* शिखा जैन
बॉसी वुमन : जेव्हा एखादी स्त्री बलवान, शक्तिशाली आणि तिच्या हक्कांची जाणीव असते तेव्हा तिला बॉसी आणि नियंत्रित करणारी स्त्रीचा टॅग दिला जातो. या लोकांमध्ये स्वतः काहीही करण्याची ताकद नसते, म्हणून ते महिलांना दडपून टाकून आणि त्यांच्यावर आपली सत्ता गाजवून आपले पुरुषत्व सिद्ध करण्याचा प्रयत्न करतात.
“अशा राणीसारखे विचार करा जी कधीही पडण्यास घाबरत नाही. आपले अपयश हे महानतेकडे जाणारे आणखी एक पाऊल आहे.” हे जगातील सर्वात शक्तिशाली महिलांपैकी एक असलेल्या जगप्रसिद्ध ओप्रा विन्फ्रे यांनी म्हटले आहे, ज्या सर्व महिलांसाठी प्रेरणास्थान आहेत.
आज आपण महिलांना सशक्त आणि सक्षम बनवण्याबद्दल बोलू. महिला सक्षमीकरणावर लेख वाचा, चर्चासत्रे आणि जागरूकता कार्यक्रम आयोजित करा. पण जेव्हा एखादी स्त्री आधीच बलवान, शक्तिशाली, तिच्या हक्कांची जाणीव असलेली असते आणि इतरांचे ऐकण्याऐवजी स्वतःच्या मर्जीने वागण्याचा आग्रह धरते, तेव्हा आपण तिला ‘बॉसी’, ‘हट्टी’, ‘नियंत्रण करणारी’ इत्यादी म्हणतो. उलट, जेव्हा एखादा पुरूष असे करतो तेव्हा आपण त्याला ‘नेत्याचे गुण’ असलेला मुलगा म्हणतो. पुरुष आणि महिलांमधील हा भेदभाव योग्य आहे का? जर पुरूष बलवान असू शकतात आणि त्यांच्यात नेतृत्वगुण असू शकतात, तर महिला अशा का असू शकत नाहीत?
महिलांचा स्वभाव नियंत्रित असतो असे का म्हटले जाते?
२०१४ मध्ये, फेसबुकच्या सीओओ शेरिल सँडबर्ग यांनी “बॅन बॉसी” मोहीम सुरू केली आणि त्यांना जगप्रसिद्ध महिला नेत्यां आणि दिग्गजांकडून पाठिंबा मिळाला. मोहिमेचा युक्तिवाद असा होता की लहानपणापासूनच मुलींना शांत आणि आज्ञाधारक राहण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. जर त्यांनी हे लिंग नियम मोडण्याचे धाडस केले तर त्यांच्यावर अनेकदा टीका केली जाते. त्यांना नापसंत केले जाते आणि त्यांना अशी नावे दिली जातात जी त्यांना मोठे होऊन नेते बनण्यापासून परावृत्त करतात किंवा रोखतात. तिला असे करण्याची परवानगी नाही कारण ती पुरुष आणि स्त्रियांच्या या लिंग नियमांचे उल्लंघन करण्याचे धाडस करते आणि अनेकदा तिच्यावर टीका केली जाते.
पण एक स्त्री स्वतःसाठी आवाज उठवू शकत नाही का? समाजासमोर महिलांचे गुण दोष म्हणून सादर करणे योग्य आहे का?
याचा अर्थ असा की महिलांचे हे गुण समाजासमोर त्यांचे तोटे म्हणून सादर केले जातात कारण जर एखाद्या मुलाला त्याच्या आवडीबद्दल विचारले तर त्याला काळजी घेणाऱ्या, घराभिमुख, काम करणाऱ्या आणि मृदू स्वभावाच्या मुली आवडतात. एखाद्या मजबूत महिलेला त्याची प्रेयसी बनवणे ठीक आहे, पण जेव्हा तिच्यासोबत आयुष्य घालवण्याची वेळ येते तेव्हा त्या मुलाचे मित्रही त्याची चेष्टा करायला लागतात. ‘अरे, तू आयुष्यभर दाबून राहशील, ती तुला काहीही बोलू देणार नाही.’ अशा अनेक गोष्टी सांगितल्या जातात. कदाचित याचे कारण असे की प्रत्येक पुरुष स्वतःला स्त्रीपेक्षा बलवान मानतो आणि बलवानही राहू इच्छितो. पण इतिहास साक्षी आहे की स्त्रिया पुरुषांपेक्षा अधिक बलवान आणि बुद्धिमान असतात.
