* सुमन बाजपेयी
“तू आई होणारी पहिली महिला आहेस?”
“प्रसूतीनंतर तुमच्यात किती बदल झाला आहे, मुलाशिवाय, तुम्ही इतर कशाचाही विचार करू शकत नाही.”
“असं वाटतं की तुमचं मूल तुमच्यासाठी महत्त्वाचं झालं आहे, म्हणूनच तुम्ही माझ्या जवळ यायला संकोच करताय.” नातेसंबंधाची मागणी नाकारणे. पण प्रसूतीनंतर ना महिलेला काही महिने सेक्स करण्याची इच्छा होत नाही किंवा डॉक्टरही तिला तसा सल्ला देत नाहीत.
शारीरिक आणि मानसिक थकवा
बाळाच्या जन्मानंतर स्त्रीला मानसिक आणि शारीरिक थकवा जाणवणे स्वाभाविक आहे. कारण गरोदरपणाच्या 9 महिन्यांत तिला अनेक चढ-उतारांमधून जावे लागते. मुलाला जन्म दिल्यानंतरही त्याच्या मनात अनेक प्रश्न निर्माण होतात. बाळाच्या जन्मासह अशक्तपणा आणि वाढत्या जबाबदाऱ्या, रात्रभर जागे राहणे आणि बाळाच्या गरजा पूर्ण करण्यात दिवस घालवणे सामान्य आहे. अशावेळी स्त्रीला चिडचिड होते. नवीन परिस्थितीचा सामना करू न शकल्यामुळे ती अनेकदा तणावाची किंवा नैराश्याची शिकार बनते. आई झाल्यानंतर अनेक कारणांमुळे स्त्री लैंगिक संबंधात अनास्था दाखवते. सर्वात महत्वाचे कारण म्हणजे टाकेमध्ये सूज येणे. जरी असे झाले नाही तरीही तिला काही काळ गर्भाशयाभोवती सूज किंवा वेदना जाणवते. थकवा येण्याचे आणखी एक प्रमुख कारण म्हणजे 24 तास बाळाची काळजी घेणे, जे शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या थकवणारे असते. त्यामुळे जेव्हा ती झोपते तेव्हा तिची एकच इच्छा असते ती पूर्ण झोप. अनेक स्त्रिया काही महिन्यांसाठी सेक्सची इच्छा पूर्णपणे गमावतात.
काही महिलांना त्यांच्या शरीराच्या बदललेल्या आकारामुळे न्यूनगंडाची भावना देखील जाणवते, ज्यामुळे त्या शारीरिक संबंध ठेवण्यास संकोच करू लागतात. त्यांना वाटू लागते की ते पूर्वीसारखे सेक्सी नाहीत. स्ट्रेच मार्क्स किंवा वाढलेले वजन त्यांना स्वतःच्या शरीरावर प्रेम करण्यापासून प्रतिबंधित करते. अशा गोष्टी मनात आणण्यापेक्षा तुम्ही जसे आहात तसे स्विकारणे चांगले होईल. जर वजन वाढले असेल तर व्यायामाचा दिनक्रम करा.
