
उत्तर : आपण वय वाढल्यानंतरही आपली बायोलॉजिकल अपत्य प्राप्त करू शकता. त्यासाठी २ पर्याय उपलब्ध आहेत. जर आपण विवाहित असाल किंवा आपला पार्टनर फिक्स असेल, तर आपण अँब्रियो फ्रीजिंगचा पर्याय निवडू शकता. यात अंडी आणि शुक्राणूंना फलित करून भ्रूण तयार करून त्याला फ्रीज करता येतं. जर आपण सिंगल असाल, तर आपण एग फ्रीज करू शकता. याला विट्रीफिकेशन म्हणतात. यात तरल नायट्रोजनमध्ये यांना प्रीझर्व्ह करून ठेवले जाते. अनेक वर्षे याला सुरक्षित ठेवले जाते. यासाठी आपल्याला वार्षिक शुल्क द्यावे लागेल.
प्रश्न : मी २७ वर्षीय अविवाहित महिला आहे. मला फायब्रॉइडची समस्या आहेत. मग याचा अर्थ मी कधीही आई बनू शकत नाही का?
उत्तर : असं आवश्यक नाहीए, सर्वप्रथम समस्या किती गंभीर आहे, याची तपासणी केली जाते. फायब्रॉइड अनेक प्रकारचे असतात. जेव्हा फायब्रॉइडचा आकार खूप मोठा होतो आणि समस्या गंभीर होते, तेव्हा त्याला ऑपरेशनद्वारे काढलं जातं. अनेक प्रकरणांत तर ते न काढताच गर्भधारणा शक्य होते.
प्रश्न : कमी वयात डायबिटिक असलेल्या महिलेला कंसिव्ह करण्यात खूप समस्या येते का?
उत्तर : बऱ्याच प्रकरणांत डायबिटिक महिला निरोगी मुलांना जन्म देतात. डायबिटिसबरोबर जी सर्वात मोठी समस्या जोडलेली आहे, ती आहे शुगर लेव्हलची. जर शुगर अनियंत्रित असेल, तर मुलांमध्ये आनुवंशिक व्यंग निर्माण होण्याची शक्यता खूप वाढते. परंतु रक्तात शुगरच्या प्रमाणाला नियंत्रित केले गेले, तर नैसर्गिकरीत्या गर्भधारणा करून सामान्य मुलाला जन्म देणे शक्य आहे.
प्रश्न : मी असं ऐकलं आहे की महिला आपलं अंड दान करून दुसऱ्या एखाद्या महिलेला आई बनायला मदत करू शकते. मी अशा एखाद्या महिलेला मदत करू शकते का आणि याचा माझ्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होऊ शकतो का?
उत्तर : कोणतीही महिला अंडी दान करू शकते. केवळ तिला डोनर बनण्यापूर्वी काही तपासण्या करून घ्याव्या लागतात. अंडी दान करण्यासाठी शारीरिक आणि मानसिक रूपाने फिट असणे खूप आवश्यक आहे. एका डोनरचे वय ३० वर्षांपेक्षा कमी असायला हवे.
प्रश्न : माझे वय ४५ वर्षे आहे. माझ्या लग्नाला २० वर्षे झाली आहेत, परंतु मूल झालेलं नाहीए. मी अलीकडेच एका बातमीत पाहिलं होतं की ५० वर्षांच्या वयातही महिला आई बनू शकतात. मेनोपॉजनंतरही मी आई बनू शकते का?
उत्तर : असिस्टिव्ड रीप्रोडक्टिव्ह तंत्राने मेनोपॉजनंतरही आई बनणे शक्य बनले आहे. मेनोपॉजचा अर्थ अंडी संपणं. अशावेळी एखाद्या एग डोनरकडून अंडी घेतली जातात आणि ती प्रयोगशाळेत फलित करून भ्रूण तयार केला जातो. मग भ्रूणाला गर्भाशयात इंप्लांट केले जाते. तसेही आईव्हीएफमध्येही उत्तम परिणाम ४० वर्षांपेक्षा कमी वयाच्याच महिलांना मिळतात. आपले वय ४५ वर्षे आहे, जर आपण शारीरिकरीत्या फिट आहात, तर पॉझिटिव्ह परिणाम मिळण्याची शक्यता जास्त आहे.