महिला पुरूषांपेक्षा जास्त हुशार असतात
इतिहासात असे लिहिले आहे की जेव्हा जेव्हा राजा राज्य करत असे, त्याच्याकडे सत्ता असूनही, तो नेहमीच आपल्या पत्नीच्या सल्ल्याचे पालन करत असे. काही राण्या वगळता, महिलांनी दिलेली बहुतेक मते राजाच्या विजयासाठी किंवा प्रभावासाठी जबाबदार होती. ज्याप्रमाणे महाराणा प्रताप यांचे वडील उदय सिंह यांचे प्राण एका महिलेने (दाई आईने) वाचवले होते, त्याचप्रमाणे अहल्या सुरुवातीपासूनच तिच्या बुद्धिमत्तेसाठी प्रसिद्ध होती आणि नंतर तिने राज्याची सूत्रेही हाती घेतली.
रझिया सुलतान, मुमताज महल, नूरजहाँ ज्यांच्याबद्दल असे म्हटले जात होते की ती खरी राजा होती. तर मुस्लिमांमध्ये महिलांना कोणताही दर्जा दिला जात नाही. त्याचप्रमाणे, हिंदू राण्यांची एक लांबलचक यादी आहे ज्यामध्ये पद्मावतीचाही समावेश आहे. याचा अर्थ असा की या सर्वांव्यतिरिक्त, नेहमीच अशी काही महिला होती जिने प्रत्येक कठीण वळणावर योग्य सल्ला देऊन राजाला त्याचे ध्येय गाठण्यास मदत केली आहे. जेव्हा राम रावणाशी लढायला जातो तेव्हा तो प्रथम शक्तीची पूजा करतो.
स्त्रीला बॉसी आणि कंट्रोलिंग म्हणणे हे कमकुवत लोकांचे लक्षण आहे
असे म्हणणारे कमकुवत आणि असहाय्य आहेत आणि इतरांवर अवलंबून आहेत पण ते स्वीकारू इच्छित नाहीत. या लोकांमध्ये स्वतः काहीही करण्याची ताकद नसते, म्हणून ते स्त्रीला दडपून आणि तिच्यावर बळाचा वापर करून आपले पुरुषत्व सिद्ध करण्याचा प्रयत्न करतात. त्यांना फक्त त्या दबलेल्या, विनवणी करणाऱ्या, गरीब आणि असहाय्य स्त्रिया आवडतात ज्या पुरुषांच्या पायाशी पडून आपले आयुष्य घालवतात आणि आयुष्यभर त्यांच्यावर अवलंबून राहतात.
कोणत्या महिलांना बॉसी म्हणतात?
स्वतःच्या निर्णयांवर विश्वास ठेवणाऱ्या महिलेला बॉसी म्हणतात कारण तिला कोणताही निर्णय घेण्यासाठी कोणाच्याही मताची आवश्यकता नसते. जरी तिने मत घेतले तरी अंतिम निर्णय तिचाच असतो.
१. तिच्या हक्कांसाठी लढते
या महिलांना त्यांच्या हक्कांसाठी आवाज कसा उठवायचा हे माहित आहे. ती कोणाचीही भीती बाळगत नाही. तिला सर्व अधिकार माहित आहेत आणि ते कसे वापरायचे हे देखील तिला चांगले माहिती आहे.
२. तुमच्या इच्छांशी तडजोड करू नका
या महिला प्रथम स्वतःसाठी जगतात आणि स्वतःबद्दल विचार करतात. स्वतःला कसे आनंदी ठेवायचे हे तिला माहित आहे. म्हणूनच ती तिची स्वप्ने दाबत नाही आणि ती साध्य करण्यासाठी कठोर परिश्रम करण्यास घाबरत नाही.