वेदनांची भीती
अनेकदा विचारलं जातं की जर प्रसूती नॉर्मल असेल तर शारीरिक संबंध कधीपासून सुरू करावेत? यासाठी कोणताही निश्चित नियम किंवा कालावधी नाही, तरीही प्रसूतीनंतर 11/2 महिन्यांनी सामान्य लैंगिक जीवन परत येऊ शकते. मुलाच्या जन्मानंतर, अनेक स्त्रिया संभोगाच्यावेळी वेदनांच्या भीतीने त्यापासून दूर जातात. स्त्रीला पुन्हा सेक्स करण्याची इच्छा कधी होईल हे तिची प्रसूती कशी झाली यावर अवलंबून असते. ज्या स्त्रिया संदंशांच्या मदतीने प्रसूती करतात त्यांना लैंगिक संबंधादरम्यान आराम करण्यास बराच वेळ लागतो. ज्या स्त्रियांच्या योनीमध्ये चीर आहे त्यांच्या बाबतीतही असेच घडते. सिझेरियननंतर टाके बरे होण्यास वेळ लागतो. त्यावेळी कोणत्याही प्रकारच्या दाबामुळे वेदना होऊ शकतात. फोर्टिसला फेमचे स्त्रीरोगतज्ज्ञ डॉ. त्रिपत चौधरी म्हणतात, “प्रसूतीनंतर 2 ते 6 आठवडे लैंगिक संबंध ठेवू नयेत, कारण बाळाच्या जन्मानंतर स्त्रीला केवळ शारीरिकच नव्हे तर मानसिक आणि भावनिक बदलांना सामोरे जावे लागते. ” ते वेळोवेळी त्याच्या आत घडतात. प्रसूती नॉर्मल असो की सिझेरियनने, दोन्ही बाबतीत काही महिने सेक्स करणे टाळावे. “प्रसूतीनंतरच्या काही महिन्यांत, ज्याला प्रसूतीनंतरचा काळ म्हणतात, स्त्रीला लैंगिक संबंध देखील येत नाहीत. प्रत्येक स्त्रीला प्रसूतीनंतर काही आठवडे रक्तस्त्राव होतो. रक्तस्त्राव केवळ रक्ताच्या स्वरूपातच नाही तर काही रक्तस्त्राव आणि स्त्रावच्या स्वरूपात देखील असू शकतो. खरं तर, प्रसूतीनंतरचा हा रक्तस्त्राव स्त्रीच्या शरीरातून गर्भधारणेदरम्यान उरलेले अतिरिक्त रक्त, श्लेष्मा आणि प्लेसेंटा उती काढून टाकण्याचा एक मार्ग आहे. हे काही आठवड्यांपासून ते महिन्यांपर्यंत असू शकते.
“डिलिव्हरी नॉर्मल असो किंवा सिझेरियन असो, स्त्रीच्या योनीला सूज येते आणि टाके बरे व्हायला वेळ लागतो. या काळात लैंगिक संबंध केले तर संसर्ग होण्याची शक्यता जास्त असते. महिला कोणत्याही प्रकारच्या संसर्गाला बळी पडू नये यासाठी किमान 6 महिन्यांनंतर लैंगिक संबंध ठेवण्याचा सल्ला दिला जातो. योनीमार्गात किंवा ओटीपोटात सूज, जखमा, टाके यांमुळे तिला संभोग करताना वेदना होतात.
काय करावे
जर बाळाचा जन्म सिझेरियन पद्धतीने झाला असेल, तर लैंगिक संबंध किमान 6 आठवड्यांनंतर केले पाहिजेत. पण त्याआधी, तुमचे टाके नीट बरे होत आहेत की नाही आणि ऑपरेशननंतर रक्तस्त्राव थांबला आहे की नाही हे पाहण्यासाठी डॉक्टरांकडून स्वतःची तपासणी करून घेणे महत्त्वाचे आहे. हा रक्तस्त्राव गर्भाशयाच्या आतून होतो, जेथे प्लेसेंटा स्थित आहे. हा रक्तस्त्राव प्रत्येक गर्भवती महिलेला होतो, मग तिची प्रसूती सामान्य असेल किंवा सिझेरियनने. जर डॉक्टरांनी लैंगिक संबंध ठेवण्याची परवानगी दिली तर लक्षात ठेवा की टाके पूर्णपणे भरले नाहीत तर कोणत्या स्थितीत सेक्स करणे योग्य आहे. पती साइड पोझिशन ठेवून सेक्स करू शकतो, ज्यामुळे महिलेच्या पोटावर दबाव पडणार नाही. जर एखाद्या स्त्रीला त्या काळात वेदना जाणवत असेल तर तिने स्नेहक वापरावे, कारण कधीकधी थकवा किंवा अनिच्छेमुळे योनीमध्ये द्रव येत नाही. जर स्त्रीला वेदना होत असेल तर पतीने स्थिती बदलली पाहिजे.
