एक ट्रेन जिथे बाई धावत नाही

* सोमा घोष

“अरे चल? मला आत जाऊ द्या… नाही उतरू का आंटी, ही शेवटची ट्रेन आहे, उतरा, उतरा, जागा नाही, दुसरीत चढा, ३ ते ४ मिनिटात लोकल ट्रेन येते, अजून यात चढायचे आहे. घरी जायची घाई आहे…” असं मुंबईच्या विरार लेडीज स्पेशलमधील तरुणी म्हणाली, ४५ वर्षांची महिला, जिला हे रोज ऐकावं लागतं, पण घराचं बजेट बिघडवायचं नाही, म्हणूनच ती नोकरीही करतेय. इतक्या अडचणींनंतर, कोविडनंतर तिला फक्त ३ दिवस ऑफिसमध्ये यावं लागलं असलं तरी या ३ दिवसात ऑफिसला येणं अवघड आहे. अनेक महिला त्या दबंग बाईला हो म्हणत होत्या आणि त्या बाईला खाली उतरायला सांगत होत्या.

अबला नाही अबला है इथे

विरार लेडीज स्पेशल चर्चगेटहून दररोज प्रत्येक स्थानकावर थांबून विरारला पोहोचते, परंतु खाली उतरणाऱ्यांपेक्षा चढणाऱ्यांची संख्या नेहमीच जास्त असते. गेटच्या एका कोपऱ्यावर उभी असलेली एक महिला गोरेगावला उतरण्याची वाट पाहत होती, पण बोरिवलीपर्यंत या विरार लेडीज स्पेशलमध्ये महिला प्रवाशांना चढण्याची किंवा उतरण्याची परवानगी नसल्याने तिला खाली उतरता येईल का, असा विचार तिच्या मनात होता. बोरिवली लेडीज स्पेशल हे विशेष आहे की, बोरिवलीला उतरणारी कोणतीही महिला या ट्रेनमध्ये चढली की नाही याची खात्री करणाऱ्या विरारच्या महिलांच्या अनेक टोळ्या असतात.

4-5 महिला टोळ्या, प्रत्येक टोळीत 7-8 महिला. चुकूनही एखादी महिला या लोकलमध्ये चढली तर रेल्वे टोळी तिला विरारला घेऊन जाते. दुर्बल म्हणवणारी स्त्री इतकी बलवान कशी झाली हे समजणे इथे अवघड आहे.

खडबडीत राइड

खरे तर मुंबईच्या लोकल ट्रेनच्या त्या एका तासाच्या प्रवासात एक स्त्री दुसऱ्या स्त्रीची शत्रू बनते. धावपळीच्या मायानगरीत महिलांवर कुटुंबासह करिअर घडवण्याचा दबाव असतो. सकाळी लवकर कार्यालयात पोहोचण्यासाठी आणि संध्याकाळी घरी परतण्यासाठी महिलांना खूप पैसे द्यावे लागतात.

सगळ्यात दु:खद गोष्ट म्हणजे मुंबई ते विरार हा ट्रेनचा प्रवास म्हणजे ऑफिसमधून घरी पोहोचण्यासाठी, जिथे महिलांच्या डब्यातील महिला इतर महिलांच्या शत्रू बनतात. मुंबई ते विरारदरम्यानच्या या रेल्वे प्रवासात महिलांच्या टोळ्यांचा वावर असतो.

अनेक वेळा नाकातून रक्तस्रावामुळे अनेक महिलांना जीवही गमवावा लागतो. सकाळी बाहेर पडलेली महिला चालत नाही, तर स्ट्रेचरवर मृतावस्थेत घरी पोहोचते. इथे फक्त त्या महिलांनाच जागा मिळते, जी त्या महिला टोळीतील सदस्य आहेत, अन्यथा तुम्ही काहीही करा, तुम्हाला लढून जीव गमवावा लागू शकतो.

डम डम डम

अशीच एक घटना नुकतीच ठाणे पनवेल लोकल ट्रेनच्या महिला डब्यात घडली. तुर्भे स्थानकात सीट रिकामी असताना एका महिला प्रवाशाने दुसऱ्या महिला प्रवाशाला सीट देण्याचा प्रयत्न केला, अशा स्थितीत तिसऱ्या महिलेने ती सीट ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला, आधी तिघांमध्ये वाद झाला, नंतर प्रकरण इतके वाढले. की ते एकमेकांशी भांडू लागले. मारामारी करू लागले. काही वेळानंतर हे प्रकरण इतके वाढले की महिलांनी केस ओढणे, धक्काबुक्की करणे आणि थाप मारण्यास सुरुवात केली. या लढ्यात महिला पोलीस आल्या. या प्रकरणी दोन्ही महिलांनी एकमेकांविरुद्ध गुन्हा दाखल केला. या मारामारीत महिला पोलिसांसह सुमारे 3 महिला जखमी झाल्या.

याबाबत माहिती देताना वाशी रेल्वे स्थानकाचे वरिष्ठ पोलीस निरीक्षक एस कटारे यांनी सांगितले की, सीटवरून सुरू झालेल्या वादात काही महिलांनी आपापसात मारामारी केली. या मारामारीत एक महिला पोलीसही जखमी झाली. त्याच्यावर उपचार करण्यात आले. याशिवाय सरकारी कर्मचाऱ्याला मारहाण केल्याप्रकरणी एका महिलेलाही अटक करण्यात आली आहे.

मुंबई लोकलच्या या रेल्वे प्रवासात कोणतीच तक्रार नाही, वाद, मारामारी, कपडे फाडणे, धक्काबुक्की वगैरे प्रकार होतात, पण या लोकलमध्ये फक्त तीच महिला व्यवस्थित प्रवास करू शकते, जी भांडणापासून दूर एका कोपऱ्यात उभी राहून आपली निवड करते. ची गाणी ऐकून आनंदी व्हा. या लोकलमध्ये सीट मिळणे शक्य नाही आणि जर कोणी तुम्हाला तुमची सीट सोडण्यास सांगितले, तर तुमची सीट सोडून हसत उभे राहणे चांगले आहे जेणेकरून तुम्ही जीव मुठीत घेऊन घरी पोहोचू शकाल.