३. आनंद वाटण्यावर विश्वास ठेवतो
ती केवळ स्वतःच्या आनंदाला प्राधान्य देत नाही तर तिच्या आनंदात इतर लोकांनाही सामील करण्यावर विश्वास ठेवते. तिला इतरांच्या भावनांचा आदर कसा करायचा हे देखील माहित आहे. सशक्त महिला कधीही कोणत्याही प्रकारच्या मुक्का मारण्यास मागे हटत नाहीत. याचा अर्थ, ती मागे हटत नाही आणि स्पष्टपणे, जर तिचा ब्रेकअप झाला तर ती तिच्या जोडीदाराच्या चुकांसाठी सहजपणे माफ करते. तो आयुष्यभर तुटलेल्या नात्यांचा आणि वाईट आठवणींचा सागर आहे.
४. बॉसी महिला असण्याचे अनेक फायदे आहेत
या आजच्या महिला आहेत आणि त्यांना त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी कोणाकडेही पाहण्याची गरज नाही. ते स्वसंरक्षणाचे प्रशिक्षण देखील घेतात आणि त्यांच्याकडे एक सुरक्षा अॅप असते जेणेकरून ते शहाणपणाने वागू शकतील आणि अडचणीतून बाहेर पडू शकतील. ती पूर्णपणे सतर्क आहे आणि तिच्या पातळीवर अनेक गोष्टी सोडवते. जर कोणताही मुलगा तिला त्रास देत असेल तर ती एका महिला कॉन्स्टेबलची मदत घेते आणि स्वतः त्या परिस्थितीतून मार्ग काढते. आणि ती भीतीने घरी बसणाऱ्यांपैकी नाही, पण तिला मदतीसाठी आवाज कसा उठवायचा हे देखील माहित आहे.
५. आत्मविश्वासाची पातळी जास्त आहे
या महिलांमध्ये आत्मविश्वासही असतो. ती कोणत्याही कामासाठी इतरांवर अवलंबून राहत नाही, तर ती स्वतःचे सर्व काम करते. तिला न समजणाऱ्या गोष्टीही ती लवकर शिकते. त्यांना त्यांच्या पतीच्या पावलावर पाऊल ठेवण्याची गरज नाही. ते स्वतःचे मार्ग निवडतात आणि स्वतःच त्यांचे अनुसरण करतात.
६. अशा महिला हुशार असतात
गो गेटर म्हणजे तुमची स्वप्ने पूर्ण करण्यासाठी कोणत्याही थराला जाणे. त्यासाठी तुमचे सर्वस्व पणाला लावा. स्वतःच्या ध्येयावर लक्ष ठेवणे आणि पुढे जाणे हा या महिलांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
७. विचार करणे सकारात्मक असते
ती नेहमी अर्धा रिकामा ग्लास पाहण्यापेक्षा अर्धा भरलेला ग्लास पाहते. त्यांच्या या सकारात्मक विचारसरणीमुळेच ते इतरांपेक्षा वेगळे ठरतात. गोष्टींकडे पाहण्याचा त्यांचा दृष्टिकोन थोडा वेगळा आहे. हेच कारण आहे की अपयशाला तोंड दिल्यानंतर ते अस्वस्थ होत नाहीत तर दुप्पट धैर्याने पुन्हा उभे राहतात.
८. तिला स्वतःची काळजी कशी घ्यावी हे देखील माहित आहे
या महिला केवळ इतरांची काळजी घेत नाहीत तर स्वतःची काळजी कशी घ्यावी हे देखील जाणतात. ती स्वतःसाठीही वेळ काढते. जेव्हा ती स्वतःची काळजी घेते, तेव्हाच ती इतरांची मनापासून काळजी घेऊ शकते.
९. स्वतःला प्राधान्य देते
ती जे काही आहे त्यात ती आनंदी आहे. ते दिसायला सुंदर आहेत, उंचीने कमी आहेत की गोऱ्या रंगाचे आहेत हे त्यांना काही फरक पडत नाही. ते स्वतःशी पूर्णपणे प्रामाणिक असतात आणि स्वतःवर प्रेम कसे करायचे हे त्यांना माहिती असते. ती स्वतःला कोणत्याही गोष्टीची कमतरता मानत नाही. उलट, ती तिच्या कमकुवतपणाचे तिच्या बलस्थानांमध्ये रूपांतर करते.