जर बाळाचा जन्म सिझेरियन पद्धतीने झाला असेल, तर लैंगिक संबंध किमान 6 आठवड्यांनंतर केले पाहिजेत. पण त्याआधी, तुमचे टाके नीट बरे होत आहेत की नाही आणि ऑपरेशननंतर रक्तस्त्राव थांबला आहे की नाही हे पाहण्यासाठी डॉक्टरांकडून स्वतःची तपासणी करून घेणे महत्त्वाचे आहे. हा रक्तस्त्राव गर्भाशयाच्या आतून होतो, जेथे प्लेसेंटा स्थित आहे. हा रक्तस्त्राव प्रत्येक गर्भवती महिलेला होतो, मग तिची प्रसूती सामान्य असेल किंवा सिझेरियनने. जर डॉक्टरांनी लैंगिक संबंध ठेवण्याची परवानगी दिली तर लक्षात ठेवा की टाके पूर्णपणे भरले नाहीत तर कोणत्या स्थितीत सेक्स करणे योग्य आहे. पती साइड पोझिशन ठेवून सेक्स करू शकतो, ज्यामुळे महिलेच्या पोटावर दबाव पडणार नाही. जर एखाद्या स्त्रीला त्या काळात वेदना जाणवत असेल तर तिने स्नेहक वापरावे, कारण कधीकधी थकवा किंवा अनिच्छेमुळे योनीमध्ये द्रव येत नाही. जर स्त्रीला वेदना होत असेल तर पती आपली स्थिती बदलू शकतो किंवा ओरल सेक्सचा अवलंब करू शकतो. तसेच, योनीमार्गात कोरडेपणा टाळण्यासाठी वंगण वापरणे अनिवार्य आहे. गर्भधारणेनंतर योनी अतिशय नाजूक होत असल्याने आणि त्यात नैसर्गिक कोरडेपणा असल्याने स्त्रीला सामान्य प्रसूतीनंतरही सेक्स करताना वेदना जाणवतात.
प्रसूतीनंतरचा काळ हा खूप कोरडा काळ असतो, त्यामुळे तो संपल्यानंतरच लैंगिक संबंध ठेवणे चांगले. प्रसूतीनंतर 1-11/2 महिन्यांनंतर सेक्स करण्याचे अनेक फायदे आहेत. सेक्स दरम्यान स्रावित हार्मोन्स आकुंचन घडवून आणतात, ज्यामुळे गर्भाशयाला सामान्य स्थितीत परत येण्यास मदत होते आणि लैंगिक संबंध जोडीदाराशी शारीरिक आणि भावनिक जवळीक पुन्हा प्रस्थापित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. प्रसूतीनंतर, मासिक पाळी काही महिने अनियमित राहते, ज्यामुळे सुरक्षित चक्राबद्दल जाणून घेणे अशक्य होते. या कालावधीत, गर्भनिरोधकांसाठी तांबे चहा वापरणे किंवा तोंडी गोळ्या घेणे चांगले आहे. प्रसूतीनंतर अनेक महिने स्त्रीला लैंगिक संबंध ठेवण्याची इच्छा होत नसेल, तर पतीने तिच्याशी संयमाने आणि समजूतदारपणे वागले पाहिजे.
पतीचा आधार
स्त्री शारीरिक आणि भावनिकदृष्ट्या मजबूत होताच नातेसंबंध तयार होऊ शकतात. या काळात पतीने पत्नीवर कोणत्याही प्रकारचा दबाव आणणार नाही किंवा लैंगिक संबंध ठेवण्यास भाग पाडणार नाही याची काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. आठवड्यातून एकदा नातेसंबंध जपले तर दोघेही त्याचा आनंद घेऊ शकतात आणि तेही तणावाशिवाय. पतीने आपल्या पत्नीशी संबंध ठेवण्यास तयार आहे की नाही याबद्दल बोलले पाहिजे, कारण प्रसूतीनंतर तिची कामवासना कमी होते, जी काही काळानंतर आपोआप सामान्य होते.