१०. सर्वांसाठी प्रेरणा बनतो
या महिला त्यांच्या आयुष्यात असे काही करतात की त्या इतरांसाठीही एक आदर्श बनतात. तिच्या आयुष्याकडे पाहून लोक खूप काही शिकतात आणि ती स्वतः इतरांना पुढे जाण्यासाठी प्रोत्साहित करते आणि त्यांना मदत करते.
११. प्रतिकूल परिस्थितींना घाबरू नका
आपल्या आयुष्यात येणाऱ्या समस्या आपण कशा प्रकारे घेतो हे आपल्या मानसिक स्थितीवर अवलंबून असते आणि या महिला प्रत्येक अडचणीला धैर्याने तोंड देतात. ती आव्हानांपुढे झुकत नाही पण त्यांना धैर्याने कसे तोंड द्यायचे हे तिला माहित आहे.
१२. ती तिच्या पतीपेक्षा जास्त काम करते
या महिला घरात आणि बाहेर चांगले व्यवस्थापन करतात. ती तिच्या पतीपेक्षा कितीतरी पट जास्त काम करते आणि तरीही तिला ताजेतवाने वाटते. कारण ती जे काही करते ते ती मनापासून करते, म्हणून जेव्हा मन आनंदी असते तेव्हा कोणतेही काम ओझे वाटत नाही, उलट ते आनंद देते.
तूही एक सशक्त महिला बन
– तुमचे गुण आणि कमकुवतपणा जाणून घ्या आणि त्यांच्याशी सुसंगत राहायला शिका. तुमच्या कमकुवतपणाचे तुमच्या ताकदीत रूपांतर करा.
– प्रत्येक गोष्टीसाठी डोके टेकवणे योग्य नाही. जिथे तुम्हाला वाटत असेल की ती तुमची चूक नाहीये, तिथे स्वतःला बरोबर सिद्ध करा.
– जे काम तुम्हाला करायला आवडत नाही ते इतरांना करायला सांगू नका.
– तुमच्या स्वतःच्या मर्यादा ठरवा, विचार करा आणि तुम्ही एखाद्या गोष्टीसाठी किती दूर जाण्यास तयार आहात ते स्वतः ठरवा.
– तुमच्या आरोग्याची पूर्ण काळजी घ्या. निरोगी शरीरातच निरोगी मन असू शकते. म्हणून, तुमच्या खाण्याच्या सवयी आणि नियमित आरोग्य तपासणीची काळजी घ्या.
– कोणाच्याही दबावाखाली येऊ नका. तुम्हाला जे योग्य वाटेल ते करा. जे योग्य वाटत नाही त्याला नाही म्हणा.
– वाईट होण्यास घाबरू नका. गुदमरून आयुष्य जगण्यापेक्षा, एकदा वाईट होऊन शांतपणे आयुष्य जगणे चांगले.
लिनोर एट्योनेट यांनी ‘रेझिंग मेंटली अँड इमोशनली स्ट्रॉंग वुमन’ हे पुस्तक देखील लिहिले आहे. हे पुस्तक महिलांवर लक्ष केंद्रित करते आणि त्यांना कसे मजबूत बनवायचे ते सांगते. याचा अर्थ असा की महिलांनी बलवान असले पाहिजे आणि त्यासाठी प्रयत्न करत राहिले पाहिजे.
बरं, आज समाजही बदलू लागला आहे जिथे एकीकडे असे पुरुष आहेत ज्यांना सशक्त महिला आवडत नाहीत, तर दुसरीकडे असे लोक मोठ्या संख्येने आहेत जे त्यांच्या जोडीदारासोबत खांद्याला खांदा लावून चालू इच्छितात. आयुष्यातील प्रत्येक आव्हानाला तोंड देण्यासाठी, त्याला एका खंबीर स्त्रीची आवश्यकता असते जी त्याच्या अनुपस्थितीत केवळ घराचीच नव्हे तर बाहेरचीही काळजी घेऊ शकेल. आता तुम्हाला स्वतःच ठरवायचे आहे की तुम्हाला खंबीर, मजबूत किंवा अवलंबून राहायचे आहे.
